“Criminology and Crime Policy between Human Rights and Effective Crime Control”
Λιουμπλιάνα, Σλοβενία, 9-12  Σεπτεμβρίου 2009*

 

 

 

 

Οι εργασίες του Ένατου Συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας   έλαβαν χώρα στην Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας μεταξύ 9 και 12 Σεπτεμβρίου 2009, με τη συμμετοχή διακεκριμένων και νέων επιστημόνων από όλη την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Συνδιοργανωτές ήταν, εκτός από την Σλοβενική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών, η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λιουμπλιάνα, το Ινστιτούτο Εγκληματολογίας στη Νομική Σχολή καθώς και η Σχολή Ποινικής Δικαιοσύνης και Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Μάριμπορ.

 

Κεντρικό θέμα του συνεδρίου απετέλεσε η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της αντεγκληματικής πολιτικής και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων  υπό το πρίσμα της έντονης απαίτησης  για περισσότερη αποτελεσματικότητα της πρώτης. Το θέμα είναι εκ προοιμίου ιδιαίτερα απαιτητικό και η συμβολή της Εγκληματολογίας ουσιώδης και θεμελιακή  για την προσέγγισή του. 

 

Η πραγμάτευσή του διαρθρώθηκε, κυρίως, μέσα από τέσσερις κεντρικές  συνεδριάσεις με τίτλο:
1. Η Αντεγκληματική Πολιτική σε έναν Παγκοσμιοποιημένο Κόσμο
2. Έγκλημα, Αντεγκληματική Πολιτική και Εγκληματολογία στην Σλοβενία
3. Νέες Προκλήσεις για τα Συστήματα της Ποινικής Δικαιοσύνης
4. Παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων

Αναλυτικότερα, στην πρώτη συνεδρίαση, οι δύο κεντρικές εισηγήτριες, η Ομότιμη Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Λιουμπλιάνα,Alenka Selih, και η Καθηγήτρια στο ίδιο πανεπιστήμιο,Renata Salecl, έθεσαν τις βάσεις του προβληματισμού για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφερόμενες αφενός στην συνεχώς διευρυνόμενη υιοθέτηση τιμωρητικών πολιτικών και την επέκταση της «ζώνης της εγκληματικότητας» πέραν των ποινικών αδικημάτων και αφετέρου στην αποτίμηση που μπορεί να προσφέρει η Εγκληματολογία με τη διεπιστημονικότητα που τη χαρακτηρίζει ως προς τον τρόπο που η δυσπραγία του πολιτισμού στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες  επηρεάζει τη δυσπραγία του ατόμου και vice versa.

Η δεύτερη συνεδρίαση επικεντρώθηκε στην αυστηροποίηση των σύγχρονων τάσεων της αντεγκληματικής πολιτικής στη Σλοβενία σε αντιπαραβολή με τα συγκριτικά  χαμηλά επίπεδα βίαιου και οργανωμένου εγκλήματος και τα ως τώρα χαμηλά επίπεδα εγκλεισμού (Matjaz Jager, Διευθυντής του Ινστιτούτου Εγκληματολογίας στη Λιουμπλιάνα) καθώς και  στην ιστορική επισκόπηση της Εγκληματολογίας στη Σλοβενία (Gozard Mesko, Καθηγητής στη Σχολή Ποινικής Δικαιοσύνης και Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Μάριμπορ).

Η τρίτη συνεδρίαση περιελάμβανε εισηγήσεις των Jeffrey Fagan, Καθηγητή στο Τμήμα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και του Shadd Maruna, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Queen’s στο Μπέλφαστ.  O πρώτος, με βάση την αμερικάνικη εμπειρία και δυναμική των φυλετικών συγκρούσεων, επικεντρώθηκε στη σημασία της φυλετικής ισότητας απέναντι στον ποινικό νόμο όσον αφορά τη διαχείριση των κοινωνικών συγκρούσεων. Ο Shadd Maruna, αναφερόμενος σε ευρύτερες φιλοσοφικές προσεγγίσεις περί  της «επανόρθωσης» ή «λύτρωσης» (redemption),  επιχείρησε την εγκληματολογική  σύνθεση της έννοιας αυτής  με την επανένταξη του δράστη. Εστίασε στην αναγκαιότητα της «εγκόσμιας λύτρωσης» ως άρνηση της απόδοσης μόνιμης και στιγματιστικής ταυτότητας στο δράστη  και ως προϋπόθεση αύξησης  των πιθανοτήτων αποχής του (desistance) από το έγκλημα.

Η τέταρτη συνεδρίαση ήταν αφιερωμένη στην παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων με βασικούς ομιλητές τον Stéfane Parmentier, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Λουβένης και την Vesna Nicolic Ristanovic, Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου. O πρώτος διέκρινε μεταξύ παράνομης διακίνησης και εμπορίας και αναφέρθηκε στη διεθνή προσπάθεια κατανόησης του φαινομένου όχι μόνο σε σχέση με τους δράστες αλλά, κυρίως,  με τη σοβαρή προσβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων  και ιδιαίτερα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των θυμάτων. Στη συνέχεια, η Ν. Ristanovic, με βάση την ερευνητική εμπειρία από την περιοχή των Βαλκανίων, αναφέρθηκε αφενός στην έκταση της συμμετοχής μιας μεγάλης ομάδας του γενικότερου πληθυσμού στην «επιχείρηση» της εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων και αφετέρου, στην μεγάλη μερίδα των θυμάτων που παραμένουν αόρατα και βρίσκονται εκτός κάθε δικτύου υποστήριξης, ειδικά όταν  τα θύματα δεν εμπίπτουν στα επικρατούντα στερεότυπα (παράνομοι μετανάστες, παιδιά των δρόμων κ.α.)
Εκτός των κεντρικών εισηγήσεων, οργανώθηκαν πολυάριθμα panel γύρω από σημαντικές θεματικές ενότητες, όπως η θυματοποίηση, το οργανωμένο έγκλημα, ο κοινωνικός έλεγχος και η αστυνόμευση, φυλακές και έγκλειστοι, φόβος του εγκλήματος και τιμωρητικότητα, κ.α. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκαν εισηγήσεις που αφορούσαν τα αποτελέσματα σημαντικών  ερευνητικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων καθώς και τα πορίσματα των πιο πρόσφατων ερευνών που έχουν διενεργηθεί στην Ευρώπη.

Από την Ελλάδα, και συγκεκριμένα από το Πάντειο Πανεπιστήμιο με εισήγηση συμμετείχαν η Καθηγήτρια Εγκληματολογίας Χριστίνα Ζαραφωνίτου, (“Punitiveness, Fear of Crime and Social Attitudes towards Penal Justice”), η οποία διέκρινε, με βάση τα ερευνητικά πορίσματα (Αθήνα, 2009), τη διαφορετική επίδραση του φόβου του εγκλήματος στην τιμωρητικότητα απέναντι στη διττή διάσταση της ως έκφραση μιας ανταποδοτικής/αντεκδικητικής στάσης και ως απαίτηση για αυστηρότερες ποινές  και η υπ. διδάκτωρ Αναστασία Χαλκιά (“Punitiveness and Participatory Criminal Policy: Public Attitudes towards Local Crime Prevention Councils”).

Η ελληνική όμως συμμετοχή διανθίστηκε και από επιστήμονες που εργάζονται σε πανεπιστήμια του εξωτερικού όπως η Καθηγήτρια Ανδρομάχη Τσελώνη (Nottingham Trent University) και  η Αν. Καθηγήτρια Αναστασία Τσουκαλά (Paris  IX).

Στο κλείσιμο του συνεδρίου απονεμήθηκαν τα δύο βραβεία της ESC, το European Criminology Award στην  Ομότιμη Καθηγήτρια Josine Junger-Tas στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης  για τη συνολική προσφορά της στην Εγκληματολογία και το ESC Young Criminologist Award στο Λέκτορα του Πανεπιστημίου Τeesside,  Γεώργιο Αντωνόπουλο για τη μελέτη του “The Greek Connection(s): The Social Organisation of the Cigarette Smuggling Business in Greece”, στο European Journal of Criminology, 2008, 5(3): 263-288.

Η Josine Junger-Tas σπούδασε Κοινωνιολογία στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και πήρε το διδακτορικό της τίτλο από το πανεπιστήμιο του Groningen (Ολλανδία). ‘Έχει διδάξει στα πανεπιστήμια του Κέμπριτζ, της Ουτρέχτης και της Λωζάννης και διετέλεσε  ενεργό μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνωμένων Εθνών. Υπήρξε επίσης,  ιδρυτικό μέλος της ESC και η πρώτη εκλεγμένη πρόεδρος της Εταιρίας. 

Ο Γιώργος Αντωνόπουλος,  σπούδασε Εγκληματολογία -BSc (Hons)- στο Πανεπιστήμιο του Teesside καθώς και  στο Πανεπιστήμιο του Leicester (MSc) και  ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιου του Durham. Σήμερα διδάσκει Εγκληματολογία στο Πανεπιστήμιο Teesside.

 

Το επόμενο Ετήσιο Συνέδριο της ESC πρόκειται να πραγματοποιηθεί στη Λιέγη στις 7-11 Σεπτεμβρίου 2010.