Την Τετάρτη στις 8 Απριλίου του 2009 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Εφετείου Αθηνών, διεξήχθη επιστημονική ημερίδα από την Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων Αθηνών (Ε.Π.Α.Α.) και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης με θέμα: «Ανήλικοι σε υψηλό κίνδυνο -  ευθύνη όλων».

 

Την ημερίδα χαιρέτισαν: 1. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης,  κ. Ν. Σαβαζιώτης, ο οποίος επεσήμανε τη ραγδαία αύξηση της παραβατικότητας των ανηλίκων. Τόνισε δε ότι  η ανήλικη παραβατικότητα παρατηρείται τις τελευταίες δύο δεκαετίες στην Ευρώπη, αναπαράγεται από την οικογένεια, προβάλλεται στο σχολείο, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στην πολιτική, στον αθλητισμό και στον στρατό και προκαλεί συνέπειες στα ανήλικα θύματα – παραβάτες, όπως ψυχοσωματικές διαταραχές, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχές στον ύπνο, απόπειρα ή τελεσμένη αυτοκτονία, χρήση τοξικών ουσιών και εθισμό. 2. Ο Ιατρός και Βουλευτής, εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ κ. Ηλίας Καρανίκας, ο οποίος δήλωσε ότι τα προβλήματα της σεξουαλικής κακοποίησης των ανηλίκων θυμάτων - παραβατών δεν επιτρέπουν στην κοινωνία μας να είναι απλώς θεατής μιας τέτοιας κατάστασης. 3. Ο Γεν. Γραμματέας Υπουργείου Δικαιοσύνης, κ. Αθανάσιος Ανδρεουλάκος, ο οποίος εστίασε το πρόβλημα στην αμέλεια των γονέων να ασχοληθούν ουσιαστικά με τα παιδιά τους λόγω των καθημερινών επαγγελματικών τους υποχρεώσεων. Χαρακτήρισε δε το ζήτημα φλέγον και απέδωσε την ευθύνη σε όλους μας. Στα πλαίσια της ιδιότητάς του ο ομιλών, δήλωσε επιπροσθέτως ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια  για να ενισχύσει και το έργο της Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων καθώς και των άλλων εταιριών που ασχολούνται ουσιαστικά με το εν λόγω πρόβλημα. 4. Ο Αρεοπαγίτης – Πρόεδρος Διοίκησης Εφετείου Αθηνών κ. Γεώργιος Γιαννούλης, ο οποίος επεσήμανε ότι το σχολείο, η εκκλησία και η οικογένεια ευθύνονται κατά το πλείστον, γιατί αυτοί αποτελούν τους καθοριστικούς παράγοντες διαμόρφωσης των κατά τα τελευταία έτη και με γεωμετρική πρόοδο, αυξανόμενων φαινομένων της εγκληματικότητας και της σεξουαλικής κακομεταχειρίσεως των ανηλίκων τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. 5. Ο Αντιεισαγγελέας Αρείου Πάγου – Προϊστάμενος της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών κ. Κυριάκος Καρούτσος, ο οποίος τόνισε ότι οι ανήλικοι αποτελούν το μέλλον της κοινωνίας μας και ότι όλοι εμείς πρέπει να τους δώσουμε την δυνατότητα να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα, μέσα από την παιδεία και την οικογένεια. Είναι χρέος όλων μας, δήλωσε δε χαρακτηριστικά, να δώσουμε την αγάπη μας στους ανηλίκους και να τους προστατεύσουμε με οποιοδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε επίπεδο. 6. Ο Αντιπρόεδρος Δ.Σ. του Δ.Σ.Α. κ. Θεόδωρος Σχινάς, ο οποίος επεσήμανε ότι η Πολιτεία πρέπει να επενδύσει στην πρόληψη ούτως ώστε να αποφευχθούν τέτοιες συμπεριφορές βίας. 7. Ο Συνήγορος του Παιδιού κ. Γεώργιος Μόσχος, που στο σημείο αυτό τόνισε ότι στη χώρα μας έχουμε ένα αρκετά καλό νομικό οπλοστάσιο για την πρόληψη των θεμάτων της εγκληματικότητας. Λείπουν όμως στην πράξη τα εργαλεία υποστήριξης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων βίας, όπως ο συντονισμός μεταξύ του Υπουργείων Δικαιοσύνης, Πρόνοιας και Παιδείας με κοινή βάση για τα θέματα αυτά, οι δομές της Κοινότητας, μια κοινοτική αυτοδιοίκηση, 1ου και 2ου βαθμού, οργανωμένες ομάδες πολιτών και η υιοθέτηση μίας εθνικής πολιτικής, βάσει της οποίας να αναπτύσσονται δράσεις που να δίνουν τις ευκαιρίες στα παιδιά μας για καλύτερη ποιότητα ζωής, ούτως ώστε να μην οδηγούνται σε παρεκκλίνουσες συμπεριφορές. Η πολιτική του αδιεξόδου, κατέληξε, οδηγεί στο θυμό, που με τη σειρά του παράγει προβλήματα. 8. Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Γεώργιος Σανιδάς, που τόνισε την καθοριστική σημασία που έχει η οικογένεια και ιδιαιτέρως την ανάγκη της μητρικής ουσιαστικής παρουσίας δίπλα στον ανήλικο για τη σωστή διαπαιδαγώγησή του. 9. Η Αντιεισαγγελέας Εφετών – Πρόεδρος Ε.Π.Α.Α. κ. Ειρήνη Πανταζή – Μελίστα χαιρέτισε τελευταία την ημερίδα, χαρακτηρίζοντας ως απώτερους σκοπούς της, την ευαισθητοποίηση όλων για το πρόβλημα της σεξουαλικής κακοποίησης των ανήλικων, τον προβληματισμό και τις αιτίες που την προκαλούν, την εκτίμηση της προσφορότητας του τρόπου με τον οποίο η σεξουαλική κακοποίηση αντιμετωπίζεται στην πραγματικότητα από τον γονέα, το σχολείο, την εκκλησία, την αστυνομία, το προνοιακό και δικαστικό σύστημα, τον καταλογισμό ευθυνών, αλλά και τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν στο μέλλον στα πλαίσια μιας προληπτικής πολιτικής, τόσο για τη σεξουαλική κακοποίηση όσο και για την ανήλικη παραβατικότητα. Ο χαιρετισμός του Βουλευτή, εκπροσώπου του ΛΑΟΣ κ. Μάκη Βορίδη, λόγω κωλύματος δεν πραγματοποιήθηκε.

 

Η διεξαγωγή της ημερίδας πραγματοποιήθηκε σε τέσσερα μέρη:

Το πρώτο μέρος με τίτλο: «Ο Γονέας, το Σχολείο, η Εκκλησία και η Αστυνομία στο Πρόβλημα» και με συντονίστρια τη Δικηγόρο ΔΣΑ -  Γενική Γραμματέα Ε.Π.Α.Α., κ. Αικατερίνη Τζέλη, ξεκίνησε με την εισήγηση της δημοσιογράφου – Κοινωνικού Επιστήμονα, κ. Ευγενίας Κατούφα, η οποία έθιξε τα κρίσιμα θέματα που άπτονται της διαμαρτυρίας του γονιού και της ευθύνης του. Δήλωσε ότι από έρευνα έχει διαπιστωθεί ότι 1600 παιδιά σε ηλικία κάτω των 18 ετών αναγκάζονται να εργαστούν, ενώ περίπου 2.500 παιδιά παραμένουν σε ιδρύματα παρ’ όλο που δεν έχουν χάσει τους γονείς τους. Επίσης το 25% πάσχει από κατάθλιψη ενώ το 31% πάσχει από ήπια έως πολύ σοβαρή ψυχοσωματική διαταραχή. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς δεν έχουν την υποστήριξη που χρειάζονται ούτε από το οικογενειακό περιβάλλον ούτε από την Πολιτεία. Προσθέτει όμως ότι τα παιδιά πολλές φορές κινδυνεύουν και από τους ίδιους τους φυσικούς τους προστάτες, δηλαδή από τους γονείς τους. Πολλοί είναι οι πατεράδες, τόνισε η ομιλούσα,  που θέλουν να απολαύσουν εκείνοι πρώτοι την κόρη τους πριν από κάποιον άλλον… Η ευθύνη επομένως ανήκει και στους γονείς, που με την απαράδεκτη συμπεριφορά τους καθιστούν τα παιδιά τους θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και τα κατευθύνουν στη συνέχεια σε αποκλίνουσες συμπεριφορές. Ακολούθησε η παρέμβαση του ανήλικου μαθητή Γυμνασίου Βαγγέλη, ο οποίος εξέφρασε το παράπονο και το θυμό του για το αγεφύρωτο χάσμα που «συντηρεί» τη σχέση μεταξύ των γονέων και των παιδιών τους. Στη συνέχεια έλαβε το λόγο η Φιλόλογος εκπαιδευτικός, Μέλος του Δ.Σ. της Ε.Π.Α.Α., κ. Θεοδοσία Πενταρβάνη, η οποία αναφέρθηκε στις δυσκολίες που βιώνουν τα παιδιά από την παιδική τους ηλικία. Τόνισε ότι το 25% των παιδιών έχει βιώσει περιστατικά βίας από συνομηλίκους κατά τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης, το 20% βρίσκεται εκτός του συστήματος εκπαίδευσης, το 12% ζει σε συνθήκες φτώχειας, και το 29% γνωρίζει πολύ καλά τις δυσκολίες της οικογένειας, ενώ 190.000 είναι οι μαθητές που χρήζουν ψυχολογικής υποστήριξης. Οι εκπαιδευτικοί παράγοντες, κατέληξε, της παιδικής παραβατικότητας  είναι η χαμηλή επίδοση, οι πολλές απουσίες από το σχολείο και τα προβλήματα πειθαρχίας.  Ακολούθησε η εισήγηση του Διευθυντή Γραφείου Νεότητας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Πατήρ Αντωνίου Καλλιγέρη. Τόνισε ότι η Εκκλησία αποτελεί από τη φύση της μία κοινότητα και σχετίζεται με τους ανθρώπους. Επομένως, χωρίς την ανάδειξη της κοινωνικής συνοχής σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαξιώνεται ο Θεσμός της Εκκλησίας, ως Κοινότητας των ανθρώπων, αποξενώνεται ο άνθρωπος τόσο από την Εκκλησία όσο και από τον ίδιο τον συνάνθρωπό του και οδηγείται με πιο εύκολο τρόπο σε αποκλίνουσες συμπεριφορές. Γι αυτό κατέληξε, για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση πιο ανταγωνιστική και πιο δυναμική θα πρέπει να δώσει βάση στην κοινωνική συνοχή. Τέλος παρουσιάστηκε η εισήγηση του Αστυνόμου Β΄ - Τμηματάρχη Α΄ Τμήματος Προστασίας Ανηλίκων Αθηνών, κ. Ελευθέριου Αναδιώτη. Επεσήμανε ότι η Αστυνομία στον τομέα της πρόληψης διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο, στα πλαίσια της διενέργειας τακτικών ελέγχων σε χώρους παιγνίων ή σε άλλους χώρους, στους οποίους εμφανίζονται παρεκκλίνουσες συμπεριφορές από ανήλικους. Επίσης ενημερώνει τους γονείς των ανήλικων παραβατών και υποβάλλει τις απαραίτητες συστάσεις.

 

Το δεύτερο μέρος με τίτλο: «Ανήλικο θύμα σεξουαλικής κακοποίησης» ξεκίνησε με συντονίστρια την Ομότιμη Καθηγήτρια Εγκληματολόγο Νομικού Τμήματος Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Καλλιόπη Σπινέλλη. Πρώτη αναπτύχθηκε η εισήγηση της Ηθοποιού – Μέλους Διδακτικού προσωπικού Πανεπιστημίου Indianapolis Αθηνών κ. Τιτίκας Στασινοπούλου, διαβάζοντας το γράμμα ενός θύματος παιδικής κακοποίησης, μέσα από το οποίο εκφράζεται ο θυμός του και η απελπισμένη του προσπάθεια να απαγκιστρωθεί από το βιασμό ενός στενού του συγγενή. Στο σημείο αυτό, ήταν σημαντική η παρέμβαση της  κ. Σίμογλου, η οποία ερμήνευσε με τρόπο επιστημονικό το περιεχόμενο του γράμματος, που ανέγνωσε με περισσή γλαφυρότητα ενώπιον του ακροατηρίου η προηγούμενη ομιλούσα. Ο Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατροδικαστικής, Β΄ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ», κ. Αθανάσιος Δουζένης με την εισήγησή του αναφορικά με την αξιολόγηση και θεραπεία του θύτη σεξουαλικής κακοποίησης, τόνισε ότι η σεξουαλική κακοποίηση του ανήλικα παραβάτη είναι το πιο μεγάλο και καταδικαστέο έγκλημα στα μάτια της κοινωνίας. Επεσήμανε δε, ότι η σεξουαλική κακοποίηση έχει πολλούς ορισμούς. Το γεγονός αυτό εμπεριέχει το κίνδυνο να τα θεωρούμε όλα σεξουαλική κακοποίηση ή αντιστοίχως να μην τα θεωρούμε, με αποτέλεσμα οι δράστες να οδηγούνται σε επικίνδυνες συμπεριφορές σε βάρος των ανήλικων θυμάτων τους χωρίς πολλές φορές να το γνωρίζουν. Κατέληξε ότι η δουλειά του παιδοψυχιάτρου να θεραπεύει τις ψυχοσωματικές διαταραχές που εμφανίζονται στον ανήλικο θύμα σεξουαλικής κακοποίησης είναι πολύ δύσκολη. Στη συνέχεια, έλαβε το λόγο ο Αντιεισαγγελέας Εφετών Αθηνών, αν/κό μέλος του Δ.Σ. της Ε.Π.Α.Α., κ. Ιωάννης Διώτης, ο οποίος έθιξε το ζήτημα των προβλέψεων και της αποτελεσματικότητας του Νόμου για την εξέταση, θεραπεία και προστασία του ανήλικου θύματος σεξουαλικής κακοποίησης. Ο ομιλών αναφέρθηκε στο ζήτημα της εξέλιξης της νομικής αξιολόγησης της αποπλάνησης, που μέχρι το 2002 διωκόταν κατ’ έγκληση. Στην πορεία θεσπίστηκε η αυτεπάγγελτη δίωξη, διότι διαπιστώθηκε ότι τα εγκλήματα της γενετήσιας εκμετάλλευσης των παιδιών, η παιδική πορνογραφία και η πορνεία, έλαβαν πρωτοφανείς διαστάσεις έξαρσης σε διεθνές επίπεδο ιδιαιτέρως με τη βοήθεια της τεχνολογίας, αλλά και διότι η ελληνική μας νομοθεσία έπρεπε να εναρμονιστεί με διεθνείς συμβάσεις που είχε υπογράψει η χώρα μας.  Η ομιλία της Επιμελήτριας Β ΕΣΥ, ΠΝΑ, Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Νέας Σμύρνης, Ιατρείο Οικογένειας Γ΄ Παιδοψυχιατρικής Κλινικής ΠΝΑ, κ. Κωνσταντίνας Αποστολοπούλου, εστιάστηκε στις αιτίες και τις συνέπειες της σεξουαλικής κακοποίησης του ανήλικου θύματος. Η ομιλούσα επεσήμανε ότι η σεξουαλική κακοποίηση του ανήλικου θύματος περιλαμβάνει όλες τις μορφές, όπως τη σωματική, την πνευματική και άλλες. Τόνισε ότι πολλές φορές είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα ενός παιδιού που έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, λόγω της απόφασης που προκαλεί ο φόβος του να κρύψει το γεγονός αυτό και να μην μιλήσει. Στη συνέχεια αναπτύχθηκε η εισήγηση της Παιδοψυχιάτρου – Αν/τριας Διευθύντριας ΕΣΥ, Β΄ Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ», κ. Ιωάννας Γιαννοπούλου, σχετικά με την αξιολόγηση και θεραπεία του ανήλικου θύματος σεξουαλικής κακοποίησης. Η ομιλούσα συμπλήρωσε ότι τα παιδιά που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, πολλές φορές αποκαλύπτουν μεν το γεγονός αλλά στη συνέχεια το αποσύρουν. Το δεύτερο μέρος της ημερίδας έκλεισε με τις παρεμβάσεις της Προέδρου του Δ.Σ. ΕΠΑΑ κ. Πανταζή, του κ. Αντιεισαγγελέα Α.Π. κ. Ρούσσου – Εμμανουήλ Παπαδάκη, και της Βουλευτού, εκπροσώπου  της Ν.Δ. κ. Παπακώστα.

 

Το τρίτο μέρος της ημερίδας με τίτλο: «Ανήλικοι σε κίνδυνο παραβατικότητας», που διεξήχθη με το συντονισμό του Αντιεισαγγελέα Αρείου Πάγου, κ. Ρούσσου – Εμμανουήλ Παπαδάκη, ξεκίνησε με την εισήγηση του MRC Psych CCST, Παιδοψυχίατρου, κ. Απόστολου Βούρδα, ο οποίος αναφέρθηκε στην παραβατικότητα των ανηλίκων, στις επιπτώσεις της επικινδυνότητας και στα θέματα των αναγκών τους. Το λόγο έλαβε η Διδάκτωρ Νομικής, Επιστημονική συνεργάτης Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Σοφία Γιοβάνογλου, εστιάζοντας στο κρίσιμο ζήτημα της αποκαταστατικής δικαιοσύνης, ως  μίας εναλλακτικής αντίληψης στην αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων. Αναφέρθηκε στην έννοια του όρου, στους σκοπούς και στις διαδικασίες της αποκαταστατικής δικαιοσύνης, στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων που οι διαδικασίες αυτές υιοθετούν, και τέλος στις κύριες αδυναμίες του συστήματος της τελευταίας. Ακολούθησε η εισήγηση της Αντιεισαγγελέα Εφετών – Προέδρου του Δ.Σ. της Ε.Π.Α.Α. κ. Ειρήνης Πανταζή – Μελίστα, η οποία επεσήμανε την αποχή του Εισαγγελέα από την ποινική δίωξη σε βάρος του ανήλικου παραβάτη, ως πρώτο μέτρο πρόληψης στο Δικαστικό Σύστημα. Κατόπιν, ο Παιδοψυχίατρος Αν. Δ/ντής ΕΣΥ Κέντρο Ψυχικής Υγείας ΓΝΑ «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ», κ. Μάριος Στρούθος, εισηγήθηκε επί της Επανορθωτικής Δικαιοσύνης στην πράξη. Στη συνέχεια ακολούθησε η εισήγηση της Προέδρου Πρωτοδικών Δικαστή Ανηλίκων κ. Ιωάννας Λάμπρου, σχετικά με τον τρόπο στήριξης  του ανήλικου παραβάτη από το Δικαστήριο. Η ομιλούσα αναφέρθηκε στη ρευστή και πολυδιάστατη έννοια της ανηλικότητας και στους παράγοντες που την προσδιορίζουν. Η έμφαση, τόνισε, στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων είναι ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες τόνωσης της αυτοπεποίθησης του ανηλίκου και απομάκρυνσής του από τυχόν αποκλίνουσες συμπεριφορές. Το τέλος του τρίτου μέρους της ημερίδας  έλαβε χώρα με την εισήγηση της Ψυχιάτρου – Διευθύντριας ΕΣΥ, Επιστημονικής υπεύθυνης Προγράμματος απεξάρτησης ΨΝΑ «18 ΑΝΩ», κ. Κατερίνας Μάτσα, σχετικά με την κατάχρηση ουσιών από τους ανήλικους και την παραβατικότητα. Η τελευταία, τόνισε, ότι η παραβατικότητα αφορά πιο πολύ τους ίδιους τους ανήλικους, καθώς διαπιστώνονται παραβάσεις από τον έναν ανήλικο σε βάρος του άλλου ή παραβάσεις ανηλίκων που χρησιμοποιούνται από ενηλίκους. Διαπιστώνει επίσης ότι η παραβατική συμπεριφορά εκδηλώνεται περισσότερο στα αγόρια.

 

Το τέταρτο και τελευταίο μέρος της ημερίδας με τίτλο: «Συνέπειες Διαζυγίου στους Ανήλικους», με συντονίστρια την Αρεοπαγίτη Μέλος Δ.Σ. Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων κ. Βασιλική Θάνου – Χριστοφίλου, ξεκίνησε με εισηγήτρια την Καθηγήτρια Νομικού Τμήματος της Σχολής Ν.Ο.Π.Ε. (ΑΠΘ), κ. Θεοφανώ Παπαζήση, η οποία επεσήμανε την ανάγκη δημιουργίας οικογενειακών δικαστηρίων. Το λόγο έλαβε στη συνέχεια η Κλινικός Ψυχολόγος, Πραγματογνώμων στο οικογενειακό Δίκαιο @ Δίκαιο Ανηλίκων, Πιστοποιημένη Διαμεσολαβήτρια Ανωτάτου Δικαστηρίου, Florida ΗΠΑ, Αν/ κό μέλος του Δ.Σ. της Ε.Π.Α.Α. Δρ. Αναστασία Παρασκευοπούλου – Rush, η εισήγηση της οποίας αφορούσε την πραγματογνωμοσύνη, ως εργαλείο υποβοήθησης του Δικαστή σε οικογενειακές διαφορές για έκδοση απόφασης προς το καλύτερο συμφέρον του παιδιού. Τόνισε ότι υπάρχουν πολύ συγκεχυμένες γνώμες για το τι είναι πραγματογνωμοσύνη και για το πώς πρέπει να γράφεται μία έκθεση πραγματογνωμοσύνης προς το δικαστή. Αναφέρθηκε σε περιστατικά, από την εργασιακή της εμπειρία,  παιδιών που  βιώνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις οικογενειακές διαμάχες. Αναφέρθηκε στα βιώματα των παιδιών από το διαζύγιο των γονέων τους και από την οικογενειακή εγκατάλειψη. Στη συνέχεια ακολούθησε η εισήγηση της Εφέτη Αθηνών – Δικαστηρίου Ανηλίκων, κ. Ναυσικάς Φράγκου, αναφορικά με τους προβληματισμούς του Δικαστή κατά την εκδίκαση οικογενειακών υποθέσεων για τη διαμόρφωση κρίσης προς το συμφέρον του παιδιού. Η εισηγήτρια αναφέρθηκε στο αίσθημα ευθύνης του δικαστή, ο οποίος επιφορτισμένος με μεγάλο φόρτο εργασίας και με πληθώρα υπηρεσιακών καθηκόντων, προσπαθεί να βρει το πιο πρόσφορο αποτέλεσμα, τον καταλληλότερο γονέα προς το συμφέρον του  παιδιού. Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ημερίδα έκλεισε με την εισήγηση του Δικηγόρου Δ.Σ.Α. – Αν/κού μέλους του Δ.Σ. της Ε.Π.Α.Α., κ.  Κωνσταντίνου Μπεσίρη, ο οποίος σχολίασε την αποδοτικότητα του ισχύοντος νομικού πλαισίου των οικογενειακών υποθέσεων από την πλευρά του συνηγόρου. Επεσήμανε ότι δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί η διαπίστωση ότι το ανήλικο τμήμα μιας κοινωνίας είναι το πλέον σημαντικό, ευαίσθητο και ελπιδοφόρο και γι αυτό το λόγο η προστασία του θα πρέπει να είναι πρωταρχικό και κυρίαρχο καθήκον και μέλημα της Πολιτείας. Τόνισε δε ότι, δεδομένου ότι «ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο», η βελτίωση στην απονομή της δικαιοσύνης και η κοινοτική αναβάθμισή της στον εν λόγω τομέα εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εξειδίκευση των παραγόντων που συμμετέχουν στην απονομή της και κυρίως των δικαστικών λειτουργών, όπου είναι και οι τελικοί κριτές. Έκλεισε την ομιλία του με την πεποίθηση ότι, η δημιουργία των οικογενειακών δικαστηρίων και ο θεσμός του οικογενειακού δικαστή, όπως αυτό προβλέφθηκε από τον Νόμο 2447/96 θα συμβάλλει σημαντικά στην αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη απονομή της δικαιοσύνης στον ευαίσθητο τομέα του οικογενειακού δικαίου. Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ημερίδα έκλεισε με την από κοινού δέσμευση -ομιλητών και ακροατηρίου- για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών αλλά και της ανήλικης παραβατικότητας τόσο από τους αρμόδιους φορείς όσο και από το σύνολο της κοινωνίας.