του Κώστα Πανάγου,
πτυχιούχου Νομικής ΑΠΘ,
μεταπτυχιακού φοιτητή (MSc in Criminal Justice Policy) LSE
Ο βιασμός που τελείται ανάμεσα σε συζύγους αναγνωρίζεται ως έγκλημα στο σύνολο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής από τη δεκαετία του ’70 και στο εξής, ενώ παλαιότερα προβλεπόταν με ενάργεια η απαγόρευση άσκησης ποινικής δίωξης εναντίον του φερόμενου ως δράστη βιασμού με θύμα τη σύζυγό του. Στο σύγχρονο δυτικό κόσμο φαίνεται ότι γίνεται γενικά αποδεκτό ότι κανένας από τους συζύγους δεν μπορεί να εξαναγκάζει τον άλλο σε συνουσία ή σε οποιαδήποτε άλλη συναφή πράξη. Εντούτοις, ο συζυγικός βιασμός, συγκριτικά με αυτόν που τελείται μεταξύ υποκειμένων που δεν συνδέονται μεταξύ τους, προσλαμβάνεται από την αμερικανική κοινή γνώμη ως λιγότερο τραυματική εμπειρία για τα θύματα και ως λιγότερο σημαντικό έγκλημα. Η αξιολόγηση που τυγχάνει ο συζυγικός βιασμός από τους κοινωνούς, συγκριτικά με λοιπές μορφές εγκληματικής δράσης, αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας και μελέτης στις Η.Π.Α., ώστε, με εναλλακτική διατύπωση, να καταδειχθεί η απαξία με την οποία αντιμετωπίζεται όχι μεμονωμένα, αλλά εν συγκρίσει με άλλα εγκλήματα.
Επιχειρώντας μια γενική εκτίμηση των αποτελεσμάτων των ερευνών του εν λόγω θεματικού πεδίου, στις τελευταίες αποτυπώνεται μια τάση της κοινής γνώμης για υποβάθμιση της σοβαρότητας του συζυγικού βιασμού εν συγκρίσει με άλλες μορφές του συγκεκριμένου εγκλήματος εν γένει. Είναι άξιο αναφοράς ότι παρατηρούνται ορισμένες μεταβλητές που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις ληφθείσες από τους συμμετέχοντες στις σχετικές έρευνες απαντήσεις, όπως το φύλο, η φυλή και η ηλικία. Ειδικότερα, οι γυναίκες, οι λευκοί και τα νεαρής ηλικίας άτομα παρατηρήθηκε ότι ήταν πιο πιθανό να ταχθούν θετικά στην αναγνώριση του συζυγικού βιασμού ως εγκλήματος εν συγκρίσει με τους άνδρες, τα άτομα που ανήκαν σε μειονότητες και τους ηλικιωμένους. Εντοπίστηκαν επίσης διατοπικές διαφορές μεταξύ των επιμέρους πολιτειών των Η.Π.Α., οι οποίες εκτιμάται ότι ερείδονται, μεταξύ άλλων, στις πολιτικές πεποιθήσεις των συμμετεχόντων. Σημαντικό παράγοντα επίσης για την κοινωνική απαξία του βιασμού φαίνεται να είναι το εάν η σεξουαλική κακοποίηση συνυπάρχει με τη σωματική. Όταν το τελευταίο δε συμβαίνει, το έγκλημα προσλαμβάνεται ως λιγότερο σημαντικό. Προκύπτει επίσης από τις έρευνες αυτής της κατηγορίας ότι ενώ κατά κύριο λόγο δεν απορρίπτεται το δικαίωμα των γυναικών να αρνηθούν τη σεξουαλική συνεύρεση με το σύζυγό τους, υφίσταται μια δυστοκία ως προς την προσφυγή στους φορείς του επίσημου κοινωνικού ελέγχου όταν ο βιασμός τελείται μεταξύ συζύγων.