Στις 12 και 13 Μαϊου 2008 πραγματοποιήθηκε διήμερο συνέδριο με θέμα «Διεπιστημονικότητα και διεταιρικότητα για την κοινωνική ένταξη του νεαρού παραβάτη» στο Πολιτιστικό Κέντρο « Κωστής Παλαμάς ». Η διοργάνωση έγινε από το Εργαστήριο Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και από τον Σύνδεσμο Επιμελητών Ανηλίκων Δικαστηρίων Ανηλίκων Ελλάδος.

Την πρώτη ημέρα χαιρετισμούς απηύθυνε ο καθηγητής Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής  και διευθυντής του Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών Νέστωρ Κουράκης  και η Κυριακή Καρεφυλάκη, Δρ Ψυχολογίας, επιμελήτρια ανηλίκων και αντιπρόεδρος Συνδέσμου Επιμελητών Ανηλίκων Δικαστηρίων Ανηλίκων Ελλάδος.
Το πρώτο θέμα που αναπτύχθηκε αφορούσε στις εξελίξεις στους θεσμούς της ποινικής δικαιοσύνης για νεαρούς παραβάτες και την συμβολή σ’ αυτό της διεπιστημονικότητας και διεταιρικότητας.

Στη συζήτηση μετείχαν Κ.Δ. Σπινέλη (ομότιμη καθηγήτρια Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής, αναπληρώτρια διευθύντρια Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών) Χριστίνα Πέτρου(Γενική Διευθύντρια Σωφρονιστικής Πολιτικής Υπουργείου Δικαιοσύνης), η Ιωάννα Λάμπρου(Δικαστής Ανηλίκων Αθηνών), η Μελίνα Κατσαδήμα (Προϊσταμένη Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων Αθηνών) και Παρασκευή Γεωργαρά (Προϊσταμένη Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων Δικαστηρίου  Ανηλίκων Πειραιά).
 Επισημάνθηκε κατ’αρχήν η ανάγκην για διεπιστημονικές και διεταιρικές προσεγγίσεις προκειμένου να υπάρξει αντιμετώπιση του πολυσύνθετου φαινομένου της ανήλικης παραβατικότητας, μετά και από τις μεταρρυθμίσεις του δικαίου ανηλίκων.

Αναφέρθηκαν ακόμη οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την επίλυση του θέματος, τα στοιχεία διακλαδικότητας στην αναμορφωμένη ποινική νομοθεσία ανηλίκων και η ιστορική αναδρομή και εξέλιξη του θεσμού των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων.

Ακολούθησε το θέμα  «Νέες παράμετροι στην ανάπτυξη της πολιτικής για τη μεταχείριση του νέου παραβάτη».

Ομιλητές ήταν ο Χάρις Κατάκης (Ψυχολόγος, Πρόεδρος Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων), ο Γιώργος Μόσχος (Νομικός, Εγκληματολόγος, Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού), η Ευγενία Σταθοπούλου (Αντεισαγγελέας Πρωτοδικών) και η Επίκουρη Καθηγήτρια  Εγκληματολογίας Νομικής Σχολής Αθηνών Μαρία Κρανιδιώτη.

Επισημάνθηκαν κυρίως οι αλλαγές στο ρόλο της οικογένειας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, ο ρόλος που μπορεί να παίξει ο Συνήγορος του Παιδιού στην προάσπιση των ανηλίκων που παραβιάζουν το νόμο, η εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού κατά την ποινική δίκη, που επικυρώθηκε με το νόμο 2101/92, και οι προοπτικές της επανορθωτικής δικαιοσύνης μέσα από μια εγκληματολογική οπτική.

Σημαντική ανάπτυξη δόθηκε και στα «Νεότερα ερευνητικά δεδομένα: οδηγοί για την ανάπτυξη πολιτικών».

Συζητητές ήταν η Ελένη Αγάθωνος (PhD Εμπειρογνώμων παιδικής προστασίας), ο Σωτήρης Ευστρατιάδης ( Δρ. Ψ υχολογίας και Επιμελητής Ανηλίκων), η Φωτεινή Μηλιώνη (Δικηγόρος, Ειδική Επιστήμων Νομικής Σχολής Αθηνών), η Ευδοξία Φασούλα (Δικηγόρος) και ο Παύλος Χαραμής(Εκπαιδευτικός, Πρόεδρος Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης).

Ο προβληματισμός που διατυπώθηκε ήταν εάν οι ανήλικοι παραβάτες είναι παιδιά σε κίνδυνο ή επικίνδυνα παιδία. Ακολούθησε  αναφορά στη έρευνα της φαινομενολογίας  της παραβατικότητας  των ανηλίκων και οι δυσκολίες που προκύπτουν κατά την αξιοποίησης της, καθώς και τα ερευνητικά δεδομένα για τους νεαρούς παραβάτες μετά την αποφυλάκιση τους μέσα στο νέο θεσμικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί, με κύριο παράδειγμα αυτό της εκπαίδευσης στο χώρο της φυλακής. Σχολιάστηκε η συμβολή της κατά παρέκκλιση διαδικασίας στην πρόληψη της εγκληματικής υποτροπής των ανήλικων παραβατών και της έρευνας γενικότερα στην αντιμετώπιση της μαθητικής παραβατικότητας. Έτσι δεν έμεινε ασχολίαστος ο ρόλος του σχολείου και φυσικά της τηλεόρασης, που λειτουργεί ως μεγενθυτικός φακός της βίας, στην ανάπτυξη παραβατικών συμπεριφορών.   

 

Ακολούθησε περιεκτική ανάλυση του «Έργου του επιμελητή ανηλίκων: γνώσεις, μέθοδοι και πρότυπα παρέμβασης»

Ομιλητές ήταν η Λιάνα  Ανδρεοπούλη (Πολιτική Επιστήμων, Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Επιμελήτρια Ανηλίκων), η Χριστίνα Κουζέλη (Δρ. Πολιτικών Επιστήμων, Επιμελήτρια Ανηλίκων), η Γεωργία Νικολαρέα (Κοινωνικός Λειτουργός, Επιμελήτρια Ανηλίκων) και η Τάνια Κοσκινιάδου (Κοινωνικός Λειτουργός, Επιμελήτρια Ανηλίκων και Μέλος ΔΣ ΣΕΔΑ).

Ο ρόλος του επιμελητή ανηλίκων , που πολλές φορές είναι αντιφατικός , στις οικογενειακές κρίσεις και στην παραβατική δράση ανηλίκων αποτέλεσε το κύριο θέμα συζήτησης αυτής της ενότητας. Επισημάνθηκε ακόμη η σημασία της συνέντευξης στην ανθρωπιστική ψυχολογία και η συμβολή της στο πλαίσιο των κοινωνικο-υποστηρικτικών υπηρεσιών. Διατυπώθηκε  επίσης ο προβληματισμός σχετικά με το στρές που βασανίζει συχνά τους επιμελητές ανηλίκων και δόθηκε έμφαση στη δικτύωση  με υπηρεσίες ψυχικής υγείας ως θεραπευτική παρέμβαση σε ανηλίκους που έχουν προβλήματα με την ποινική δικαιοσύνη.

Η δεύτερη μέρα ξεκίνησε με θέμα «Από την ποινική μεταχείριση στην κοινωνική ένταξη του νεαρού παραβάτη: πλαίσια και ανάγκες», στο πλαίσιο του οποίου μίλησαν οι Ειρήνη Πανταζή- Μελίστα, Αντιεισαγγελέας Εφετών και πρόεδρος της Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Αθηνών, Ιωάννης Σταλίκας, Προϊστάμενος Διεύθυνσης Πρόληψης Εγκληματικότητας και Σωφρονιστικής Αγωγής Νέων Υπουργείου Δικαιοσύνης, Δημήτρης Τσοποτός, Επιμελητής Ανηλίκων, Αλεξάνδρα Λαμπριανίδου, κλινική Ψυχολόγος και οι Παναγής Παναγιωτόπουλος και Παναγιώτα Παπαδοπούλου, δικηγόροι και εκπρόσωποι του European Forum for Restorative Justice.  

Οι παραπάνω ομιλιτές έθιξαν πολλά και κρίσιμα ζητήματα ανάμεσα στα οποία πώς η εκπαίδευση λειτουργεί ως μέσο δευτερογενούς πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας, ποιά η λειτουργία των Εταιριών Προστασίας Ανηλίκων και η ιδρυματική μεταχείριση του ανήλικου παραβάτη.

Για τη συνέχεια, τον λόγο είχαν οι Γιώργος Νικολαίδης, ψυχίατρος και διευθυντής Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, Στάθης Μπακλέζος, παιδοψυχίατρος- ψυχοθεραπευτής οικογένειας, Ιωάννης Δελημάρης, εκπαιδευτικός και συνεργάτης Γενικής Γραμματείας Εκπαίδευσης Ενιλήκων, Κωσταντίνα Δόλγυρα, ψυχολόγος, στέλεχος Ειδικής Υπηρεσίας ΚΠΑ του ΟΑΕΔ και η Ευγενία Καρολίδου, διευθύντρια Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Προγράμματος Κ.Π. EQUAL. Το πάνελ ασχολήθηκε με θέματα κοινωνικής πολιτικής για την υποστήριξη του νεαρού παραβάτη, ανάμεσα στα οποία η βία κατά ανηλίκων, η σεξουαλική παραβίαση εφήβου από το οικογενειακό περιβάλλον, καθώς έγινε και παρουσίαση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων Γενικής Γραμματείας δια βίου μάθησης.

Το επόμενο θέμα της συζήτησης αφορούσε τους φορείς και τις συνεργασίες για την υποστήριξη του νεαρού παραβάτη, δυνατότητες και προοπτικές. Εισηγητές του θέματος αυτού ήταν οι: Έλση Τσιαρπισνού, Κλινικής Ψυχολόγος, DESS Ψυχοπαθολογίας, Προϊστάμενη Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Κυρατσώ Σκορδογιάννη, Κοινωνική Λειτουργός, Υπεύθυνη του πραγράμματος ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ, Σπύρος Κουλοχέρης, Συντονιστής Νομικής Υπηρεσίας Ε.Σ.Π., Κυριάκος Κατσαδώρος, Ψυχίατρος , Επιστημονικά Υπεύθυνος ΜΚΟ «Κλίμακα», Ηλίας Γκότσης, Κοινωνιολόγος-Ψυχοθεραπευτής, Υπεύθυνος Μονάδας Εφήβων «Ατραπός», οι οποίοι αναφέρθηκαν διεξοδικά στα προγράμματα που ακολουθούνται από τους αρμόδιους φορείς, στους οποίους οι ίδιοι συμμετέχουν. Τα προγράμματα αυτά είναι συμβουλευτικά, αλλά και θεραπευτικά και σκοπό έχουν τόσο την ελαχιστοποίηση, όσο είναι δυνατόν, των φαινομένων παιδικής παραβατικότητας, αλλά ως βασική επιδίωξη έχουν την κινητοποίηση των ανώτερων κρατικών φορέων για την πιο δραστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος. Μερικά από τα θέματα με τα οποία ασχολούνται οι οργανισμοί αυτοί είναι τα εξής: οι θεραπευτικές υπηρεσίες για τους εφήβους χρήστες ναρκωτικών ουσιών, η κοινωνική ένταξη των εφήβων, η αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού, η συνεργασία με φορείς της ποινικής δικαιοσύνης.

Το διήμερο και πολύ ενδιαφέρον συνέδριο τελείωσε με θέμα «Από την δικτύωση στη διεταιρικότητα :απόπειρες και εκτιμήσεις», στο οποίο αναφέρθηκαν οι: Στέργιος Σιφνιός, Κοινωνικός Λειτουργός, Διευθυντής Κοινωνικής Εργασίας και Έρευνας Παιδικών Χωρίων SOS Ελλάδας, Κατερίνα Πούτου, Κοινωνική Λειτουργός, Ιδρυτικό Μέλος της ΑΡΣΙΣ, Μαρία Κυδωνιέως-Φωστέρη, Κοινωνική Λειτουργός, Επιμελήτρια Ανηλίκων, Αγγελική Παππά, Κοινωνιολόγος, Επιμελήτρια Ανηλίκων, Ευαγγελία Δελαβέκουρα, Κοινωνιολόγος, Επιμελήτρια Ανηλίκων, Πρόεδρος ΣΕΔΑ, Μαρία Δέδε, Κοινωνική Λειτουργός, Εργασιακή Σύμβουλος ΜΚΟ ΕΚΠΟΣΠΟ ΝΟΣΤΟΣ. Και οι ομιλητές αυτοί προσανατολίστηκαν στα πρότυπα-μοντέλα στήριξης των ανηλίκων παραβατών, στις προτάσεις των αντίστοιχων φορέων, τα προγράμματα τα οποία ακολουθούνται, και εκτιμώντας τα, έκλεισαν ευχόμενοι την πραγματοποίηση των προσδοκίων των εφήβων αυτών.  

Μετά από κάθε ομάδα εισηγήσεων ακολούθησαν παρεμβάσεις και ερωτήσεις των παρευρισκομένων. Να σημειώσουμε δε στο σημείο αυτό ότι σε όλες τις συνεδρίες η αίθουσα εκδηλώσεων δεν έπαψε κυριολεκτικά ούτε στιγμή να είναι γεμάτη από κόσμο: φοιτητές, κοινωνιολόγους, επιμελητές ανηλίκων και εκπροσώπους του νομικού κόσμου. Η προσέλευση του κοινού ήταν υπεράνω πάσης προσδοκίας, γεγονός που φανερώνει το ενδιαφέρον και την ευαισθητοποίηση τόσο των φορέων, όσο και του πολίτη σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως αυτό της ένταξης του νεαρού παραβάτη στο κοινωνικό σύνολο. Τέλος, το διήμερο αυτό συνέδριο έκλεισε με μια μεστή αλλά παράλληλα και ουσιαστική συμπερασματική επισκόπηση από τον καθηγητή Εγκληματολογίας – Σωφρονιστικής, διευθυντή του Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών, κύριου Νέστωρα Κουράκη και από τη Νομικό – Εγκληματολόγο, Επιμελήτρια Ανηλίκων, Πάρη Ζαγούρα.