Ο Τομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών του Τμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης διοργάνωσε στις 15 και 16 Οκτωβρίου 2009 στην Αίθουσα Τελετών του Παλαιού Κτηρίου της Φιλοσοφικής Σχολής  Α.Π.Θ. επιστημονική διημερίδα προς τιμή του Ομότιμου Καθηγητή  Στέργιου Αλεξιάδη, με τίτλο «Ο δρόμος προς τη δικαιοσύνη». Σκοπός της διημερίδας ήταν να φωτισθούν τα προβλήματα που ανακύπτουν σε όλο το φάσμα της ποινικής διαδικασίας από τη σύλληψη του κατηγορουμένου έως την έκτιση της ποινής του και την απόλυση του, τόσο από ποινικής όσο και από εγκληματολογικής σκοπιάς.

Την έναρξη του συνεδρίου χαιρέτησαν ο Αντιπρύτανης του ΑΠΘ, η κ. Γ Καρίμπαλη-Τσίπτσιου, Κοσμήτορας της Σχολής Ν.Ο.Π.Ε του ΑΠΘ, ο κ. Ν. Μπιτζιλέκης, Πρόεδρος Τμήματος Νομικής ΑΠΘ και εκπρόσωπος του Υπουργείου Μακεδονίας –Θράκης, η κ. Χ. Πέτρου, Γενική Διευθύντρια Σωφρονιστικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο κ. Μ. Λαμτζίδης, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και ο κ. Γ. Νούσκαλης, Λέκτορας Νομικής ΑΠΘ, εκ μέρους των μαθητών του κ. Αλεξιάδη. Στο τέλος χαιρετισμό απηύθυνε σε όσους ήρθαν να τον τιμήσουν ο ίδιος ο κ. Στ. Αλεξιάδης, ο οποίος με ιδιαίτερη συγκίνηση ευχαρίστησε όλους για την διοργάνωση της τιμητικής αυτής εκδήλωσης.

Ο πρώτος κύκλος του Συνεδρίου ξεκίνησε με προέδρους την κ. Ε. Συμεωνίδου-Καστανίδου, Καθηγήτρια και Διευθύντρια του Τομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών του Τμήματος Νομικής του ΑΠΘ και τον κ. Α. Παπαδαμάκη, Καθηγητή του αυτού Τμήματος. Ο λόγος δόθηκε πρώτα στον κ. Ν. Παρασκευόπουλο, καθηγητή του τμήματος Νομικής του ΑΠΘ. Ο κ. Παρασκευόπουλος ανέπτυξε την εισήγησή του με θέμα τον ποινικό έλεγχο χωρίς ποινική δικαιοσύνη. Ανέλυσε δηλαδή το φαινόμενο ενός νέου ποινικού ελέγχου ο οποίος δρα ερήμην της ποινικής δικαιοσύνης, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως η “απονομή δικαιοσύνης και η ειδική πρόληψη είναι θεσμοί που έχουν πλέον χωρίσει”.
Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο κ. Θεόδωρος Παπαθεοδώρου, Αν. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Ο κύριος Παπαθεοδώρου έθεσε προβληματισμούς στο κοινό αναπτύσσοντας τις θέσεις του για τις σύγχρονες τάσεις της αντεγκληματικής πολιτικής στην Ελλάδα και το κατά πόσον ποινικοποιείται ο κοινωνικός χώρος. Κυρίως αναφέρθηκε στην ηλεκτρονική παρακολούθηση μέσω καμερών, στην βιομετρική παρακολούθηση του DNA ενώ έκανε και μία εκτενή αναφορά στη γνωστή "ποινικοποίηση της κουκούλας", καταλήγοντας πως ο νόμος αυτός απευθύνεται σε συγκεκριμένους δράστες όχι λόγω της παραβίασης ενός έννομου αγαθού αλλά λόγω του ότι ανήκουν σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα.

Το ενδιαφέρον που προκάλεσαν οι παραπάνω εισηγήσεις εκδηλώθηκε με ερωτήσεις που υποβλήθηκαν στη συνέχεια και λίγο πριν το πέρας του πρώτου κύκλου. Τις ερωτήσεις τους υπέβαλλαν μεταξύ άλλων και οι κ. Μ. Καϊάφα-Γκμπάντι, Καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου του ΑΠΘ, ο κ. Λ. Μαργαρίτης Καθηγητής Ποινικού Δικαίου ΑΠΘ, καθώς και ο κ. Ν. Παρασκευόπουλος

Μετά το δεκάλεπτο διάλειμμα, εισηγητές και σύνεδροι επέστρεψαν για τη διεξαγωγή του δεύτερου κύκλου της πρώτης ημέρας. Το λόγο από το προεδρείο πήρε πρώτος ο κ. Γεώργιος Νικολόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ο οποίος ανέπτυξε εισήγηση με θέμα την αντεγκληματική πολιτική και ανθρώπινα δικαιώματα υπό το πρίσμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ο κ. Νικολόπουλος αναφέρθηκε κυρίως στην αντιμετώπιση των μεταναστών στην Ευρώπη η οποία χρησιμοποιεί δύο μεταξύ τους αντίθετα μέσα. Αφενός την “εξωτερική ελευθερία” που επιτρέπει σε μετανάστες να προσέρχονται σε ευρωπαϊκή επικράτεια και αφετέρου στην “εσωτερική ελευθερία” η οποία περιορίζει την μετακίνηση των πρώτων από μία χώρα της Ευρώπης σε μία άλλη.  Ακολούθησε η κ. Β. Αρτινοπούλου, Αν. Καθηγήτρια και Αντιπρύτανις Παντείου Πανεπιστημίου, η οποία παρουσίασε στους συνέδρους την έννοια της αποκαταστατικής – επανορθωτικής δικαιοσύνης, μίας διαδικασίας η οποία δεν ταυτίζεται με την ποινική, αλλά λειτουργεί πέρα και εκτός των δικαστηρίων με αποτέλεσμα την αποσυμφόρηση του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης.
Τελευταία εισηγήτρια του δεύτερου κύκλου ήταν η κ. Αθανασία Συκιώτου, Εκλ. Επίκουρος Καθηγήτρια στη Νομική του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, η οποία εξέθεσε στην ομιλία της το πρόβλημα της αυστηρότητας της αντεγκληματικής πολιτικής απέναντι στους ανήλικους δράστες. Η κυρία Συκιώτου παρουσίασε αρκετά σημεία της ελληνικής νομικής ρύθμισης για την παραβατικότητα των ανηλίκων που επί της ουσίας αντί να εξασφαλίζουν του στόχους που τα διεθνή κείμενα θέτουν, στρέφονται επί της ουσίας εναντίον τους. Μετά και από την τελευταία εισήγηση σειρά είχε η συζήτηση κατά την οποία, μεταξύ άλλων, διατύπωσαν ερωτήσεις η κ. Μαρία Αρχιμανδρίτου, εκλ. Επίκουρος Καθηγήτρια στη Νομική του ΑΠΘ, η κ. Σ. Βιδάλη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο ΔΠΘ καθώς και ο κ. Ν. Παρασκευόπουλος. Ο τελευταίος μάλιστα διατύπωσε την άποψη ότι η αποκαταστατική δικαιοσύνη δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο δικό μας ποινικό δίκαιο γιατί αποκλίνει από το πνεύμα του.

Η δεύτερη μέρα ξεκίνησε, προεδρεύοντος του κ. Γρηγορίου Καλφέλη, Καθηγητή Νομικής στο Α.Π.Θ., με την εισήγηση της κ. Σοφίας Βιδάλη, Αν. Καθηγήτριας ΔΠΘ, με θέμα και το πρόβλημα της ασφάλειας στις πόλεις με ειδικότερη αναφορά στην «μητροπολιτική» πλέον Αθήνα. Έπειτα ακολούθησε η πολύ ενδιαφέρουσα εισήγηση της κ. Αφροδίτης Κουκουτσάκη, Επικ. Καθηγήτριας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με τίτλο «Νεολαία και “Ηθικοί Ποινικοί”»· εν προκειμένω, η εισηγήτρια επικέντρωσε το ενδιαφέρον της σε κάποια από τα ερωτήματα μιας έρευνας ανάλυσης περιεχομένου του λόγου των ΜΜΕ, η οποία είναι εν εξελίξει και αναφέρεται την επαναφορά του Δεκέμβρη του 2008 στο δημόσιο λόγο κατά τους τελευταίους μήνες με όρους επικείμενης κοινωνικής απειλής . Τρίτη κατά σειρά ήταν η ομιλία του κ. Στράτου Γεωργούλα, Επίκουρου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που πραγματεύθηκε το θέμα της βίας στα γήπέδα και τη χρήση καμερών, υπό το πρίσμα της “¨Νέας Εγκληματολογίας”. Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο κ. Χρήστος Τσουραμάνης, Καθηγητής ΤΕΙ Μεσολλογίου, ο οποίος μίλησε για την ακριβή στατιστική καταγραφή της εγκληματικότητας στην Ελλάδα ως απαραίτητο στοιχείο για το σχεδιασμό της κατάλληλης αντεγκληματικής πολιτικής.

Μετά από διάλειμμα το οποίο έλαβε χώρα, την προεδρία πήρε η κ. Μ. Καϊάφα- Γμπάντι, Καθηγήτρια στη Νομική του ΑΠΘ, η οποία έδωσε το λόγο στην κ. Έφη Λαμπροπούλου, Καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, η οποία αναφέρθηκε εκτενώς στα πορίσματα έρευνας για τη διαφθορά. Δεύτερος εισηγητής ήταν ο κ. Νέστωρ Κουράκης, Καθηγητής Εγκληματολογίας - Σωφρονιστικής στο Τμήμα Νομικής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος επέλεξε να αναλύσει το θέμα της δικαστικής πλάνης και την αποζημίωση, λόγω αυτής, των θυμάτων από την πολιτεία. Σειρά είχε η ομιλία του κ. Βασίλη Καρύδη, Αναπληρωτή Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, με θέμα την επιλεκτικότητα της ποινικής δικαιοσύνης, όπως διαφάνηκε από μία εμπειρική έρευνα που διεξήγαγε στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών. Στο τέλος έλαβε το λόγο ο κύριος  Χαράλαμπος Δημόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, ο οποίος προσέγγισε ένα θέμα άμεσης συνάφειας με το έργο του τιμώμενου Καθηγητή καθότι αναφέρθηκε στην «θεωρητική προσέγγιση της εννοίας του πραγματικού εγκλήματος από τον καθηγητή Στέργιο Αλεξιάδη».
Μετά και αυτή την εισήγηση ακολούθησε συζήτηση.

Ο τρίτος κύκλος της πρωινής συνεδρίας της δεύτερης ημέρας ξεκίνησε προεδρεύοντος του κ. Λάμπρου Μαργαρίτη, Καθηγητή Ποινικού Δικαίου του ΑΠΘ. Ο κύριος Μαργαρίτης έδωσε το λόγο πρώτα στην κ. Ανθοζωή Χάιδου, Καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, η οποία αναφέρθηκε στη διαχρονικότητα της σωφρονιστικής καταστολής και την προσχηματική επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το λόγο πήρε έπειτα ο κ. Γιάννης Πανούσης, Καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνων, ο οποίος επέλεξε να αναφερθεί στις φυλακές και στην εξορία στη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, ένα ευαίσθητο κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας. Ο κ. Πανούσης στα πλαίσια αυτής της ομιλίας του, παρότρυνε  τους Έλληνες εγκληματολόγους να ασχολούνται με  τα πιο ευαίσθητα και λιγότερο “παρωχημένα” θέματα της εγκληματολογίας. Σειρά είχε η εισήγηση της κ. Μαρίας Αρχιμανδρίτου, εκλ. Επικ. Καθηγήτρια ΑΠΘ, η οποία ανέπτυξε τους προβληματισμούς της για ένα αγκάθι της ελληνικής αντεγκληματικής πολιτικής που είναι η έκτιση της ποινής για τις γυναίκες. Επόμενος ομιλητής ήταν ο κ. Κώστας Κοσμάτος, Ειδικός Επιστήμονας στο ΔΠΘ, ο οποίος επέλεξε να ασχοληθεί με τα μέτρα για την βελτίωση του σωφρονιστικού συστήματος κατά τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις. Τελευταία ομιλήτρια της πρωινής συνεδρίας, ήταν η κ. Μαρία Γαλανού, Δικηγόρος - ΜΔΕ Ποινικών Επιστημών, η οποία καταπιάστηκε με το ενδιαφέρον θέμα του δικαιώματος της επικοινωνίας των κρατουμένων. Έπειτα ακολούθησε συζήτηση και δόθηκε ραντεβού για τις έξι το απόγευμα ώστε να ξεκινήσει η απογευματινή συνεδρία.

Της απογευματινής συνεδρίας προήδρευσε η κ. Αγγελική Πιτσελά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στη Νομική του ΑΠΘ. Η κυρία Πιτσελά, αφού χαιρέτισε το συνέδριο, έδωσε το λόγο στον κ. Νίκο Κουλούρη, Εκλ. Επίκουρο Καθηγητή στο ΔΠΘ, ο οποίος αναφέρθηκε στην έρευνα που συντόνισε με θέμα “ Κρατούμενοι και δικαιώματα του ανθρώπου στις φυλακές”. Το λόγο πήρε στη συνέχεια ο κ. Βίκτωρ Τσιλώνης, Δικηγόρος, LLM. Criminal Justice (Notingham UK) ο οποίος έκανε λόγο για τα πορίσματα της έρευνας αναφορικά με την απασχόληση, την εκπαίδευση, την επικοινωνία και τον πειθαρχικό έλεγχο των κρατουμένων. Στη συνέχεια το λόγο πήρε η κ. Δέσποινα Παπαχρήστου, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών, Υπότροφος ΙΚΥ, η οποία μίλησε για τις συνθήκες διαβίωσης και την υγειονομική περίθαλψη των κρατουμένων στις Ελληνικές φυλακές βάσει των πορισμάτων της έρευνας, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα σε γραφήματα τα οποία τράβηξαν την προσοχή του κοινού. Τελευταία εισήγηση αλλά εξίσου ουσιώδης με τις προηγούμενες ήταν αυτή της κας Σοφίας Γιοβάνογλου, Δ.Ν. και Επιστημονικής Συνεργάτιδος του ΑΠΘ που αναφέρθηκε στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κρατούμενοι στις φυλακές, παρουσιάζοντας και αυτή αποτελέσματα έρευνας με γραφήματα.

Ακολούθησε συζήτηση και το συνέδριο έληξε σε συγκινησιακή ατμόσφαιρα με αποχαιρετισμό της κυρίας Αγγ. Πιτσελά η οποία αναφέρθηκε την μείζονος σημασίας προσφορά του Καθηγητή κ. Αλεξιάδη στις ποινικές επιστήμες. Κατά γενική ομολογία το συνέδριο κρίνεται επιτυχημένο: πρώτον, διότι τιμήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους έλληνες δασκάλους της εγκληματολογίας και, δεύτερον, γιατί απετέλεσε μια πολύ καλή ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των κορυφαίων επιστημόνων της χώρας οι οποίοι καταπιάνονται με την ποινική δικαιοσύνη.