ΤΡΕΧΟΝ ΤΕΥΧΟΣ      ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ      ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ... (2003-2015)      ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΤΕΥΧΗ    Τεύχος 1 - Μάϊος 2006  
ART & CRIME

Τεύχος 27 - Μάρτιος 2015


Εκτύπωση     Αποστολή     Σμίκρυνση  Μεγέθυνση Μέγεθος γραμμάτων



Share |



Κουρδιστό Πορτοκάλι: Μια Tαινία για τη Bία που γεννά η Bία


της Δήμητρας Στεργίου,

Δικηγόρου, ΜΔΕ

Το Κουρδιστό Πορτοκάλι αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο λαμπερά διαμάντια στην ιστορία της 7ης τέχνης. Η ταινία αποτελεί μια αριστουργηματική σπουδή πάνω στη βία με τον σκηνοθέτη της Stanley Kubrick να ξεδιπλώνει περίτεχνα και καθηλωτικά όλες τις εκφάνσεις που μπορέι να λάβει το φαινόμενο αυτό. Βία του κράτους. Βία του σωφρονιστικού συστήματος. Ομαδική βία. Μεμονωμένη άσκηση βίας.

Η ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1971 και όπως ήταν αναμενόμενο προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και χαρακτηρίστηκε εξτρεμιστική. Από την μία απέκτησε φανατικούς θαυμαστές που λάτρεψαν τον φουτουριστικό αυτό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας που απογύμνωνε αριστοτεχνικά το σαθρό και εξαθλιωμένο κοινωνικό σύστημα, καταδεικνύοντας την κρίση στην οποία αυτό έχει περιέλθει και από την άλλη απέκτησε αρκετούς πολέμιους λόγω του ρηξικέλευθου για τα δεδομένα της εποχής του τρόπου απεικόνισης της βίας. Το έργο βρίθει νοημάτων, συμβολισμών και μηνυμάτων. Οι αναλύσεις που επιδέχεται είναι πολυεπίπεδες. Ο Κιούμπρικ τάραξε τα νερά της εποχής του. Δεν παρουσίασε μόνο το φαινόμενο της βίας, το οποίο βρισκόταν σε έξαρση στην Αγγλία της δεκαετίας του ’60 αλλά προχώρησε πολύ πιο βαθιά δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στον τρόπο αντιμετώπισης της από την πλευρά της πολιτείας και του σωφρονιστικού συστήματος.

Η υπόθεση του έργου βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Anthony Burgess και αναφέρεται στην εγκληματική δράση μιας συμμορίας κακοποιών που επιδίδεται ανηλεώς σε πράξεις βίας και βανδαλισμού. Με αρχηγό της τον Άλεξ (Malcolm McDowell) η παρέα των εγκληματιών παρουσιάζεται από τον ευφυέστατο Κιούμπρικ σαν μια στυγερή και διεστραμμένη εγκληματική ομάδα, εθισμένη στα ναρκωτκά που διαπράττει βιασμούς, ληστείες, σωματικές επιθέσεις και άλλες ειδεχθείς πράξεις αντλώντας ευχαρίστηση από αυτές μιας και αποτελούν την μοναδική διέξοδό της από την πλήξη της καθημερινότητας που βιώνει, μιας καθημερινότητας στενά προσκολλημένης στις αρχές του συντηρητισμού. Μετά από την προδοσία των φίλων του, ο Άλεξ συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε κάθειρξη πολλών ετών για τα αδικήματά του. Στο σημείο αυτό καλείται να πάρει μια σημαντική απόφαση. Ή θα εκτίσει κανονικά την ποινή του μέσα στην φυλακή ή θα δεχτεί να γίνει το πειραματόζωο (έτσι εξηγείται και ο τίτλος, κουρδιστό πορτοκάλι=κουρδιστός άνθρωπος) ενός μυστικού κρατικού πειράματος. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα πείραμα σωφρονισμού που θα τον βοηθήσει από την μία να επανενταχθεί στην κοινωνία πολύ γρήγορα, υφιστάμενος ένα είδος πλύσης εγκεφάλου, από την άλλη όμως θα του στερήσει την ικανότητα του να διαπράττει βίαιες πράξεις καθώς θα αισθάνεται αποστροφή για οτιδήποτε σχετίζεται με την βία.

Υπό τα ως άνω δεδομένα, καθίσταται σαφές ότι η ταινία από άποψη περιεχομένου κινείται σε δύο μοτίβα. Από την μία προβάλλεται ο αμοραλισμός και ο εκμαυλισμός των ηθών που πλήττουν την κοινωνία ( η διαχρονικότητα του θέματος είναι προφανής) και από την άλλη παρουσιάζεται η προσπάθεια της πολιτείας να καταστείλει την βία μετερχόμενη όμως ακατάλληλα μέσα. Ο Κιούμπρικ σκιαγραφεί με μοναδικό τρόπο την αντιστροφή των ρόλων. Ο θύτης γίνεται θύμα και μετατρέπεται σε πειθήνιο όν, σε ένα πιόνι του συστήματος, σε ένα αντικείμενο. Στην αντίπερα όχθη η σκληρή στάση της κοινωνίας που προσπαθεί να θεραπεύσει οποιαδήποτε συμπεριφορά που αντίκειται στην έννομη τάξη, με την επίκληση της ψυχολογίας και της επιστήμης ακόμα και αν πρέπει να θυσιάσει το αγαθό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Και εκεί είναι που ξεδιπλώνεται το κουβάρι των προβλημάτων που απασχολούν την κοινωνία μας εδώ και χρόνια. Αξίζει να περιορίσουμε την ελευθερία έκφρασης για χάρη του σωφρονισμού; Αξίζει να δημιουργούμε κοινωνικά έρμαια που θα υπακούουν στωϊκά και αδιαμαρτύρητα σε κανόνες; Η δημιουργία μιας κοινωνίας υπνωτισμένων ανθρώπων θα αποτελέσει την λύση στο πρόβλημα της βίας; Μήπως η θεραπεία της βίας συνεπάγεται την πρόκληση κινδύνων για τον ίδιο τον άνθρωπο;

Είναι τελικά η βία η πιο αποτελεσματική απάντηση στην βία;

Όπως διαπιστώνουμε, η ιδιοφυής σύλληψη του Κιούμπρικ γεννά ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα μέχρι και τις μέρες μας. Είναι πρόδηλη η διορατικότητα του σκηνοθέτη μιας και η ταινία εξακολουθεί να σοκάρει τον θεατή ακόμα και σήμερα. Οι σκηνές ωμής βίας είναι αποκρουστικές, η μουσική της ταινίας ανατριχιαστική. Η ταινία άλλωστε τοποθετείται χρονικά στο εγγύς μέλλον και για τον λόγο αυτό μπορούμε με βεβαιότητα πια να ομολογήσουμε ότι είναι καθόλα προφητική. Κατ’ ουσίαν αποτελεί την φωτογραφία της σύγχρονης κοινωνίας.

Η ταινία συγκαταλέγεται ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, για το σενάριο, την σκηνοθεσία, την φωτογραφία και την εξαιρετική ερμηνεία του πρωταγωνιστή της. Ο μοναδικός τρόπος θεώρησης των φαινομένων από την πλευρά του σκηνοθέτη παραμένει ριζοσπαστικός ακόμα και σήμερα , 45 χρόνια μετά την δημιουργία της. Αξίζει να την δει κάθε θεατής προκειμένου να βυθιστεί στα δεκάδες νοήματά της και να προβληματιστεί για την πορεία της κοινωνίας αλλά και για την αξιοπιστία του συστήματος.

Ποιος ήταν, όμως, ο αντίκτυπος της προβολής μιας τόσο εξτρεμιστικής ταινία στην συντηρητική Αγγλία του 1971;

Στην Αγγλία, σημειώθηκε ένας μεγάλος αριθμός εγκληματικών πράξεων που ουσιαστικά αποτελούσαν αντιγραφή των σκηνών που προβλήθηκαν στην ταινία. Το κύμα βίας ξεκίνησε από τον βιασμό μιας δεκαεπτάχρονης Ολλανδής και τον φόνο ενός άστεγου, τον άγριο ξυλοδαρμό ενός αγοριού από έναν δεκαεξάχρονο ντυμένο Αλεξ και τον ομαδικό βιασμό μιας καλόγριας από παρέα αντρών που ήταν μεταμφιεσμένοι όπως τα μέλη της συμμορίας του φιλμ[1].

Το ζήτημα οδηγήθηκε στα έδρανα της Βουλής, όπου συζητήθηκε το ενδεχόμενο της απαγόρευσης προβολής της ταινίας. Η απάντηση του Κιούμπρικ ήταν άμεση. Όπως ισχυρίστηκε «Η βία υπήρχε πάντοτε στην τέχνη, υπάρχει στη Βίβλο, στον Ομηρο, στον Σέξπιρ. Ουδέποτε ένα προϊόν τέχνης προκάλεσε κοινωνική ζημιά». Ο Κιούμπρικ, πικραμένος και φανερά ενοχλημένος από την σκληρή επίθεση που δέχτηκε το δημιούργημά του πήρε την απόφαση να απαγορεύσει ο ίδιος την προβολή της ταινίας στην Αγγλία μέχρι και τον θάνατό του. Η ταινία προβήθηκε στην Αγγλία 25 χρόνια αργότερα, όταν έφυγε από την ζωή ο μεγάλος δημιουργός.

Αιρετικό ή μη, προκλητικό ή όχι, το Κουρδιστό Πορτοκάλι αποτελεί σταθμό στα κινηματογραφικά χρονικά και συγκλονίζει ακόμα και σήμερα με το άρτιο αποτέλεσμά του. Αξίζει να το δεις και να βγάλεις τα δικά σου συμπεράσματά.



Σχετικό παλαιότερο άρθρο: Tο Κουρδιστό Πορτοκάλι (Βιβλίο), Τεύχος 5 - Ιούνιος 2007


[1]Βλ. σχετικά, άρθρο του Λουκά Κατσικά με τίτλο «Ξεφλουδίζοντας το Κουρδιστό Πορτοκάλι», enet. gr


Emeritus Professor Calliope Spinellis
 
"Today, there are several well-qualified criminologists in Greece".


διαβάστε περισσότερα...
Victim offender mediation in family violence cases
The greek experience


by Vasso Artinopoulou,
Ass. Professor of Criminology,  Panteion University (GR) 
 
 
The article describes the implementation of victim offender mediation as provided by law in cases of domestic violence in Greece


διαβάστε περισσότερα...
Improving prison conditions in Greece
 
... by Nestor E. Courakis
Professor of Criminology & Penology
Faculty of Law, University of Athens (GR)
 
"This editorial is dedicated to prisons and the Greek penal system since we believe it is the duty of any society to give priority to correctional topics and have as its main objective to improve prison conditions.
How might this improvement be achieved, however?
 
...
 
With this issue we celebrate the English-language edition of the Greek electronic journal “The Art of Crime”. It would be trite to discuss here emotions such as elation and hope that of course are called for at a time like this. The overwhelming emotion, at least to me, is gratitude to the main protagonists of this first criminological electronic magazine in our country, i.e. to Fotios Spyropoulos and Dionysis Chionis ..."
 
διαβάστε περισσότερα...

Scientific colloquium on:
“Criminological Aspects of Migration in Greece”


"EPANODOS" (“Return” back to the society)
Rehabilitation Center for ex-prisoners
Presentation, challenges and objectives


Congress of the Greek Society of Criminology:
"Criminology and current challenges"


Combating discrimination and social exclusion:
the “EPAFI” (“CONTACT”) program, where young Law students meet young inmates...




Innocent prisoners and deceived offenders
"punishing somebody who is innocent is a crime"
 
Have you ever considered what it would be like to be wrongly arrested by the authorities, detained on remand, and after a few months it was proved that you had been wrongly accused and had nothing to do with the case? The issue of wrongful remand of prisoners came to light again in Greece with the case of a young man from the greek island of Mytilene who was arrested and prosecuted for rape and attempted serial rape of 5 women...
 
διαβάστε περισσότερα...

Constantine Gardikas
 
Constantine Gardikas, the son of George Gardikas, Professor of Philosophy at the University of Athens, was born in the city of Patras in 1896. Constantine Gardikas developed into a prolific scientist with a solid classical education.

He studied law in Athens, and he continued his studies in Zurich and Geneva specializing in criminal law and criminology.  He received his doctorate degree at the age of 22 and then started lecturing at the University of Geneva, Switzerland. ...
 
διαβάστε περισσότερα...

Advice on the use of credit cards

"Plastic money" has replaced cash as the dominant method of payment in our everyday transactions.
 
 
We are familiar, therefore, with the use of credit cards, but how well do we know to protect ourselves from credit card fraud?
 
διαβάστε περισσότερα...
Διημερίδα: Σύγχρονα Προβλήματα Ποινικού Δικαίου

Ο Τομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών της Νομικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης σας προσκαλεί σε Διημερίδα που διογρανώει στη μνήμη του Ομότ. Καθηγητή Κώστα Κωνσταντινίδη με θέμα: "Σύγχρονα Προβλήματα του Ποινικού Δικαίου". 3 & 4 Δεκεμβρίου 2015 Κομοτηνή, Αμφιθέατρο Νομικής Σχολής Παν/μιούπολη



4o Συνέδριο eLife 2015

Στις 6 & 7 Νοεμβρίου 2015 διοργανώνεται στην Αθήνα το 4ο Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή "eLife 2015".

To Συνέδριο διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο και η συμμετοχή θα είναι Δωρεάν για το κοινό.



4o Συνέδριο eLife 2015

Στις 6 & 7 Νοεμβρίου 2015 διοργανώνεται στην Αθήνα το 4ο Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή "eLife 2015".

To Συνέδριο διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο και η συμμετοχή θα είναι Δωρεάν για το κοινό.



Τριήμερο Εγκληματολογικό Συνέδριο προς τιμήν του Ομότιμου Καθηγητή κ. Νέστορα Κουράκη

Τριήμερο Εγκληματολογικό Συνέδριο προς τιμήν του ομότιμου Καθηγητή Νέστορα Κουράκη διοργανώνεται στην  Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, 2 - 4/4/2015.

Το συνέδριο θα λάβει χώρα στην Αίθουσα Τελετών του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (Ακαδημίας 60) με κεντρικό θέμα «Κρίση, Έγκλημα και Σύστημα Ποινικής Καταστολής»



Problems of reoffending of young detainees
 
Conclusions of the follow-up research of the Center for Penal and Criminological Research (University of Athens)
 
 by Nestor E. Courakis
       Professor of Criminology
       University of Athens (GR)
 
This research was characterized as a follow-up because its main purpose was to discover first, what happened to Greek juvenile detainees with whom we had run interviews in the previous stage of the research (1993) ...
 
διαβάστε περισσότερα...

“Asking people…”
Interesting questions and even more interesting responses


The events that took place in late 2008, in Greece, in the state correctional facilities, the hunger strike of prisoners and the widespread violent protests concerning prison conditions didn’t leave us unaffected. So we found the opportunity to ask people’s opinion on this important issue. We take the recorder into the street ... and ask YOUR opinion:

"Do you believe there must be changes in the conditions of imprisonment in our country and if so, what should they be?”

διαβάστε περισσότερα...
A case study of a recidivist criminal
 
This is the interesting story of a recidivist criminal (Elias) who is incarcerated in a Greek prison. We managed to interview him, unattended, in late May 1999 in a special area in the guardhouse yard. The main topic of our conversation was his life story, the life of a young man through the prison bars… 
 
διαβάστε περισσότερα...
Σωματείο Εργαζομένων Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού

Περιοδικό "Κοινωνικές Επιστήμες"

Κωνστάντειον - Κέντρο εγκληματολογικών ερευνών

Ομοσπονδία Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδος

Καθηγητής Νέστωρ Κουράκης

Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Νιώθω Ασφαλής

Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Άρειος Πάγος

Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακισμένων "ΕΠΑΝΟΔΟΣ"

Καθηγητής Γιάννης Πανούσης

Κέντρο Ψυχαναλυτικών Ερευνών

Τομέας Ποινικών Επιστημών Τμήματος Νομικής Ε. Κ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Σύλλογος Ελλήνων Εγκληματολόγων Παντείου Πανεπιστημίου

Σπουδαστήριο Κοινωνικών Μελετών Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου

Τομέας Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

Τομέας Ποινικών & Εγκληματολογικών Επιστημών Τμήματος Νομικής ΑΠΘ

Αναζήτηση νομολογίας του Ε.Δ.Δ.Α.

Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Τμήμα Νομικής Eθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Εργαστήριο Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών

Όροι Χρήσης  :    Πείτε μας τη γνώμη σας  :    Developed & hosted by Nomiki Bibliothiki SA