της Δήμητρας Στεργίου,

Η λέξη «Βράχος» στην ιστορία του αμερικανικού σωφρονιστικού συστήματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την φυλακή-νησί του Αλκατράζ, που βρίσκεται στο κόλπο του Σαν Φρανσίσκο. Πρόκειται για μια φυλακή υψίστης ασφαλείας που λειτούργησε από το 1934 έως το 1963 «φιλοξενώντας» στους κόλπους της πολλούς διαβόητους εγκληματίες, από τους πιο επικίνδυνους των Η.Π.Α.. Οι ιστορίες από τον Βράχο του Αλκατράζ αλλά και όλο το οικοδομικό συγκρότημα γοητεύουν ακόμα και σήμερα πλήθος τουριστών, καθιστώντας το όχι μόνο ένα από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατα του Σαν Φρανσίσκο αλλά και πηγή έμπνευσης μεγάλων δημιουργών του κινηματογράφου.

Ο Ρόμπερτ Στράουντ αποτελεί αναμφίβολα τον διασημότερο τρόφιμο των φυλακών του Αλκατράζ, ο οποίος απέκτησε το παρατσούκλι «Ορνιθολόγος» λόγω των μελετών του περί των πτηνών, οι οποίες διακόπηκαν και δεν συνεχίστηκαν για 17 χρόνια που έμεινε έγκλειστος στο Αλκατράζ^[1]. Η ιστορία του σκληρού αυτού τροφίμου, ο οποίος πέρασε λόγω της βίαιης φύσης του τα περισσότερα χρόνια στην απομόνωση αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την ταινία του Τζον Φράνκενχαϊμερμε τίτλο «O βαρυποινίτης του Αλκατράζ» (αγγλ. Birdman of Alcatraz). H ταινία παρουσιάζει τον Στράουντ ως έναν ορνιθολογολάτρη, ο οποίος μίσησε τους ανθρώπους και αγάπησε τα πτηνά, ωστόσο αποτελεί σε μεγάλο βαθμό προϊόν μυθοπλασίας καθώς έχουν παραποιηθεί πολλά ιστορικά στοιχεία προς όφελος ενός καλού σεναρίου^[2].

Εκτός από τον Στράουντ την πύλη του Αλκατράζ πέρασε και ένας από τους μεγαλύτερους μαφιόζους της παγκόσμιας ιστορίας. Ο λόγος για τον Αλ Καπόνε, τον οποίο οι αμερικανικές αρχές συνέλαβαν το 1931 για φοροδιαφυγή αδυνατώντας να συλλέξουν στοιχεία για τις βαρύτερες εγκληματικές του ενέργειες. Ο Καπόνε μεταφέρθηκε στο Αλκατράζ από όπου και βγήκε το 1939 λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας^[3]. Η διάρκεια παραμονής του στον Βράχο δεν αποτέλεσε βάση για κινηματογραφική παραγωγή, ωστόσο η ζωή του διάσημου αυτού μαφιόζου αποτέλεσε την αφορμή για δεκάδες βιβλία και άρθρα. Για τον λόγο αυτό, η αναφορά στο πρόσωπό του κρίθηκε αναγκαία.

Αξίζει να γίνει μνεία και σε δύο ακόμα τροφίμους του θρυλικού Αλκατράζ, τον Τζορτζ «Πολυβόλο» Κέλι και τον Άλβιν «Ανατριχίλας» Κάρπις. Ο πρώτος έλαβε το παρατσούκλι του από το πολυβόλο που χρησιμοποιούσε στις εκτελέσεις του ενώ ο δεύτερος κέρδισε τον τίτλο του υπ’ αριθμ. 1 Δημόσιου Εχθρού^[4].

Περαιτέρω, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ιστορίες που αφορούν στις απόπειρες απόδρασης που πραγματοποιήθηκαν από ορισμένους τροφίμους κατά την διάρκεια εγκλεισμού τους στο Αλκατράζ. Σε 29 χρόνια λειτουργίας σημειώθηκαν συνολικά 14 απόπειρες απόδρασης. Από τα 34 άτομα που ενεπλάκησαν, 23 συνελήφθησαν, 6 σκοτώθηκαν κατά την απόπειρα και 5 εξαφανίστηκαν και επίσημα θεωρείται πως πνίγηκαν^[5] καθώς ήταν σχεδόν απίθανη η προσέγγιση της ξηράς από την μέση του πουθενά, όπου βρισκόταν το νησί του Αλκατράζ. Τα γεγονότα αυτά συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός θρύλου που συνόδευε τις καταπληκτικές ιστορίες του βράχου. Επρόκειτο για τον θρύλο της αδύνατης απόδρασης ^[6], το μύθο δηλαδή ότι κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να δραπετεύσει από τις φυλακές του Αλκατράζ.

Ωστόσο, η ιστορία τριών τροφίμων που κατάφεραν να αποδράσουν επιτυχώς από τον βράχο χωρίς κανείς να γνωρίζει αν κατάφεραν τελικά να φθάσουν στο Σαν Φρανσίσκο αποτέλεσε την βάση για το κινηματογραφικό αριστούργημα του 1979 με τίτλο «Απόδραση από το Αλκατράζ» (αγγλ.Escapefrom Alcatraz). H ταινία σκηνοθετήθηκε από τον Don Siege^l[7] με πρωταγωνιστή τον Clint Eastwood. H ταινία αναφέρεται στην προσπάθεια τουΦρανκ Μόρρις και των αδελφών Άνγκλιν να αποδράσουν από την πιο γνωστή φυλακή υψίστης ασφαλείας των Η.Π.Α.. Πρόκειται για μια σπουδαία κινηματογραφική δουλειά που προβαίνει σε μια ακριβή απεικόνιση της ζωής και των συνθηκών στην φυλακή του Αλκατράζ. Οι δραπέτες σύμφωνα με τη ταινία έσκαψαν τούνελ στους τοίχους των κελιών τους χρησιμοποιώντας κουτάλια, ενώ έφτιαξαν μάσκες από χαρτί για να ξεγελάσουν τους φύλακες, που νόμιζαν ότι οι φυλακισμένοι βρίσκονταν στα κρεβάτια τους. Οι τρεις δραπέτες φέρονται να απομακρύνθηκαν από το νησί με μια αυτοσχέδια φουσκωτή βάρκα και κουπιά^[8].

Όπως αναφέραμε, σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές οι τρεις κρατούμενοι που κατάφεραν να αποδράσουν από τον βράχο πνίγηκαν στα κρύα νερά του κόλπου και θεωρούνται επισήμως νεκροί. Ωστόσο, μια ομάδα ολλανδών ερευνητών υποστηρίζει ότι είναι πολύ πιθανό οι τρεις άνδρες να κατάφεραν να μεταβούν σε ξηρά. Οι ισχυρισμοί τους ενισχύονται από το γεγονός ότι αντικείμενά τους και ένα από τα κουπιά που χρησιμοποιήσαν βρέθηκαν στο νησί Angel^[9].

Τέλος, η ταινία « Ο Βράχος» (αγγλ. The Rock) που προβλήθηκε το 1997 σε σκηνοθεσία Μichael Bay και με πρωταγωνιστή τους Sean Connery, Nicolas Cage και Εd Harris αποτελεί μια τρανή απόδειξη ότι το Χόλιγουντ δεν έπαψε ποτέ να γοητεύεται από το Αλκατράζ , τους μύθους και τις αλήθειες του. Ο «Βράχος» ανήκει στην κατηγορία ταινιών δράσης και αναφέρεται σε μια ομάδα πεζοναυτών που καταλαμβάνει την φυλακή του Αλκατράζ κρατώντας ομήρους 81 τουρίστες και απειλώντας να εξαπολύσει στο Σαν Φρανσίσκο ένα ισχυρό βιολογικό όπλο[10].

Παρατηρούμε ότι παρόλο που η ταινία δε βασίζεται στη ζωή των τροφίμων του Αλκατράζ αλλά τοποθετείται χρονικά σε μεταγενέστερο σημείο ( την περίοδο που το Αλκατράζ είχε ήδη ξεκινήσει να λειτουργεί ως τουριστικό αξιοθέατο) το τοπίο και οι σκηνές από τους χώρους της ιστορικής αυτής φυλακής ενισχύει ακόμα περισσότερο το μυστήριο στην ατμοσφαιρικότητα της ταινίας.

Eύλογα, λοιπόν, διαφαίνεται από τα προηγούμενα ότι το Αλκατράζ αποτέλεσε έναν χώρο που κέρδισε τις εντυπώσεις , γοήτευσε και εξακολουθεί να γοητεύει τις ορδές τουριστών που το επισκέπτονται προκειμένου να μπουν έστω και για λίγο στο κλίμα του μυστηρίου και της κοσμικής απομόνωσης. Άλλωστε, για τους τροφίμους του η τιμωρία δεν ήταν μόνο ο εγκλεισμός αλλά και το ψυχολογικό μαρτύριο. Με μια από τις πιο ζωντανές πόλεις των Η.Π.Α. ακριβώς απέναντι τα πάντα θύμιζαν ότι η ζωή ήταν κοντά αλλά η ελευθερία πολύ μακριά[11].