Στις 30 Μαϊου 2011 πραγματοποιήθηκε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο διάλεξη με θέμα: “Μετανάστευση, «Συνωμοσία του Άλλου» ("Allien Conspiracy") και «Οργανωμένο Έγκλημα» στην Ελλάδα”. Προσκεκλημένος ομιλητής ο κ. Γεώργιος Αντωνόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Teesside της Μεγάλης Βρετανίας. Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Καθηγήτριας Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου κας Χριστίνας Ζαραφωνίτου, η οποία και προσεκάλεσε τον ομιλητή να αναπτύξει τις επιστημονικές του θέσεις στο πλαίσιο του μαθήματος του ΠΜΣ Εγκληματολογίας  “Πόλη και εγκληματικότητα, αίσθημα ανασφάλειας και τιμωρητικότητα“. Την εκδήλωση παρακολούθησαν Καθηγητές Εγκληματολογίας, υποψήφιοι διδάκτορες, μεταπτυχιακοί αλλά και προπτυχιακοί φοιτητές του Παντείου και άλλων Πανεπιστημίων.

Ξεκινώντας την ομιλία του ο κ. Γ. Αντωνόπουλος, στο πλαίσιο της έννοιας της «Συνωμοσίας του άλλου», μίλησε για τις αρχές που διέπουν το οργανωμένο έγκλημα (διαφθορά δημοσίων λειτουργών, δημιουργία μονοπωλίων) και  ανέλυσε τους υπάρχοντες  συσχετισμούς  που υφίστανται μεταξύ των αλλοδαπών που βρίσκονται στην Ελλάδα και την εγχώρια εγκληματικότητα. Επίσης, ο ομιλητής παρέθεσε αναπαραστάσεις του φαινομένου από τα ΜΜΕ, επισημαίνοντας τίτλους που έχουν χρησιμοποιηθεί όπως  “Η Ελλάδα είναι το καταφύγιο της Ρώσικης Μαφίας” ή  “Το έγκλημα στην Ελλάδα μιλάει Αλβανικά”.

Στη συνέχεια της ομιλίας του ο ομιλητής ασχολήθηκε ειδικότερα το κεφάλαιο του λαθρεμπορίου τσιγάρων στην Ελλάδα. Η τελευταία, αποτελώντας μία σημαντική καπνοπαραγωγό χώρα, αποτελεί κορυφαία αγορά για τις καπνοβιομηχανίες, ενώ χαρακτηρίζεται από μία φιλοκαπνιστική κουλτούρα, αφού οι Έλληνες καπνιστές εμφανίζονται να είναι «παράλογα εξαρτημένοι» από το τσιγάρο. Σε συγκριτική έρευνα που έγινε ανάμεσα σε 28 χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές,  προκειμένου να καταδειχθούν αυτές με τη μεγαλύτερη ποσότητα λαθραίων τσιγάρων στις αγορές τους, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 7η θέση, με ποσοστό 16.9%, ενώ στην πρώτη θέση φιγουράρει το Ηνωμένο Βασίλειο με ποσοστό της τάξης του 27%. Στη συνέχεια, έγινε μία σύντομη αναφορά στην ταυτότητα των λαθρεμπόρων, οι οποίοι δρουν τόσο μεμονωμένα όσο και σε δίκτυα, στα οποία εμπλέκεται ένας μεγάλος αριθμός μεσαζόντων, και τα οποία  συχνά μετατρέπονται σε ολόκληρες βιομηχανίες με ισχυρή θέση στην αγορά και υψηλή ανταγωνιστικότητα απέναντι στις νόμιμες καπνοβιομηχανίες. Όσον αφορά τη σχέση των αλλοδαπών με το έγκλημα  αυτό, ο ομιλητής διαπιστώνει ότι την περίοδο από το έτος 2000 μέχρι το 2004 το ποσοστό αλλοδαπών συλληφθέντων από το λιμενικό σώμα  για λαθρεμπόριο τσιγάρων είναι μεγαλύτερο από το διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό των Ελλήνων. Χώρες προέλευσης των λαθραίων τσιγάρων εντοπίζονται να είναι  η Ρωσία, η Αλβανία, η Κύπρος, η Μάλτα και η Ρουμανία, ενώ η εισαγωγή τους επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της διαφθοράς τελωνειακών, αστυνομικών και λιμενικών, ενώ σπάνια χρησιμοποιείται βία.

Ο Αν. Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Teeside της Μεγάλης Βρετανίας κ. Γεώργιος Αντωνόπουλος.

Στο τελευταίο κεφάλαιο της παρουσίασής του, ο κ. Αντωνόπουλος αναφέρθηκε στο εμπόριο κλεμμένων οχημάτων στον ελληνικό χώρο, παρουσιάζοντας γραφήματα που δείχνουν τη μέση ετήσια αύξηση των κλοπών οχημάτων σε χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης για τα έτη 1990-2001, την αύξηση των επιβατηγών αυτοκινήτων στην Ελλάδα από το 1984-2001 αλλά και τη σχέση σε αριθμούς, ανάμεσα στα κλαπέντα και μη ανευρεθέντα οχήματα την περίοδο 1998-2007. Σύμφωνα με τον ίδιο, το έγκλημα αυτό, πραγματώνεται σε τρία στάδια: 1) κλοπή του οχήματος, 2) ανακύκλωση και 3) μεταπώληση του αυτοκινήτου και  των ανταλλακτικών. Για ακόμη μία φορά φορά, η συμμετοχή αλλοδαπών στο έγκλημα αυτό παρουσιάζεται κατά πολύ υψηλότερη από αυτή των Ελλήνων, ενώ φαίνεται να περιορίζεται στα δύο πρώτα στάδια της πραγμάτωσής του. Τέλος, επισημαίνεται ότι η διαφθορά  δεν παίζει καθοριστικό ρόλο στην εγχώρια παράνομη αγορά οχημάτων, ενώ όπως και στην περίπτωση των τσιγάρων αποφεύγεται η βία, αφού κρίνεται ως μη λειτουργική και απαραίτητη.

 

 

Από τις παραπάνω αναλύσεις, ο κ. Αντωνόπουλος κατέληξε σε ορισμένα συμπεράσματα, τα οποία  και ορθώς παρέθεσε στο τελευταίο κομμάτι της εισήγησής του. Αρχικά, οι παράνομες  εγχώριες αγορές, οι οποίες είναι εθνικά ετερογενείς,  εξαρτώνται από δυνάμεις και μεταβλητές που είναι ελληνικές, καθώς πολλοί  Έλληνες “νόμιμοι” επιχειρηματίες παίζουν πρωτεύοντα ρόλο σε αυτές. Επίσης, λειτουργούν τόσο ως ανταγωνιστές των νόμιμων πεδίων οικονομικής δράσης, αλλά και  ως «λιπαντικό» της νόμιμης οικονομίας. Τέλος, μια πολύ σημαντική διαπίστωση, είναι ότι η διαφθορά και η βία αποτελούν υπερεκτιμημένα χαρακτηριστικά της αγοράς λαθραίων τσιγάρων και κλεμμένων οχημάτων, καθώς όπως αποδεικνύεται, δεν παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο όσο πιστεύεται.

 

Η ομιλία του κ. Αντωνόπουλου έκλεισε με παρατηρήσεις, επισημάνσεις, σχόλια και ερωτήσεις από τους ακροατές αλλά και ευχαριστίες από όλους για την πετυχημένη και επιστημονικά ενδιαφέρουσα παρουσίασή του.