των Φώτιου Σπυρόπουλου, Διδάκτορα Νομικής Παν/μιου Αθηνών

και Μάνου Τεχνίτη, LL.M, st. Ποινικού Δικαίου & Εγκληματολογίας ΔΠΘ

Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι o μικρός Τζούλιαν που γεννήθηκε στις 03 Ιουλίου του 1971, στη μικρή πόλη Townsville της Αυστραλίας^[1] θα προκαλούσε, κάποια χρόνια μετά, τόσο μεγάλο πονοκέφαλο σε κυβερνήσεις, μυστικές υπηρεσίες και πολυεθνικές εταιρίες, ιδρύοντας τον ιστότοπο Wikileaks. Για τους υποστηρικτές του, o Τζούλιαν Ασανζ είναι ο “πολεμιστής της αλήθειας” ενώ για τους πολεμίους του αποτελεί απλώς έναν επικίνδυνο κακοποιό, ο οποίος βάζει σε κίνδυνο τις ζωές ανθρώπων δημοσιοποιώντας απόρρητες πληροφορίες^[2].

Ο Τζούλιαν Ασάνζ είχε ασυνήθιστη παιδική ηλικία, αφού αναγκαζόταν να μετακινείται συνεχώς, λόγω του γεγονότος ότι οι γονείς του ασχολούνταν με τον κλάδο των θεατρικών παραγωγών^[3]. Υπήρξε hacker από την εφηβεία του στην Αυστραλία με το ψευδώνυμο Μendax, μέλος της ομάδας “International Subversives”. To 1991, στην ηλικία των 20 ετών μαζί με άλλους χάκερ εισέβαλλαν στο κύριο τερματικό της Nortel, μιας Καναδικής εταιρίας τηλεπικοινωνιών^[4]. Το ίδιο έτος καταδικάστηκε για 24 αδικήματα - αφέθηκε ελεύθερος πληρώνοντας εγγύηση 2.400 δολαρίων Αυστραλίας. Το 1994 αποφάσισε να δουλέψει ως προγραμματιστής ελεύθερου λογισμικού και το 1999 καταχώρησε το domain leaks.org. Μεταξύ 2003 και 2006 σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης φυσική και μαθηματικά, αλλά δεν κατάφερε να πάρει πτυχίο^[5].

Ιδρύοντας το Wikileaks

Η φημισμένη ιστοσελίδα ιδρύθηκε το 2006 και σύμφωνα με τον αρχισυντάκτη της Τζούλιαν Ασάνζ, αποτελεί «αναμφίβολα την πιο αξιόπιστη πηγή πληροφοριών που υπάρχει, επειδή δημοσιεύουμε υλικό από πρωτογενείς πηγές». Η δραςη της δημιούργησε πολλά προβλήματα σε αρκετές κυβερνήσεις, δημόσιες υπηρεσίες και ιδιωτικές εταιρείες, εξαιτίας της δημοσιοποίησης χιλιάδων απόρρητων εγγράφων^[6] που έφτασαν με άγνωστους τρόπους στην κατοχή της^[7]. Ξεκίνησε να είναι προσβάσιμη από το 2007 ενώ είχε ως βάση τη Σουηδία όπου η νομοθεσία για το προσωπικό και δημοσιογραφικό απόρρητο καθώς και την ελευθερία του λόγου, ήταν αρκετά ισχυρή^[8].

Όπως είναι γνωστό η ιστοσελίδα wikileaks έχει σαν σκοπό της να δημοσιεύει έγγραφα προερχόμενα από ανώνυμες πηγές ή άλλες διαρροές, τα οποία υπό άλλες συνθήκες δεν θα έβλεπαν ποτέ το φως της δημοσιότητας^[9]. Έτσι μέσα από το wilikeaks είδαν το φως της δημοσιότητας “η κρυφή βίβλος των Σαϊεντολόγων”, 92.000 απόρρητα αρχεία αναφορικά με τον πόλεμο του Αφγανιστάν με αναφορές σε εγκλήματα πολέμου, έγγραφα σχετικά με τις συνθήκες κράτησης του Γουαντάναμο, πληροφορίες σχετικά με τη λογοκρισία που ασκούσε η Αυστραλιανή κυβέρνηση στο διαδίκτυο απαγορεύοντας την πρόσβαση των πολιτών της σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες^[10] και πολλά άλλα. Αυτό όμως που έκανε γνωστό το Wilikeaks αλλά και τον ίδιο τον Ασάνζ, ήταν η δημοσιοποίηση ενός βίντεο που έμεινε γνωστό ως το βίντεο των “παράπλευρων θανάτων”^[11] στα πλαίσια των αμερικανικών επιχειρήσεων στο Ιράκ και το οποίο μετέδωσαν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης^[12] (βλ παρακάτω βίντεο).

Ο Ασάνζ για να αυξήσει το δημόσιο ενδιαφέρον για το περιεχόμενο των εγγράφων που δημοσιοποιούσε η ιστοσελίδα του έκανε συμφωνίες με διεθνή μέσα ενημέρωσης όπως η Der Spiegel, η El País, η Le Monde και η Guardian. Η μεγάλη αυτή δημοσιότητα που έπαιρναν τα έγγραφα του Wikileaks είχαν σαν αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί ο Ασάνζ από σημαίνοντα πολιτικά πρόσωπα και δημοσιογράφους (ιδίως των ΗΠΑ) ως προδότης, “τρομοκράτης εξ’ ίσου επικίνδυνος με τον Οσάμα Μπιν Λάντεν”, ανεύθυνος, και επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια^[13].

Είναι εμφανές, ότι η ιστοσελίδα Wikileaks φαίνεται να ακολουθεί και αυτή πρακτικές hacking προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση σε πληροφορίες^[14]. Ωστόσο, η ίδια η σελίδα η οποία έχει επικεφαλής της έναν (πρώην;) hacker(!) καταγγέλλει ότι γίνεται και αυτή θύμα επίθεσης hacking με τη μορφή DoS attack εν όψει δημοσιοποίησης απόρρητων εγγράφων των ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2010^[15].

H σχέση με τους Anonymous

H κολεκτίβα των hackers την με την επωνυμία “Anonymous” όχι μόνο στήριζαν την δράση του wikileaks, παρέχοντας στην ιστοσελίδα έγγραφα και πληροφορίες τα οποία έχουν αποκτήσει μέσω hacking, αλλά και όταν εταιρείες όπως το Amazon και το Paypal διέκοψαν την χρηματοδότηση της ιστοσελίδας wikileaks τον Δεκέμβριο του 2010 αυτές κατέστησαν θύματα επιθέσεων των “Anonymous”^[16].

Ωστόσο, η σχέση μεταξύ Anonymous και wilikeaks, έχει χαρακτηριστεί από τους πρώτους ως “περίπλοκη” αναφέροντας ότι “και οι δύο ομάδες είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα ακτιβιστές, οπότε υπάρχει ένα κοινό έδαφος μεταξύ μας”^[17] και διαψεύδοντας ότι υπήρχε κάποιου είδους “πόλεμος” μεταξύ τους.

H ποινική του Δίωξη

Στις 20 Αυγούστου του 2010 οι Αρχές της Σουηδίας εκδίδουν ένταλμα σύλληψης κατά του Ασάνζ για μια υπόθεση βιασμού και σεξουαλικής παρενόχλησης δύο γυναικών. Το ένταλμα αποσύρεται μια μέρα αργότερα λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων, ωστόσο η έρευνα ξανά ανοίγει στις 20 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους οπότε λίγο αργότερα εκδίδεται νέο ένταλμα σύλληψης με σκοπό την ανάκριση του. Αυτή τη φορά, η Σουηδία εκδίδει διεθνές ένταλμα σύλληψης μέσω την Ιντερπόλ, αφού ο Ασάνζ βρισκόταν στο Ηνωμένο Βασίλειο^[18].

Μετά από μια σειρά νομικών ενεργειών του Ασανζ να προσβάλλει το ένταλμα σύλληψης^[19], τελικά βρίσκει καταφύγιο στην Πρεσβεία του Ισημερινού στη Βρετανία, από την οποία ζητά και λαμβάνει πολιτικό άσυλο. Εκεί παραμένει μέχρι και σήμερα^[20].

Σημειωτέον ότι ο τρόπος που διεξήχθη η έρευνα καθώς και τα λεγόμενα των φερόμενων ως θυμάτων του Ασανζ, δημιουργούν βάσιμες υποψίες για το αν οι κατηγορίες είναι βάσιμες, η αν απλώς αποτελούν παγίδευση του Ασάνζ λόγω της συμμετοχής του στο Wikileaks^[21].

Εν κατακλείδι

Όπως είναι λογικό η δράση του Ασάνζ δίχασε το κοινό, αποτελώντας για κάποιους ήρωα και για κάποιους άλλους τρομοκράτη. Κάποια κράτη και οργανισμοί πρότειναν ότι για τη δράση του ο Ασάνζ θα έπρεπε να λάβει βραβείο νόμπελ (σημειοτέον ότι ήδη έχει λάβει το 2010 το Βραβείο Τύπου της Διεθνούς Αμνηστίας, ενώ σε πολλά περιοδικά ήταν υποψήφιος για “Άνδρας της Χρονιάς, συμπεριλαμβανομένου και του περιοδικού “Τime” στο οποίο είχε λάβει την πρώτη θέση^[22]) ενώ άλλοι θεώρησαν ότι θα έπρεπε να καταδικαστεί για προδοσία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής επιθυμούν διακαώς την ποινική του δίωξη, ως τρομοκράτης, για τη δράση του στο Wikileaks ωστόσο αυτό δεν είναι εύκολο αφού αφενός δεν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία ότι εκείνος ήταν ο δράστης των εγκλημάτων της υποκλοπής και δημοσιοποίησης απόρρητων αρχείων των ΗΠΑ, ενώ ανοιχτό παραμένει και το ζήτημα της προστασίας της ελευθερίας του λόγου που προστατεύεται από την Πρώτη Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος^[23].

Σε αυτό το σημείο είναι εμφανής η σύγκρουση (νομική αλλά και πολιτική) μεταξύ της δημόσιας ασφάλειας, κρατικής διαφάνειας και ελευθερίας του λόγου^[24]. Η εκτίμηση της οποίας χαίρει από μεγάλο μέρους των πολιτών, ο Τζούλιαν Ασάνζ υποδεικνύει ότι σε αρκετές περιπτώσεις όχι μόνο είναι αποδεκτή αλλά και επιβεβλημένη η παρέμβαση ακτιβιστικών οργανώσεων, έστω και με παράνομα μέσα με σκοπό αφενός την ενημέρωση του κοινού και αφετέρου την κίνηση του ποινικού μηχανισμού για πολύ σοβαρές παράνομες πράξεις που είτε δεν έγιναν γνωστές είτε δολίως αποκρύφθηκαν από τις ίδιες τις κυβερνήσεις, για εξυπηρέτηση μεγαλύτερων συμφερόντων τα οποία όμως καμία σχέση δεν έχουν ούτε με το δημόσιο συμφέρον ούτε με το συμφέρον των πολιτών. Άλλωστε, οι δράσεις Χακτιβισμού^[25] τέτοιων ανθρώπων όπως ο Ασάνζ και οι Anonymous υποδεικνύουν την ύπαρξη καθεστώτος ατιμωρησίας για πράξεις κυβερνητικών ή άλλων ιδιωτικών οργανισμών, τέτοιας που καθιστά αναπόφευκτη τη δράση τέτοιων οργανώσεων.