ΤΡΕΧΟΝ ΤΕΥΧΟΣ      ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ      ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ... (2003-2015)      ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΤΕΥΧΗ    Τεύχος 1 - Μάϊος 2006  
ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΑ

Τεύχος 25 - Νοέμβριος 2013


Εκτύπωση     Αποστολή     Σμίκρυνση  Μεγέθυνση Μέγεθος γραμμάτων



Share |



Τα «αίτια» της διαφθοράς των αστυνομικών αρχών

Τα «αίτια» της διαφθοράς των αστυνομικών αρχών: 
Τα πορίσματα της συστηματικής επισκόπησης της σχετικής αγγλόφωνης βιβλιογραφίας από τον βρετανό Καθηγητή Tim Newburn

Παρουσίαση: Κώστας Πανάγος
Νομικός – Εγκληματολόγος 

Εισαγωγή: Η απόρριψη της «θεωρίας του σάπιου μήλου» 

Η εννοιολόγηση του φαινομένου της διαφθοράς αποτελεί δυσχερές εγχείρημα τόσο σε θεωρητικό όσο και σε νομοθετικό επίπεδο. Μιλώντας ειδικώς για τις πράξεις των αστυνομικών οργάνων που μπορούν να χαρακτηριστούν ως «διεφθαρμένες», κοινό χαρακτηριστικό των σχετικών ορισμών αποτελεί η κατάχρηση της εξουσίας που έχουν στα χέρια τους οι εν λόγω επαγγελματίες. Όταν περιπτώσεις διαφθοράς διαφεύγουν των αστυνομικών τμημάτων και γνωστοποιούνται στο ευρύ κοινό, η συνήθης αντίδραση από την πλευρά των διωκτικών αρχών είναι ότι αυτές αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά που δεν συνδέεονται με τη γενικότερη αστυνομική κουλτούρα. Εντούτοις, ο αριθμός των σχετικών περισταστικών κατά τη διάρκεια της αστυνομικής ιστορίας στις ΗΠΑ και στην Μεγάλη Βρετανία είναι τέτοιος, που δεν παρέχει εμπειρικό έρεισμα στην αποκαλούμενη ως «θεωρία του σάπιου μήλου» (‘bad apples’ theory). Αντίθετα, η διαφθορά εκτιμάται ότι αποτελεί ενδημικό χαρακτηριστικό της οργάνωσης των αστυνομικών αρχών. 

Η επιτυχής αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί την αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας και τον εντοπισμό των γενεσιουργών παραγόντων του φαινομένου. Ο Tim Newburn (1999), Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του London School of Economics and Political Science (LSE), έχει προβεί στη συστηματική επισκόπηση της αγγλόφωνης βιβλιογραφίας που αναφέρεται στα «αίτια» (“causes”) της αστυνομικής διαφθοράς. Για τους σκοπούς της μελέτης του, τα τελευταία διακρίνονται σε δύο επιμέρους κατηγορίες: Στους «διαρκείς/μόνιμους παράγοντες» (“constant factors”), ενώ η δεύτερη τους «μεταβλητούς» (“variable factors”). Στην πρώτη ανήκουν όσοι οδηγούν στην ανάπτυξη του φαινομένου και στη δεύτερη όσοι καθορίζουν την έκτασή του/τις διαστάσεις του. Τα πόρισματα της έρευνάς του κρίνονται ιδιαίτερα ενδιαφέροντα για την ευσύνοπτη και εύληπτη κατανόηση του φαινομένου στην αλλοδαπή. 

Ι. «Μόνιμοι» παράγοντες

Αποτελεί κοινή παρατήρηση ότι τα μέλη των διωκτικών αρχών διαθέτουν ιδιαίτερα σημαντική διακριτική ευχέρεια ως προς την άσκηση των καθηκόντων τους και ειδικότερα ως προς τον τρόπο που θα εφαρμόσουν το νόμο στην εκάστοτε περίπτωση (“discretion”). Αυτό τους επιτρέπει την εφαρμογή του τελευταίου κατά το δοκούν, εφόσον βρεθούν υπό το δέλεαρ της απόκτησης οικονομικού ή άλλης φύσεως οφέλους. Η διακριτική ευχέρεια ενισχύεται από το γεγονός ότι οι πράξεις των αστυνομικών – ιδίως όταν εργάζονται στις οδούς – δεν είναι άμεσα ορατές και ελεγχόμενες τόσο από τους ανωτέρω τους (“low managerial visibility”) όσο και από τα μέλη της κοινωνίας (“low public visibility”). Η λειτουργία των αστυνομικών τμημάτων καθορίζεται επίσης σε σημαντικό βαθμό από άτυπους κανόνες συμπεριφοράς των αστυνομικών, οι οποίοι στοχεύουν αφενός στην ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων άσκησης εξωτερικού ελέγχου, αφετέρου στη διατήρηση των επιπέδων της διαφθοράς σε ένα «λογικό» επίπεδο. Οι αστυνομικοί αφομοιώνουν τον κανόνα της σιωπής για πράξεις συναδέλφων τους που αντίκεινται στη νομοθεσία και εμφανίζουν απροθυμία να συνδράμμουν το έργο των σχετικών ελεγκτικών μηχανισμών (“peer group secrecy”). Στο πλαίσιο αυτό, ακόμη και όσοι δεν επιλέγουν τη διαφθορά ως προσωπικό τρόπο δράσης κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους, οδηγούνται στο σημείο να αποδέχονται το φαινόμενο ως αναπόφευκτο στοιχείο της επαγγελματικής τους ζωής. Επίσης, υπό το κράτος του φόβου περί των συνεπειών που μπορεί να προκαλέσει η αποκάλυψη/ δημοσιοποίηση περιστατικών διαφθοράς για τη φυσιογνωμία της αστυνομίας στο ευρύ κοινό, οι ιθύνοντες προτιμούν τον «κανόνα της σιωπής» (“managerial secrecy”).

Ορισμένες μορφές διαφθοράς, και ειδικότερα αυτές που σχετίζονται με την απόκτηση οικονομικού οφέλους (π.χ. δωροδοκία), εκτιμάται ότι τελούν σε συνάρτηση με τις οικονομικές αποδοχές των αστυνομικών, ιδίως όσων διαβιούν σε κοινωνίες όπου η κατανάλωση υλικών αγαθών και ο πολυτελής τρόπος διαβίωσης εν γένει αποτελούν πρότυπο. Τα χαμηλά επίπεδα της μισθοδοσίας δεν αποτελούν ωστόσο τον μοναδικό παράγοντα επίδειξης διεφθαρμένων συμπεριφορών: Ακόμη και στα μέρη όπου οι απολαβές των αστυνομικών κρίνονται ως ικανοποιητικές (π.χ. Νέα Υόρκη), η εκτίμηση ότι οι επαγγελματικές υποχρεώσεις δεν αντιστοιχούν στις οικονομικές απολαβές από την πλευρά των αστυνομικών αποτελεί παράγοντα που καθιστά τη διαφθορά μια ελκυστική επιλογή (“status problems”). Τέλος, η εμπλοκή των αστυνομικών με μέλη εγκληματικών οργανώσεων, η επιτυχής δράση των οποίων εξαρτάται από την κατάρτιση άτυπων συμβάσεων «συνεργασίας» με μέλη των διωκτικών αρχών, αποτελεί μόνιμο δέλεαρ και έναν σημαντικό παράγοντα που διευκολύνει την ανάπτυξη του φαινομένου (“association with lawbreakers/ contact with temptation”). 

ΙΙ. «Μεταβλητοί» παράγοντες 

Η έκταση του φαινομένου της αστυνομικής διαφθοράς τελεί σε συνάρτηση με ορισμένους παράγοντες, που εμφανίζουν διατοπικές και διαχρονικές διαφοροποιήσεις. Η δομή της κοινωνίας (“community structure”) αποτελεί έναν από τους πλέον σημαντικούς. Η επίδειξη ανοχής από την πλευρά των κοινωνών σε «μικρά» σκάνδαλα αστυνομικών οδηγεί στο να προσλαμβάνονται οι πράξεις διαφθοράς ως «νομιμοποιημένες». Ο βαθμός επιτήρησης της αστυνομίας από την εκάστοτε πολιτική εξουσία αποτελεί έναν βασικό παράγοντα που έχει αξιοποιηθεί ως ερμηνευτικό πλαίσιο των διαφοροποιήσεων που απαντούν ανάμεσα στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η πολιτική εποπτεία των διωκτικών είναι μικρότερη. Η διαφθορά τελεί επίσης σε συνάρτηση με τα χαρακτηριστικά της εκάστοτε αστυνομικής οργάνωσης και ιδίως με τον τρόπο που τα μέλη της αντιλαμβάνονται τις έννοιες «επαγγελματική τιμή» και «περηφάνια». Επί παραδείγματι, ο ενστερνισμός δεοντολογικών αρχών και ο σεβασμός της ιεραρχίας αποτελούν «προστατευτικούς» παράγοντες για την ανάπτυξη του φαινομένου (“organizational characteristics”). Στο αντίθετο αποτέλεσμα οδηγεί η ισχύς ανενεργών νομικών διατάξεων, που προβλέπουν υποχρεώσεις τους πολίτες που δεν γίνονται συστηματικά σεβαστές (ιδίως στις περιπτώσεις των «εγκλημάτων χωρίς θύμα»). Εν προκειμένω, η «ανυπακοή» στο νόμο προσφέρει περισσότερες πιθανότητες άντλησης κύρους και εκτίμησης για την αστυνομία από την πλευρά των πολιτών (“legal opportunities for corruption”).

Σημαντικός παράγοντας που επιτρέπει την ανάπτυξη του φαινομένου είναι η παντελής απουσία ή η υπολειτουργία μηχανισμών ελέγχου της αστυνομικής δράσης (“corruption controls”). Η διάρκεια και η επανάληψη πράξεων διαφθοράς από τους ίδιους επαγγελματίες αυξάνει τις πιθανότητες «στοχοποίησής» τους από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς (“the social organization of police corruption activities”). Τέλος, στους μεταβλητούς παράγοντες συγκαταλέγεται ο «ηθικός κυνισμός» (“moral cynicism”), δηλαδή η υιοθέτηση μιας αμιγώς διεκπεραιωτικής λογικής των αστυνομικών καθηκόντων, η αντίληψη του μάταιου ως προς την νομότυπη συμπεριφορά και η γενικότερη απαισιοδοξία απέναντι στους στόχους του συστήματος απονομής της ποινικής δικαιοσύνης. 

Επίλογος

Ύστερα από τη συστηματική επισκόπηση της αγγλόφωνης επιστημονικής εργογραφίας αναφορικά με το φαινόμενο της διαφθοράς των διωκτικών αρχών, ο Tim Newburn κατέληξε στην αναγνώριση δεκατριών (13) επιμέρους παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξη του φαινομένου και καθορίζουν τα επίπεδα εκδήλωσής του. Με αυτό τον τρόπο, διατύπωσε θεωρητικές παραδοχές που δεν δρουν επιρρωτικά στην αποκαλούμενη ως «θεωρία του σάπιου μήλου», βάσει της οποίας τα σχετικά περιστατικά είναι μεμονωμένα, αλλά ανέδειξε τους λόγους που η διαφθορά αποτελεί ενδημικό χαρακτηριστικό της αστυνομικής οργάνωσης. Η ανάλυσή του αναφέρεται κατά κύριο λόγο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στο Ηνωμένο Βασίλειο, διατυπώνοντας παρά ταύτα αξιώματα τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν ως θεωρητικό πλαίσιο εμπειρικών διερευνήσεων στα κράτη της ηπειρωτικής Ευρώπης. 


Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Αλεξιάδης Σ., Εγκληματολογία, Σάκκουλας, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2011
Βιδάλη Σ., Αστυνομία – Έλεγχος του εγκλήματος και ανθρώπινα δικαιώματα, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2012
Δημόπουλος Χ., Αστυνομικό Δίκαιο, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2007 
Dixon D., Law in policing – Legal regulation and police practices, Oxford University Press, Oxford, 1997 
Goldstein H., Police corruption – A perspective on its nature and control, Police Foundation, Washington, 1975
Κουράκης Ν., Σπινέλλη Κ., Ζαγούρα Π. (επιμ.), Διαφάνεια και αντιλήψεις για τη διαφθορά, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2012 
Newburn T., Understanding and preventing police corruption: Lessons from the literature, Home Office, London, 1999
Πανούσης Γ. (επιμ.), Αντιλήψεις για τη διαφθορά από παράγοντες του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2010 
Punch M., Police corruption and its prevention, European Journal on Criminal Policy and Research 3/2000, σ. 301-324
Punch M., Police corruption: Deviance, accountability and reform in policing, Willan, Devon, 2009 
Racasens A., The control of police powers, European Journal on Criminal Policy and Research 3/2000, σ. 247-269 
Reiner R., The politics of police, Oxford University Press, Oxford-New York, 2010 
Sherman L., Police corruption – A sociological perspective, New York, 1974
Στεργιούλης Ευ., Κοινωνιολογία της αστυνομίας, Παπαζήσης, Αθήνα, 2008 



Emeritus Professor Calliope Spinellis
 
"Today, there are several well-qualified criminologists in Greece".


διαβάστε περισσότερα...
Victim offender mediation in family violence cases
The greek experience


by Vasso Artinopoulou,
Ass. Professor of Criminology,  Panteion University (GR) 
 
 
The article describes the implementation of victim offender mediation as provided by law in cases of domestic violence in Greece


διαβάστε περισσότερα...
Improving prison conditions in Greece
 
... by Nestor E. Courakis
Professor of Criminology & Penology
Faculty of Law, University of Athens (GR)
 
"This editorial is dedicated to prisons and the Greek penal system since we believe it is the duty of any society to give priority to correctional topics and have as its main objective to improve prison conditions.
How might this improvement be achieved, however?
 
...
 
With this issue we celebrate the English-language edition of the Greek electronic journal “The Art of Crime”. It would be trite to discuss here emotions such as elation and hope that of course are called for at a time like this. The overwhelming emotion, at least to me, is gratitude to the main protagonists of this first criminological electronic magazine in our country, i.e. to Fotios Spyropoulos and Dionysis Chionis ..."
 
διαβάστε περισσότερα...

Scientific colloquium on:
“Criminological Aspects of Migration in Greece”


"EPANODOS" (“Return” back to the society)
Rehabilitation Center for ex-prisoners
Presentation, challenges and objectives


Congress of the Greek Society of Criminology:
"Criminology and current challenges"


Combating discrimination and social exclusion:
the “EPAFI” (“CONTACT”) program, where young Law students meet young inmates...




Innocent prisoners and deceived offenders
"punishing somebody who is innocent is a crime"
 
Have you ever considered what it would be like to be wrongly arrested by the authorities, detained on remand, and after a few months it was proved that you had been wrongly accused and had nothing to do with the case? The issue of wrongful remand of prisoners came to light again in Greece with the case of a young man from the greek island of Mytilene who was arrested and prosecuted for rape and attempted serial rape of 5 women...
 
διαβάστε περισσότερα...

Constantine Gardikas
 
Constantine Gardikas, the son of George Gardikas, Professor of Philosophy at the University of Athens, was born in the city of Patras in 1896. Constantine Gardikas developed into a prolific scientist with a solid classical education.

He studied law in Athens, and he continued his studies in Zurich and Geneva specializing in criminal law and criminology.  He received his doctorate degree at the age of 22 and then started lecturing at the University of Geneva, Switzerland. ...
 
διαβάστε περισσότερα...

Advice on the use of credit cards

"Plastic money" has replaced cash as the dominant method of payment in our everyday transactions.
 
 
We are familiar, therefore, with the use of credit cards, but how well do we know to protect ourselves from credit card fraud?
 
διαβάστε περισσότερα...
Διημερίδα: Σύγχρονα Προβλήματα Ποινικού Δικαίου

Ο Τομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών της Νομικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης σας προσκαλεί σε Διημερίδα που διογρανώει στη μνήμη του Ομότ. Καθηγητή Κώστα Κωνσταντινίδη με θέμα: "Σύγχρονα Προβλήματα του Ποινικού Δικαίου". 3 & 4 Δεκεμβρίου 2015 Κομοτηνή, Αμφιθέατρο Νομικής Σχολής Παν/μιούπολη



4o Συνέδριο eLife 2015

Στις 6 & 7 Νοεμβρίου 2015 διοργανώνεται στην Αθήνα το 4ο Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή "eLife 2015".

To Συνέδριο διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο και η συμμετοχή θα είναι Δωρεάν για το κοινό.



4o Συνέδριο eLife 2015

Στις 6 & 7 Νοεμβρίου 2015 διοργανώνεται στην Αθήνα το 4ο Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή "eLife 2015".

To Συνέδριο διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο και η συμμετοχή θα είναι Δωρεάν για το κοινό.



Τριήμερο Εγκληματολογικό Συνέδριο προς τιμήν του Ομότιμου Καθηγητή κ. Νέστορα Κουράκη

Τριήμερο Εγκληματολογικό Συνέδριο προς τιμήν του ομότιμου Καθηγητή Νέστορα Κουράκη διοργανώνεται στην  Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, 2 - 4/4/2015.

Το συνέδριο θα λάβει χώρα στην Αίθουσα Τελετών του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (Ακαδημίας 60) με κεντρικό θέμα «Κρίση, Έγκλημα και Σύστημα Ποινικής Καταστολής»



Problems of reoffending of young detainees
 
Conclusions of the follow-up research of the Center for Penal and Criminological Research (University of Athens)
 
 by Nestor E. Courakis
       Professor of Criminology
       University of Athens (GR)
 
This research was characterized as a follow-up because its main purpose was to discover first, what happened to Greek juvenile detainees with whom we had run interviews in the previous stage of the research (1993) ...
 
διαβάστε περισσότερα...

“Asking people…”
Interesting questions and even more interesting responses


The events that took place in late 2008, in Greece, in the state correctional facilities, the hunger strike of prisoners and the widespread violent protests concerning prison conditions didn’t leave us unaffected. So we found the opportunity to ask people’s opinion on this important issue. We take the recorder into the street ... and ask YOUR opinion:

"Do you believe there must be changes in the conditions of imprisonment in our country and if so, what should they be?”

διαβάστε περισσότερα...

The profile of a famous greek criminal through the eye of a camera, the lyrics of a song and his autobiography

 
A book, a song, and a movie with the same protagonist…
Nikos Koemtzis, a famous Greek criminal who killed three people and stabbed seven more, all because he wanted to dance to a song he had "ordered" from the musicians in a music hall. He transferred the story of his life to a book. Dionysis Savvopoulos (a famous Greek singer-songwriter) read the book and turned it into a song. Pavlos Tassios (a well known Greek director) heard the song and made a film. And now we present a criminologist’s scientific analysis of this artistic triptych.
 
διαβάστε περισσότερα...
A case study of a recidivist criminal
 
This is the interesting story of a recidivist criminal (Elias) who is incarcerated in a Greek prison. We managed to interview him, unattended, in late May 1999 in a special area in the guardhouse yard. The main topic of our conversation was his life story, the life of a young man through the prison bars… 
 
διαβάστε περισσότερα...
Σωματείο Εργαζομένων Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού

Περιοδικό "Κοινωνικές Επιστήμες"

Κωνστάντειον - Κέντρο εγκληματολογικών ερευνών

Ομοσπονδία Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδος

Καθηγητής Νέστωρ Κουράκης

Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Νιώθω Ασφαλής

Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Άρειος Πάγος

Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακισμένων "ΕΠΑΝΟΔΟΣ"

Καθηγητής Γιάννης Πανούσης

Κέντρο Ψυχαναλυτικών Ερευνών

Τομέας Ποινικών Επιστημών Τμήματος Νομικής Ε. Κ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Σύλλογος Ελλήνων Εγκληματολόγων Παντείου Πανεπιστημίου

Σπουδαστήριο Κοινωνικών Μελετών Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου

Τομέας Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

Τομέας Ποινικών & Εγκληματολογικών Επιστημών Τμήματος Νομικής ΑΠΘ

Αναζήτηση νομολογίας του Ε.Δ.Δ.Α.

Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Τμήμα Νομικής Eθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Εργαστήριο Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών

Όροι Χρήσης  :    Πείτε μας τη γνώμη σας  :    Developed & hosted by Nomiki Bibliothiki SA