της Κωνσταντίνας Κουρούση,

Το δέκατο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας (European Society of Criminology – ESC – url:  http://www.esc-eurocrim.org/) διεξήχθη στη Λιέγη του Βελγίου κατά το διάστημα 8-11 Σεπτεμβρίου 2010. Τη διοργάνωση ανέλαβε το Πανεπιστήμιο της Λιέγης. Στις εργασίες του συνεδρίου συμμετείχαν επιστήμονες όχι μόνο από την Ευρώπη αλλά από όλο τον κόσμο. Κεντρικό θέμα του συνεδρίου αποτέλεσε  “Tο έγκλημα  και η εγκληματολογία : Από τα άτομα στις οργανώσεις”.  

Στις αρχές του 21ου αιώνα, στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο, παρατηρείται ότι εγκληματική δράση αναπτύσσεται τόσο από μεμονωμένα άτομα, όσο και από οργανωμένες ομάδες. Αν και η διάσταση αυτή, της οργανωμένης διάπραξης του εγκλήματος, αποτελεί όλο και πιο συχνά αντικείμενο μελετών, ωστόσο ακόμα φαίνεται να βρίσκεται σε απόσταση με την αποκαλούμενη “παραδοσιακή εγκληματολογία”, η οποία επικεντρώνει το ενδιαφέρον της  στην ατομική εγκληματική συμπεριφορά. 

Το συνέδριο της ΕSC προσπάθησε να γεφυρώσει την απόσταση αυτή, εστιάζοντας σε μια εγκληματολογία η οποία ερευνά εξίσου το έγκλημα που διαπράττεται από μεμονωμένα άτομα όσο και από οργανώσεις. Αντίστοιχα, οι εργασίες του συνεδρίου εστίασαν όχι μόνο στις ατομικές  αλλά και στις συλλογικές «απαντήσεις» στο έγκλημα. Ακολουθώντας την παράδοση των προηγούμενων συνεδρίων της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εγκληματολογίας,  το συνέδριο της Λιέγης περιέλαβε πολλά από τα θέματα που αφορούν στο έγκλημα, την πρόληψή του και την παρέκκλιση. Βασικός στόχος του συνεδρίου ήταν η ανταλλαγή απόψεων και η ευρύτερη συνεργασία φοιτητών – ακαδημαϊκών και άλλων ερευνητών.

Το κεντρικό θέμα του συνεδρίου εξετάσθηκε μέσα από τρεις βασικές ενότητες, οι οποίες αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των ολομελειών.

Στην πρώτη ενότητα, ο Καθηγητής Εγκληματολογικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Cambridge David Farrington, στην εισήγησή του με τίτλο «Επικινδυνότητα, προστατευτικοί και ωθητικοί παράγοντες στην ανάπτυξη της εγκληματικής προσβολής», αναφέρθηκε στις μεθόδους μελέτης της επικινδυνότητας μέσα από την ανάλυση παραγόντων που αυξάνουν ή μειώνουν τις πιθανότητες διάπραξης εγκληματικών πράξεων. Τα συμπεράσματα που παρουσιάσθηκαν ήταν αποτέλεσμα έρευνας στους νέους της πόλης Pittsburg. Ο δεύτερος εισηγητής, Michel Born, Καθηγητής Ψυχολογίας  του Πανεπιστημίου της Λιέγης, μίλησε για την «Διαιώνιση και διάδοση της παραβατικότητας μέσω της υποκουλτούρας των νέων», παρουσιάζοντας τόσο τους υποπολιτισμικούς εκείνους παράγοντες οι οποίοι λειτουργούν θετικά στη διάδοση της παραβατικής συμπεριφοράς, όσο και εκείνους που λειτουργούν αρνητικά προς αυτή την κατεύθυνση. 

Τη δεύτερη θεματική ενότητα κάλυψαν οι εισηγήσεις των Carlo Morselli, Καθηγητή Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Montreal και Gary La Free, Καθηγητή Εγκληματολογίας και Ποινικής Δικαιοσύνης του Πανεπιστημίου Maryland. Ο πρώτος αναφέρθηκε στην «Άνθηση της προσέγγισης των εγκληματικών δικτύων», δίνοντας έμφαση σε βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από έρευνες σχετικά με το ηλεκτρονικό έγκλημα και το διεθνές εμπόριο ναρκωτικών. Συμπερασματικά, τα  δίκτυα με εγκληματική δράση γίνονται όλο και πιο περίπλοκα και απειλητικά επομένως η μελέτη τους πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από την επιστήμη της εγκληματολογίας. Στη δεύτερη εισήγηση με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας τους μύθους για την τρομοκρατία»,  ο Garry La Free παρουσίασε και κατέρριψε, μέσα από έρευνες δέκα ετών, μύθους σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά και τον τρόπο δράσης των τυπικών τρομοκρατικών οργανώσεων.  

Την τρίτη θεματική ενότητα άνοιξε η Βritta Kyvsgaard, Διευθύντρια του τμήματος Ερευνών του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Δανίας, με την εισήγησή της «Εγκληματολογία και Πολιτική». Η Kyvsgaard τόνισε ότι ενώ η επιστήμη της εγκληματολογίας έχει αναπτυχθεί σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε, εντούτοις οι εγκληματολόγοι ασκούν μικρή επίδραση στη δημόσια πολιτική των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών. Τέλος, η Καθηγήτρια Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου Eötvös της Ουγγαρίας, Katalin Gönczöl, αναφέρθηκε στις «Στρατηγικές πρόληψης του εγκλήματος στην πράξη, ως ανεξάρτητο αλλά και αναπόσπαστο μέρος της δημόσιας πολιτικής», έτσι όπως εφαρμόζονται τα τελευταία οκτώ έτη στην Ουγγαρία. Ως σημαντικότερο επίτευγμα, υπογράμμισε, την ισορροπία μεταξύ της κοινωνίας ελέγχου της δημόσιας ασφάλειας και της αυτονομίας των ατόμων.

Εκτός από τις κεντρικές θεματικές ενότητες, ένα ευρύ φάσμα θεμάτων της εγκληματολογίας καλύφθηκαν από τις εισηγήσεις των πολυάριθμων εργαστηρίων. Αφιερωμένα τόσο στα σύγχρονα ζητήματα όσο και στις κλασικές αναζητήσεις της εγκληματολογικής σκέψης, τα θέματα που συζητήθηκαν στο πλαίσιο αυτό αφορούσαν τις βασικές εγκληματολογικές θεωρίες και μεθοδολογίες, τον φόβο του εγκλήματος και την τιμωρητικότητα, την παραβατικότητα ανηλίκων και την αντιμετώπισή της από την ποινική δικαιοσύνη, το φύλο, την ενδοοικογενειακή βία, το οργανωμένο έγκλημα, την αναπαράσταση του εγκλήματος από τα ΜΜΕ καθώς και θέματα γύρω από το ζήτημα  των φυλακών .

Αρκετές ήταν και οι ελληνικές συμμετοχές. Από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, η Καθηγήτρια Εγκληματολογίας Χριστίνα Ζαραφωνίτου με την υπ. διδάκτορα Ιωάννα Γουσέτη, στην εισήγησή τους «Ποσοτικά και ποιοτικά  χαρακτηριστικά της εγκληματικότητας στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών», παρουσίασαν δεδομένα, βασισμένα σε εθνικές και ευρωπαϊκές έρευνες, μέσα από τα οποία φαίνεται αύξηση της εγκληματικότητας στην Ελλάδα, ενώ η εξήγηση  αναζητήθηκε μέσα από την ανάλυση ποιοτικών παραγόντων όπως κοινωνικοί και δημογραφικοί.

Εισήγηση παρουσίασαν, επίσης,  η Λέκτορας Εγκληματολογίας Βασιλική Βλάχου, ("Εγκληματολογικές θεωρίες, έρευνες και πρακτικές : ο ρόλος των μεμονωμένων ατόμων και των οργανώσεων στη προσέγγιση του εγκλήματος") και η Δρ. Εγκληματολογίας Ευτυχία Κατσιγαράκη ("Η συμβολή του οικογενειακού περιβάλλοντος στους μηχανισμούς ανάπτυξης της νεανικής παραβατικότητας"). Από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, οι υπ. διδάκτορες Μάρθα Λεμπέση και Φώτης Σπυρόπουλος ("Παρουσίαση της αγγλικής έκδοσης του ελληνικού ηλεκτρονικού περιοδικού “the art of crime”"). Από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο πτυχιούχος Κωνσταντίνος Πανάγος ("Το φαινόμενο της οικογενειακής βίας στις μέρες μας και η νομική αντιμετώπισή της στην Ελλάδα" –καθώς και – "Σεξουαλική παρενόχληση στους ελληνικούς εργασιακούς χώρους").

Παρόντες στο συνέδριο ήταν και Έλληνες επιστήμονες από Πανεπιστήμια του εξωτερικού όπως η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αναστασία Τσουκαλά (Paris IX) και ο Επίκουρος Καθηγητής Γεώργιος Αντωνόπουλος (Teesside University).

Στην ετήσια απονομή βραβείων της ESC, το "European Criminology Award" απονεμήθηκε στον καθηγητή Nils Christie για τη συνολική του προσφορά στην επιστήμη της εγκληματολογίας και το "ESC Young Criminologist Award" στον ερευνητή Torbjørn Skarðhamar για τα άρθρα του “Reconsidering the theory on adolescent-limited and life-course persistent antisocial behaviour” (British Journal of Criminology, (2009) vol 49 (6): 863-78) , και  “Distinguishing facts and artifacts in group-based modeling” (Criminology, (2010), vol 48 (1): 401-26). .

O Nils Christie, Νορβηγός κοινωνιολόγος – εγκληματολόγος, διδάσκει από το 1966 εγκληματολογία στο Πανεπιστήμιο του Όσλο. Επίσης ,έχει τον τίτλο του Επίτιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.

 

Ο Torbjørn Skarðhamar, σπούδασε κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, έχει μεταπτυχιακό τίτλο στην εγκληματολογία και τη στατιστική στο ίδιο Πανεπιστήμιο, ενώ τον Ιούνιο του 2010 αναγορεύθηκε διδάκτορας Κοινωνιολογίας. Σήμερα εργάζεται ως Στατιστικολόγος – Ερευνητής στο Τμήμα Ερευνών της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Νορβηγίας.

Στη τελετή λήξης, ο πρόεδρος Miklós Levay αφού ευχαρίστησε διοργανωτές και συμμετέχοντες  παρέδωσε την σημαία της  ESC στην επόμενη διοργανώτρια πόλη. Το 11ο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εγκληματολογίας θα πραγματοποιηθεί στο Vilnius, της Λιθουανίας, στις 7-11 Σεπτεμβρίου 2011.