"Η αποκαταστατική δικαιοσύνη,
ως αριστοτελική επινόηση, πρέπει να τιμηθεί"
συνέντεξη στον Διονύση Χιόνη και την Αναστασία Χαλκιά
• Ποιά είναι η πορεία των σπουδών σας και ποιά είναι η σημερινή θέση σας;
Σπούδασα στη Νομική Σχολή του Δημοκριτείου Παν/μίου Θράκης (1976-1980). Ακολούθως έγινα Επιστημονικός συνεργάτης στην - τότε – έδρα Ποινικού δικαίου, Εγκληματολογίας Ανακριτικής και Σωφρονιστικής, υπό τον Καθηγητή κ. Στέργιο Αλεξιάδη και τον συνεργάτη του καθηγητή κ. Γιάννη Πανούση. Με αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές άδειες, πραγματοποίησα επιστημονικές έρευνες στην Ο.Δ. Γερμανίας (Bielefend, Koln) και έγινα διδάκτορας στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης (με βαθμό άριστα). Επίσης, επί 3 ½ έτη, υπήρξα ερευνητής στις Η.Π.Α. (Harvard Law School). Είμαι Διευθυντής του Εργαστηρίου Εγκληματολογικών Επιστημών στη Νομική Θράκης και αν. καθηγητής
• Τί σας οδήγησε στην απόφαση να ασχοληθείτε με την νομική επιστήμη;
Η νομική επιστήμη πυκνώνει άθροισμα επιστημών και ενυλώνει τη φιλοσοφία. Ως εκ τούτου, η γοητεία της απετέλεσε για μένα εξαιρετικά έλξη. Η επικέντρωσή μου μεταγενέστερα στις Εγκληματολογικές Επιστήμες, ήταν αποτέλεσμα επιρροής και επιλογής.
• Σε ποιούς τομείς χρειάζεται άμεσα βελτίωση το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα μας;
Το σύστημα της Ελληνικής Ποινικής Επιστήμης χρειάζεται σημαντικές ρηξικέλευθες τομές, αφού ο χρόνος που παρήλθε από την μεταρρύθμιση του 1950, δεν είναι μόνον ικανός αλλά και απαιτητός προς αλλαγή.
Οφείλουμε ως έθνος να προβούμε άμεσα, στις κάτωθι τροποποιήσεις:
|
WHO IS WHO |
|
|
|
Ονομα: Xαράλαμπος
Επώνυμο : Δημόπουλος
Επάγγελμα–ιδιότητα:
Αν. Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Αγαπημένες δραστηριότητες - ασχολίες:
ποδήλατο, κινηματογράφος, θέατρο, πολιτική
Αγαπημένα βιβλία : Πολλά. Αλλά κυρίως τα έργα του Ζαν Ζενέ
(Jean Genet) και προγενεστέρως,
του Ντοστογιέφσκι.
Αγαπημένη κινηματογραφική ταινία:
Η φθινοπωρινή σονάτα
Είδος μουσικής που προτιμά:
Χατζηδάκης for ever
Αγαπημένος εκδρομικός προορισμός: τα Καλάβρυτα
Αν δεν ήσασταν νομικός θα θέλατε να είστε...: και πάλι νομικός |
α) Οριστική εξειδίκευση του φυσικού εγκλήματος, με πλήρη εναρμόνιση προς τα θεμελιώδη αξιώματα του Συντάγματος. Το πραγματικό έγκλημα αυτονοήτως υπάρχει, αλλά δεν επάγεται επαλληλία προς το νομικό έγκλημα. Η χρονική και χωρική συγκεκριμενοποίηση του φυσικού εγκλήματος στη χώρα μας, αποκτά αμεσότητα, επικαιρότητα και σημασία..
β) Η επικινδυνότητα που τέμνει την προσωπικότητα του εγκληματία, πρέπει να αποκτήσει ειδικά χαρακτηριστικά, αλλά επίσης και να εναρμονιστεί πλήρως προς την n. c. u. p. s. l.
γ) Απαιτείται η εισαγωγή στο εγχώριο δίκαιο των δοκιμασμένων και απολύτως επιτυχημένων ποινικών θεσμών της αλλοδαπής, όπως λ.χ. της επιτήρησης, της κοινωφελούς εργασίας, της συμφιλιωτικής δικαιοσύνης, της probation, της parole, του εγκληματολογικού κοινοτισμού, με παράλληλη αποκλιμάκωση της αναξιόπιστης και αντιπαραγωγικής ποινικής καταστολής.
δ) Ο εφιάλτης του δόγματος «Law and Order», πρέπει να ανατραπεί, όχι μόνον ως αναποδοτικός, αλλά και ως ανώφελος ή προσβλητικός.
ε) Η από- εγκληματοποίηση των ψευδο-εγκλημάτων, οφείλει να συνοδευτεί με τυποποίηση των εγκλημάτων που προσβάλλουν τις ειδολογικές ανάγκες του ανθρώπου και του Έλληνα πολίτη.
στ) Η εκφοβιστική πρόληψη και η αχρήστευση δεν έχουν νόημα, όπως εξάλλου είναι περιττές οι αναμορφωτικές επεμβάσεις στην προσωπική σφαίρα, οι οποίες καταλύουν την αξιοπρέπεια.
ζ) Στη δημοκρατική νομιμοποίηση οφείλει να εξαρθεί μια αντεγκληματική πολιτική εθνικού περιεχομένου και ριζικής αποτελεσματικότητας
• Πώς βλέπετε την πορεία της διαμεσολάβησης (και την εξέλιξη γενικότερα της αποκαταστατικής δικαιοσύνης) στην Ελλάδα μετά την εισαγωγή του θεσμού στην αντιμετώπιση της οικογενειακής βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων;
Η αποκαταστατική δικαιοσύνη, ως αριστοτελική επινόηση, πρέπει να τιμηθεί, να ιδιαιτεροποιηθεί και να αποκτήσει – ει δυνατόν – ευρύτερα χαρακτηριστικά . Η ποινική διαμεσολάβηση επαινείται, αλλά είναι χωροταξικά φειδωλή. Το μέλλον της εγκληματολογίας αξονίζεται στους θεσμούς της restoration και όχι σε εκείνους της Intensive Probation η Parole, λόγω του έντονου περιοριστικού και αντιπαραγωγικού χαρακτήρα τους. Ωστόσο, αξιώνεται η σύγχρονη αναβάθμιση της Ανακριτικής, η οποία, όχι μόνον υποκαθιστά την εγκληματολογία, αλλά και τη νομιμοποιεί στην επιστημονική σκέψη και πολιτική πραγματικότητα.
• Θεωρείτε ότι διέρχεται κρίση ο θεσμός της ελληνικής φυλακής;
Κατά τη γνώμη μου, ο θεσμός της ελληνικής φυλακής, είναι αναποδοτικός, αντιπαραγωγικός και με δυσβάστακτο κόστος, το οποίο ανατροφοδοτείται από την αριθμητική της φυλάκισης. Η αποκλιμάκωση του φυλακτικού εγκλεισμού, δεν σημειοδοτεί – κατ’ ανάγκη – την επιείκεια, αλλά εξυπηρετεί την ωφελιμότητα της ποινικής καταστολής. Εξάλλου, η rehabilitation απέτυχε και επικρίθηκε με δεινό ύφος, ήδη από το 1974. Η αντεπίθεση όμως, της ολοκληρωτικής παγκοσμιοποίησης, συντηρεί τον «big incarcerator».
• Θεωρείτε ότι η ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών φυλακών στην Ελλάδα, συνιστά μία προοπτική αντιμετώπισης του σωφρονιστικού προβλήματος, δεδομένης της τάσης για μείωση των κρατικών δαπανών;
Ασφαλώς οι ιδιωτικές φυλακές, όπως έχω υποστηρίξει, διευκολύνουν το κράτος εξανθρωπίζουν τις ανθρωπο-αποθήκες , καλυτερεύουν τις συνθήκες κράτησης και απομειώνουν το κοινωνικό κόστος. Η παγίδα όμως ευρίσκεται στο ενδεχόμενο της ιδιωτικής εκμετάλλευσης, η οποία-ωστόσο-μπορεί έγκυρα να αποτραπεί μέσω των εδραίων θεσμών και του κοινωνικού ελέγχου. Αρκεί επίσης, να μην ενισχυθεί η επιτηρητική τιμωρία, με την εν λόγω ποινική παροχέτευση.
• Πώς ερμηνεύετε την υποχώρηση των καταργητικών (περί της φυλακής) προταγμάτων που επικράτησαν σε προηγούμενες, ειδικότερα σε σχέση και με την συνεχόμενη αύξηση του σωφρονιστικού πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο που παρατηρείται τις δύο τελευταίες δεκαετίες;
Και στο ζήτημα τούτο, μετά τον αξιοσέβαστο καθηγητή Κουράκη, γράφοντας τον Abolitionismus, υποστήριξα την άποψη όχι χρειαζόμαστε τον πραγματικό και όχι τον ideal καταργητισμό. Πλην όμως, η γιγάντωση που τιμωρητισμού στις μέρες μας, λόγω της επανάκαμψης του ανταποδοτικού ιδεώδους, αιχμαλωτίζει και αφοπλίζει την καταργητική προοπτική. Οι προβληματικές καταστάσεις όμως, όταν ποινικοποιούνται – και μάλιστα με τον επώδυνο τιμωρητικό άνεμο του «broken windows» - παράγουν ανασφάλεια και υποταγή.
• Βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη ερευνητικά προγράμματα στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο σχετικά με το ποινικό δίκαιο ή την εγκληματολογία;
Στο Δ.Π.Θ., δια του Εργαστηρίου Εγκληματολογικών Επιστημών –εκπονούνται προγράμματα, με τη συνεργασία της κ. Αθ. Συκιώτου και λόγω της ιστορικής παράδοσης, που θεμελίωσε ο καθηγητής, Γ. Πανούσης. Σήμερα η έμφαση επικεντρώνεται στις περιθωριακές κοινωνικές ομάδες και στους μουσουλμάνους της Θράκης. Μέσω των «Χρονικών» και συνεδρίων, έχει φανεί ανάγλυφα το εμπειρικό μας έργο.
• Ποιά είναι η πιο ευχάριστη στιγμή που θυμάστε από την ακαδημαϊκή σας σταδιοδρομία;
Ότι μπόρεσα υπό τους καθηγητές κ.κ. Στ. Αλεξιάδη και Γ. Πανούση να αναπτύξω τους σύγχρονους εγκληματολογικούς, προβληματισμούς μου και να προωθήσω τα νέα ρεύματα της οικουμενικής σκέψης για το έγκλημα και τη λειτουργία της ποινής . Έτσι εμπλουτίσαμε – στο μέτρο του εφικτού- τις ποινικές παραδοχές, υπό την εγκληματολογική οπτική.
