του Φώτη Σπυρόπουλου.
φοιτητή Νομικής Αθηνών

 

(δημοσιεύθηκε στο φύλλο του Μαρτίου της εφημερίδας του Ε.Κ.Π.Α.
«ΤΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ»)

 

H Ελληνική Εταιρία Εγκληματολογίας και το Εργαστήριο Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργάνωσαν επιστημονική εκδήλωση με θέμα «Εγκληματολογικές Οψεις της Μετανάστευσης». Η εκδήλωση αυτή έλαβε χώρα το βράδυ της Τετάρτης 15 Φεβρουαρίου 2006 στο Αμφιθέατρο Ι. Δρακοπούλου (παλαιό Αμφιθέατρο Ιατρικής) του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο κεντρικό κτίριο του Ε.Κ.Π.Α.

 

Το πολυπληθές κοινό είχε την ευκαιρία να προσεγγίσει, υπό το πρίσμα της Εγκληματολογίας, επιμέρους σημαντικές πτυχές της μετανάστευσης μέσα από την παρουσίαση της ερευνητικής κυρίως εργασίας των τεσσάρων ομιλητών της εκδήλωσης.
 Την εγκληματολογική θεώρηση του φαινομένου της μετανάστευσης μέσα από την οπτική των φορέων του Συστήματος Ποινικής Δικαιοσύνης ανέπτυξε η Δικαστική Λειτουργός και Διδάκτωρ Εγκληματολογίας κα. Ευαγγελία Βαγενά-Παλαιολόγου με το «αιχμηρό», θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, θέμα: «Ρατσισμός και ξενοφοβία στην Ελλάδα σήμερα – Στάσεις των φορέων του επίσημου κοινωνικού ελέγχου (Δικαιοσύνη - Αστυνομία)». Όπως επισήμανε η ερευνήτρια, από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 1998 -2003 σε 250 Δικαστικούς Λειτουργούς και 412 Αστυνομικούς, διαπιστώνεται ότι οι δικαστές θεωρούν τους ξένους που ζουν στην Ελλάδα σήμερα μερικά υπεύθυνους για την αύξηση της εγκληματικότητας στη χώρα. Εκτιμούν ότι ο αριθμός τους εμφανίζεται ιδιαίτερα αυξημένος, αλλά είναι βέβαιοι ότι οι αλλοδαποί απολαύουν όλων των δικονομικών εγγυήσεων και προστατεύονται εξίσου από την Ελληνική Δικαιοσύνη. Δεν τους θεωρούν γενικά επικίνδυνους, αν και ένα ποσοστό έχει πέσει θύμα άμεσης ή έμμεσης θυματοποίησης από ξένο. Κατά την ομιλήτρια εξάλλου οι αστυνομικοί κρίνουν τον αριθμό των ξένων υπερβολικό, τους θεωρούν υπεύθυνους για την αύξηση της εγκληματικότητας και της ανεργίας, τους χαρακτηρίζουν συχνότερα δράστες αδικημάτων παρά θύματα και εκφράζουν δυσπιστία για την αξιοπιστία τους. Δηλώνουν όμως, ότι δεν πρέπει να αποχωρήσουν από τη χώρα όλοι ανεξαιρέτως οι ξένοι, θεωρούν ως παράγοντες της εγκληματικής τους δραστηριότητας τις συνθήκες ζωής τους και τάσσονται υπέρ μιας νόμιμης και ισότιμης με τους ημεδαπούς μεταχείρισης.

 

Τη σκυτάλη από την κα. Βαγενά-Παλαιολόγου έλαβε η Δρ. Ήρα Έμκε-Πουλοπούλου (Αντιπρόεδρος Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών, Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης), αναπτύσσοντας τις πολύ ενδιαφέρουσες «Οικονομικές και Κοινωνικές επιπτώσεις της εισροής μεταναστών στην Ελλάδα». Η κα. Έμκε-Πουλοπούλου επισήμανε ότι η εισροή των μεταναστών συνέβαλε στην αύξηση του εθνικού προϊόντος, της απασχόλησης, της παραγωγής και της επενδυτικής δραστηριότητας, στην επιβίωση οριακών επιχειρήσεων, στη βελτίωση της ελλειμματικότητας των ασφαλιστικών φορέων, στην αύξηση της αποταμίευσης, στη μείωση του πληθωρισμού, καθώς και στην ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ. Τελικά η ομιλήτρια κατέδειξε, μέσα από σειρά επιστημονικά τεκμηριωμένων δεδομένων, πως η μετανάστευση επηρεάζει θετικά τις δημογραφικές εξελίξεις στην Ελλάδα, ενώ συμβάλλει επίσης στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας υποδοχής. Για τον λόγο αυτό επιβάλλεται η οικονομική και κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών, γεγονός που έχει ως προϋπόθεση τη νομιμοποίηση της παρουσίας τους στη χώρα.

 

Εν συνεχεία, ο Εφέτης Αθηνών κ. Φίλιππος Μανώλαρος παρουσίασε μελέτη του με το ενδιαφέρον θέμα: «Οι μετανάστες μέσα από τις αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων». Ο κ. Μανώλαρος προσδιόρισε καταρχάς τα εγκλήματα στα οποία οι μετανάστες εμφανίζουν μεγαλύτερη συμμετοχή, αναλύοντας παράλληλα το modus operandi των δραστών, καθώς και το σύνολο των λοιπών περιστάσεων που συνοδεύουν συνήθως τις αντίστοιχες παράνομες δραστηριότητες. Αίσθηση εξάλλου στην ομιλία του κ. Μανώλαρου προκάλεσαν στοιχεία που προκύπτουν από τη νομολογία και καταδεικνύουν το μέγεθος της οικονομικής εκμετάλλευσης που συνδέεται με τη μετανάστευση (λ.χ. αμοιβές για διακίνηση μεταναστών, εκβιασμοί) και, ιδίως, με τη γυναικεία διάσταση του φαινομένου (λ.χ. οικονομική εκμετάλλευση γενετήσιας ζωής). Σε ό,τι αφορά τη μεταχείριση των αλλοδαπών κατηγορουμένων από τα Ελληνικά Δικαστήρια, ο ομιλητής υποστήριξε ότι δεν τίθεται θέμα μεροληψίας, αλλά η ενίοτε διαφορετική μεταχείριση επιβάλλεται συχνά λόγω της παράνομης παρουσίας των μεταναστών και της έλλειψης σταθερής διαμονής (λ.χ. σε περιπτώσεις επιβολής προσωρινής κράτησης).

 

Οι ομιλίες ολοκληρώθηκαν με παρουσίαση, από την διδάκτορα Εγκληματολογίας και Ειδική Επιστήμονα στον Συνήγορο του Πολίτη, Αλεξάνδρα Μοσχοπούλου, έρευνας που είχε αποτελέσει αντικείμενο διδακτορικής διατριβής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αφορά στην παρουσίαση της εγκληματικότητας των μεταναστών από τον απογευματινό τύπο. Όπως επισήμανε η ερευνήτρια, από την ανάλυση περιεχομένου των δημοσιευμάτων δύο εφημερίδων προέκυψε ότι η εγκληματική δραστηριότητα των μεταναστών προβάλλεται δυσανάλογα (ποσοτικά και ποιοτικά) σε σύγκριση τόσο με την πραγματικότητα που πηγάζει από τις επίσημες στατιστικές, όσο και με την αντίστοιχη προβολή της παράνομης δραστηριότητας των Ελλήνων. Ενδεικτικά αναφέρθηκε ότι, με βάση τα εγκλήματα που εξετάσθηκαν, από τις στατιστικές των γνωστών στην Αστυνομία δραστών προκύπτει συμμετοχή των αλλοδαπών σε ποσοστό 14,3%, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά εμπλοκής των μεταναστών και στις δύο εφημερίδες είναι σαφώς υψηλότερα (44,9% στην εφημ.  «Απογευματινή» και 36,4% στην εφημ. «Τα Νέα»). Από την έρευνα εξάλλου επαληθεύθηκε ότι η διαφορετική φυσιογνωμία των δύο εφημερίδων που εξετάσθηκαν επηρεάζει αισθητά τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται και τελικά προβάλλεται στην κοινή γνώμη η εγκληματικότητα γενικά και ο ρόλος των μεταναστών ειδικότερα.

Ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών κ. Νέστωρ Κουράκης, με την ιδιότητά του ως συντονιστή της συζήτησης,  προέβη σε ενδιαφέρουσες εγκληματολογικές παρατηρήσεις και συνόψισε τα βασικά σημεία κάθε ομιλίας.
Με το τέλος των ομιλιών ο κ. Κουράκης κάλεσε το κοινό σε τοποθετήσεις και συζήτηση επί του θέματος. Πρώτη έλαβε το λόγο η Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εγκληματολογίας κα. Αλίκη Γιωτοπούλου-Μαραγκοπούλου, η οποία εξέφρασε τις επιφυλάξεις της για την αξιοπιστία των στατιστικών και ανέδειξε τα σοβαρά  προβλήματα που δημιουργούνται υπό το πρίσμα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, από το λεγόμενο εμπόριο «λευκής σαρκός».

 

Αίσθηση επίσης προκάλεσε η παρέμβαση του Καθηγητή και πρώην Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Γεωργίου-Αλέξανδρου Μαγκάκη, ο οποίος τόνισε πως πρέπει να αισθανθούμε ντροπή για την αντιμετώπιση των μεταναστών αποκλειστικά ως πρόξενων εγκληματικότητας και πρότεινε την εναντίωση όλων μας στις σοβαρές παρανομίες που τελούνται σε βάρος τους.

 

Η συζήτηση συνεχίστηκε με αμείωτο ενδιαφέρον και ολοκληρώθηκε, λόγω του προχωρημένου της ώρας, περί τις 22.00. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους –πλην των προαναφερθέντων- ο Επίτιμος Αντιπρόεδρος του Α.Π. και Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Εγκληματολογίας κ. Πέτρος Κακκαλής, οι Ομότιμοι Καθηγητές Πανεπιστημίου κ. Διονύσιος Σπινέλλης και κα. Καλλιόπη Σπινέλλη και πλήθος άλλων εκπροσώπων του Πανεπιστημιακού και Δικαστικού χώρου. Άξια μνείας είναι η μεγάλη προσέλευση φοιτητών – εκδήλωση, ίσως, έμπρακτου ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο και ελπίδα ότι οι επιστημονικές αυτές δραστηριότητες θα βρουν άξιους συνεχιστές.