Του Εμμανουήλ Μ. Τεχνίτη,

Δικηγόρου,  φ. ΜΔΕ Ποινικού Δικαίου & Εγκληματολογίας

ΜΔΕ Διεθνούς & Ευρωπαϊκού Εμπορικού Δικαίου

Εισαγωγή

“Σημαντικό χτύπημα – απάντηση στη διαδικτυακή πειρατεία αποτέλεσε η πρόσφατη απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών με την οποία επεβλήθησαν σε πρώτο βαθμό βαρύτατες ποινές στον ιδιοκτήτη και στον διαχειριστή (6 ετών και 20.000€ και 3 ετών και 8.000€ αντίστοιχα) οι οποίοι διατηρούσαν τέσσερις πειρατικούς ιστότοπους ( THEGREEKZ.COM, YOUGREEKS.COM, TEAMOFGREEKZ.COM & THEGT.NET ) μέσω των οποίων διέθεταν τεράστιο αριθμό κινηματογραφικών ταινιών, μουσικής και άλλων έργων πνευματικής ιδιοκτησίας”^[1].

Την ίδια στιγμή ενώ όλοι πίστευαν ότι το γνωστό “PirateBay” θα εγκατέλειπε για πάντα το διαδίκτυο, μετά από δύο μήνες ξαναεμφανίζεται διαθέσιμο στους χρήστες επιτρέποντας τους ξανά να κατεβάζουν ταινίες από torrents^[2]. Μάλιστα, μερικές μέρες νωρίτερα, σάλο προκάλεσε η απόφαση ελληνικού δικαστήριού να απορρίψει το αίτημα ασφαλιστικών μέτρων της ΑΕΠΙ με το οποίο αυτή ζητούσε την άρση πρόσβασης σε ιστοσελίδες με torrents, αφού, σύμφωνα με το δικαστήριο, ένα τέτοιο μέτρο θα ήταν αντίθετο με την αρχή της αναλογικότητας, της διαδικτυακής ουδετερότητας, αλλά και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης^[3].

Παράλληλα, τους τελευταίους μήνες ένα νέο “εργαλείο” κυβερνοπειρατείας - παράνομης παρακολούθησης ταινιών έγινε απίστευτα δημοφιλές, λόγω της ευκολίας που παρέχει στο χρήστη να δει στον υπολογιστή του ταινίες σε πολύ καλή ποιότητα^[4].

Σήμερα, δε χρειάζεται κανείς να είναι άψογος γνώστης της τεχνολογίας για να μπορέσει να έχει πρόσβαση σε πειρατικές ταινίες. Μια απλή αναζήτηση στο Google αρκεί, ώστε να μας μεταφέρει σε δευτερόλεπτα σε μια ιστοσελίδα από την οποία μπορούμε να κατεβάσουμε ή να δούμε παράνομα ταινίες και σειρές. Και ο λόγος που εστιάζουμε περισσότερο στις ταινίες, είναι γιατί αυτές φαίνεται να παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την πλευρά του Έλληνα χρήστη. Εξ’ άλλου από τότε που εμφανίστηκαν ιστοσελίδες όπως το Youtube, λίγος λόγος μπορεί να γίνει για το παράνομο κατέβασμα τραγουδιών, ενώ αντίστοιχα για τα ηλεκτρονικά βιβλία, η δυσκολία που απαιτείται για την παράνομη ηλεκτρονική διακίνηση τους καθώς και το εξειδικευμένο κοινό στο οποίο απευθύνονται, τα καθιστά πολύ μικρότερο ζήτημα.

1. Έλληνες Κυβερνοπειρατές και οι Ακόλουθοί τους

Tα τελευταία 2 με 3 χρόνια έχουν κάνει την εμφάνιση τους πολλές σελίδες και ομάδες στο Facebook που σχετίζονται με τη δωρεάν προβολή ταινιών και σειρών online χωρίς φυσικά τη συναίνεση των κατόχων των πνευματικών δικαιωμάτων. Επειδή, ωστόσο η κυβερνοπειρατεία στις ταινίες και η παράνομη διακίνηση υλικού πνευματικής ιδιοκτησίας και από Έλληνες χρήστες δεν είναι κάτι καινούριο, οι μεγάλες διαφορές που παρατηρούνται σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια είναι οι εξής:

1ον ότι οι σελίδες που διακινούν τέτοιο υλικό έχουν ευρεία παρουσία και στα κοινωνικά δίκτυα (“επίσημη παρουσία”)

2ον η προσβασιμότητα σε αυτά έχει γίνει πολύ πιο εύκολη από πλευράς του απλού χρήστη

3ον οι χρήστες με πρόσβαση σε τέτοιο υλικό έχουν αυξηθεί δραματικά

4ον η άποψη των χρηστών για το επιτρεπτό ή μη της παράνομης πρόσβασης έχει αυξηθεί δραματικά.

Τα ζητήματα που δημιουργούνται ως εδώ είναι τα εξής.

Πώς ερμηνεύεται η χρήση των κοινωνικών δικτύων στη διαδικασία της παράνομης διακίνησης προϊόντων πνευματικής ιδιοκτησίας και πως η δράση του χρήστη - παραβάτη μπορεί να ερμηνευθεί πειστικά μέσα από τις διάφορες θεωρίες εγκλήματος;

2. Τι είναι κυβερνοπειρατεία

Κυβερνοπειρατεία ή όπως αναφέρεται από τους αγγλόφωνους μελετητές ψηφιακή πειρατεία, είναι η παράνομη πράξη της αντιγραφής ψηφιακών αγαθών όπως ψηφιακά έγγραφα, οπτικοακουστικό υλικό κ.α. χωρίς την άδεια του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων^[5].

Να σημειώσουμε εδώ ότι αν και η έννοια της πειρατείας χρησιμοποιείται ήδη από το 1600 μ.Χ^[6]. για να περιγράψει την προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας^[7], η έννοια κυβερνοπειρατεία χρησιμοποιείται πλέον για να προσδιορίσει και διαφορετικές πράξεις όπως μορφές κυβερνοπολέμου ή το λεγόμενο cybersquatting. ^[8]

Η μεγάλη αύξηση περιστατικών κυβερνοπειρατείας έγινε στην ουσία το έτος 1999. Ο ιδρυτής του πασίγνωστου Napster βρήκε έναν τρόπο οι χρήστες να μοιράζονται αρχεία πολύ πιο γρήγορα και εύκολα από το διαχρονικό αλλά αργό FTP, δημιουργώντας το πρώτο δίκτυο P2P. Αφότου η Αμερικανική δικαιοσύνη έκλεισε το Napster γρήγορα εμφανίστηκαν άλλα λογισμικά που χρησιμοποιούσαν την τεχνολογία P2P (hybrid P2P). Στην ουσία, η ήττα του Napster στα δικαστήρια οφειλόταν πολύ στη δομή του δικτύου που χρησιμοποιούσε κάτι που αντιλήφθηκαν πολύ γρήγορα οι άλλοι προγραμματιστές δημιουργώντας το λέγομενο δίκτυο FastTrack, το καθαρόαιμο λεγόμενο δίκτυο (true P2P network)^[9].

Αμέσως μετά εμφανίστηκε το Bit Torrent και το οποίο ακολουθεί το μοντέλο P2P με κάποιες, όμως, διαφοροποιήσεις που το έκαναν πιο αποδοτικό τόσο σε ότι αφορά την ευκολία στο κατέβασμα όσο και στη δυσκολία εξεύρεσης των συμμετεχόντων μερών.

Μετά όμως την ευρεία τους διάδοση, τα torrents δέχθηκαν τις βολές των κατόχων των πνευματικών δικαιωμάτων και του νόμου με αποτέλεσμα ένας νέος τρόπος ανταλλαγής αρχείων να έρθει στην επιφάνεια. Αυτός ο τρόπος χρησιμοποιεί τα λεγόμενα direct download sites, ιστοσελίδες τις οποίες ο χρήστης έχοντας την ακριβή διεύθυνση του αρχείου στο διαδίκτυο μπορεί να κατεβάσει το αρχείο με την ταινία ή το μουσικό άλμπουμ. Η διαφορά αυτής της τεχνικής με το torrent είναι ότι η τελευταία είναι ακόμα πιο εύκολη, ενώ επειδή η λειτουργία τους είναι περισσότερο νομιμοφανής, δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα σε σχέση με το νόμο. Γνωστά παραδείγματα τέτοιων ιστοσελίδων είναι το πασίγνωστο rapidshare, το uploaded και το extabit.

Και στους δύο αυτούς τρόπους, συνήθως παρεμβάλλεται ένα forum ή μια μηχανή αναζήτησης όπου ο χρήστης που θέλει να κατεβάσει την τάδε ή τη δείνα ταινία, πρέπει πρώτα να κατεβάσει το αρχείο torrent, αν μιλάμε για torrent ή να βρει τον ακριβή σύνδεσμο για το αρχείο όταν μιλάμε για τα direct downloads.

Στην πορεία όμως, τα πράγματα έγιναν πολύ πιο εύκολα για όσους ήθελαν να μοιραστούν ή να αντιγράψουν παράνομα υλικό πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο. Πλέον, όταν μιλάμε για ταινίες, δεν χρειάζεται να κατεβάσει κανείς torrent ή να αποκτήσει πρόσβαση σε αμφιλεγόμενα forum. Μπορεί να βρει την ταινία που θέλει κάνοντας μια απλή αναζήτηση στο forum και έπειτα να τη δει αμέσως από την οθόνη του υπολογιστή του. Και πάλι, στην τελευταία αυτή περίπτωση έχοντας κάποιος τον ακριβή υπερσύνδεσμο του αρχείου μπορεί να το κατεβάσει άμεσα, με τη διαφορά ότι αυτές ιστοσελίδες επιτρέπουν στο χρήστη να αναπαράγει αμέσως το αρχείο στον υπολογιστή του εφόσον πρόκειται για αρχείο ήχου ή βίντεο. Ακριβώς δηλαδή όμως και στο Youtube. Η πιο γνωστή από τις ιστοσελίδες αυτές είναι το Putlocker.com.

Επιπλέον οι χρήστες, για να κάνουν ακόμα πιο προσβάσιμη την ταινία που έχουν διαθέσει στο διαδίκτυο με τον τρόπο αυτό, χρησιμοποιούν πάντα σχεδόν και μια ιστοσελίδα στην οποία περιέχονται οι διατιθέμενες σειρές ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιούν και κοινωνικά δίκτυα και κυρίως το Facebook.

Έτσι λοιπόν αυτοί η χρήστες έχουν δημιουργήσει ψηφιακά “βίντεο κλαμπ”, μόνο που σε αυτή την περίπτωση οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν.

3. Τα Κοινωνικά Δίκτυα σαν... Δίκτυα Διανομής

Όπως προαναφέραμε, τη θέση του “ενδιάμεσου” σε ότι αφορά την προσβασιμότητα και τη διανομή των παράνομων ταινιών την είχαν πρώτα απ’ όλα τα forum (κάτι το οποίο απαιτούσε μια μικρή διαδικασία ώστε να ενταχθεί ο χρήστης) και συγκεκριμένου σκοπού ιστοσελίδες αναζήτησης. Τώρα, με τη μέθοδο του online streaming το ρόλο αυτό έχουν αναλάβει απλές ιστοσελίδες ή ιστολόγια και συνακόλουθα τα κοινωνικά δίκτυα. Αυτά μεταξύ τους λειτουργούν είτε υπαλλακτικά είτε σωρρευτικά. Ή δηλαδή η προσβασιμότητα γίνεται μέσω ιστοσελίδας ή μέσω Facebook ή και με τα δύο.

Στο Facebook, συγκεκριμένα, ένα απλό “like” αρκεί για να μας δώσει πρόσβαση σε τεράστιες λίστες ταινιών. Γιατί, όμως, οι πειρατές να χρησιμοποιούν το Facebook; Οι λόγοι είναι πολλοί.

1. Για γνωστοποίηση και καλύτερη προβολή της ιστοσελίδας που περιέχει τη λίστα με τις ταινίες (μέσω των like, κοινοποιήσεων κτλ.)

2. Για αλληλεπίδραση με τον χρήστη - αποδέκτη, αφού μέσω των κοινωνικών δικτύων ο πειρατής δέχεται τα ευχαριστήρια των χρηστών, λαμβάνει “παραγγελίες” για ανέβασμα ταινιών κ.α. λαμβάνοντας ταυτόχρονα και ηθική ικανοποίηση για την προσπάθειά του.

3. Για τεχνικούς περισσότερο λόγους. Για να κάνει τις ταινίες που ανεβάζει προσβάσιμες με ένα απλό site χωρίς την παρεμβολή οποιασδήποτε εξωτερικής ιστοσελίδας. (Αν θεωρήσουμε ότι το Facebook είναι ο “χώρος” του μέσου χρήστη, τότε θα λέγαμε αστειευόμενοι, ότι ο πειρατής τους προσφέρει το “προϊόν στο χώρο τους”).

Εδώ, όμως, δημιουργείται ένα ακόμα ζήτημα πλέον των γνωστών. Τι αντίκτυπο μπορεί να έχει για τον απλό χρήστη η ύπαρξη τέτοιων σελίδων στο Facebook σε σχέση με την αντίληψη του για το έγκλημα της παράνομης αντιγραφής - ουσιαστικά χρήσης- υλικού πνευματικής ιδιοκτησίας όπως είναι οι ταινίες; Ποια θεωρία εγκλήματος μπορεί να εξηγήσει καλύτερα τη συμπεριφορά των χρηστών;

4. Θεωρίες Εγκλήματος & Κυβερνοπειρατεία

Από αρκετούς επιστήμονες χρησιμοποιήθηκε η θεωρία του αυτοελέγχου (self -control theory^[10]) ώστε να μπορέσει να εξηγήσει τη συμπεριφορά των χρηστών που κατεβάζουν παράνομα υλικό πνευματικής ιδιοκτησίας.

Έρευνα που έγινε σε φοιτητές από το Πανεπιστήμιο του Τέξας^[11] έδειξε ότι οι περισσότεροι από αυτούς εμπλέκονταν σε μοίρασμα τέτοιων αρχείων με το μοντέλο P2P. Η έρευνα επιβεβαίωσε ότι φοιτητές με χαμηλό αυτοέλεγχο είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε κυβερνοπειρατεία σε σχέση με αυτούς που παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα αυτοελέγχου. Ωστόσο παραδέχεται ότι η θεωρία του αυτελέγχου από μόνη της δεν είναι από μόνος του αξιόπιστος ενδείκτης και παραπέμπει στη θεωρία της ορθολογικής επιλογής (Rational Choice Theory).

Πράγματι, σε έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα^[12] που δημοσιεύθηκε το 2007 επιβεβαιώνεται ότι όσο μικρότερο αυτέλεγχο έχει ο χρήστης τόσο πιο πολύ φαίνεται πιθανό να εμπλακεί σε δραστηριότητες πειρατείας. Στη περίπτωση αυτή όμως, η πιθανολόγηση αυτή γίνεται σε συνδυασμό με τη θεωρία της ορθολογικής επιλογής, ενώ οι δύο αυτοί ενδείκτες φαίνεται να συνδυάζονται αρκετά μεταξύ τους. Ταυτόχρονα, εντοπίζεται στην έρευνα αυτή ότι όσο η αξία του ψηφιακού υλικού αυξάνεται για το χρήστη, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα να εμπλακεί αυτός σε πειρατεία.

Άλλη πρόσφατη έρευνα, εστίασε στην ύπαρξη κάποιων συγκεκριμένων χαρακτηριστικά αυτών που κατεβάζουν παράνομα και τους σύγκρινε με αυτούς που δεν κατεβάζουν^[13]. Τα χαρακτηριστικά αυτά οι μελετητές τα συνδέουν με τις θεωρίες του αυτοελέγχου και της θεωρίας της ουδετεροποίησης.

Οι χρήστες αυτοί έχουν παρουσιάζουν ευχάριστα συναισθήματα (affection) κατά την τέλεση της πράξης τους, ενώ επιδρούν ισχυρά και οι λεγόμενοι κοινωνικοί παράγοντες (social factors) οι οποίοι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως οι νόρμες, οι αρχές και οι αξίες που σε κοινωνικό επίπεδο επηρεάζουν το χρήστη ώστε να εμπλακεί με τη ψηφιακή πειρατεία. Ακόμα, φάνηκε ότι οι παράγοντες που διευκολύνουν την τέλεση (faciliating conditions) (όπως η μη δίωξη από τις αρχές ή η προσβασιμότητα) αναλαμβάνουν επίσης καθοριστικό ρόλο.

Αυτοί που διεξήγαγαν την έρευνα πιστεύουν ότι η ύπαρξη των χαρακτηριστικών αυτών εξηγείται και επιβεβαιώνεται από τις θεωρίες του αυτοελέγχου αφενός αφού οι ερευνητές θεωρούν ότι οι χρήστες με χαμηλό αυτοέλεγχο είναι πιο επιρρεπείς στο να επηρεαστούν από την κοινωνία με αποτέλεσμα τη δημιουργία συνήθειας και από τη θεωρία της ουδετεροποιησης από την άλλη. Στην τελευταία περίπτωση οι χρήστες επικαλούνται ανώτερες αξίες μεταθέτουν το βάρος της πράξης τους σε άλλους παράγοντες αφού η κοινωνία μεταχειρίζεται αυτή την παράνομη δραστηριότητα ως νόμιμη.

Τέλος, όπως φαίνεται από την ίδια έρευνα, η χαμηλή ηθική κρίση (moral judgement) αποτελεί ακόμα έναν παράγοντα που εμφανίζεται στα χαρακτηριστικά των χρηστών που ασχολούνται με τη ψηφιακή πειρατεία.

Και μιας και αναφερθήκαμε σε ηθική κρίση, σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής μάθησης (social learning theory)^[14], οι ηθικές αξίες (moral values), όπως και η εκλογίκευση της πράξης καθώς και η στάση του χρήστη προς την πράξη του, είναι ικανές να παρουσιαστούν ως αποτέλεσμα της μάθησης ως προϊόν συναναστροφής με συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες συνδυασμό και με τη θεωρία της συναναστροφής με προσωπικές ομάδες^[15] (differential association theory).

Σε έρευνα του Πανεπιστημίου του Delaware των ΗΠΑ που δημοσιεύτηκε το 2008 στο International Journal of Criminal Justice Sciences^[16], η συναναστροφή με προσωπικές ομάδες καθώς και χαρακτηριστικά που απορρέουν από την κοινωνική μάθηση όπως οι αξίες και η τεχνική γνώση είναι ικανός ενδείκτης για τη εμπλοκή κάποιου χρήστη με την πειρατεία.

Παρατηρήσεις

Σε σχέση με τα ανωτέρω αναφερθέντα έχουμε να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις.

Ως αυτοέλεγχος ορίζεται από τους θεωρητικούς της η τάση των ανθρώπων να απέχουν από εγκληματικές ενέργειες ασχέτων των συνθηκών. Πόσο εύκολο όμως είναι πλέον να απέχεις κανείς από το σε εισαγωγικά “εγκληματικό κλικ” της παράνομης προβολής, όταν έχει το βίντεο κυριολεκτικά μπροστά στην οθόνη του και γνωρίζει ότι αυτό το κάνουν χιλιάδες άλλοι χρήστες την ίδια στιγμή; Και επιπλέον πολλές υπο-θεωρίες του αυτελέγχου θέτουν σαν σημαντικό παράγοντες τις ηθικές αξίες, οι οποίες όμως είναι και ρευστές, ενώ ειδικά στο διαδίκτυο είναι τελείως διαφορετικές από την υπόλοιπη ζωή, ενώ πρέπει να λάβουμε υπ΄όψη ότι η συνήθεια σε μια συμπεριφορά από μεγάλες κοινωνικές ομάδες στην ουσία μεταβάλλει την ηθικό χρωματισμό της συμπεριφοράς αυτής.

Για τη θεωρία της ορθολογικής επιλογή, στη μια πλευρά της ζυγαριάς βρίσκεται η προβολή της ταινίας και στην άλλη πλευρά τα δύο κλικ που θα κάνει. Στη λογική διεργασία που κάνει ο χρήστης ώστε να αποφασίσει στην τέλεση της πράξης του, δεν εμφιλοχωρεί κάποιος άλλος σημαντικός παράγοντας αφού στην ουσία το ρίσκο που παίρνει είναι ελάχιστο. Ακόμα και οι διάφοροι “ιοί” που καραδοκούσαν στο μοντέλο των torrent δεν υπάρχουν πλέον στο μοντέλο του streaming, δηλαδή της κατευθείαν προβολής.

Στη συνέχεια, αυτό που αναφέρεται για το ρόλο που παίζει η αξία του ψηφιακού υλικού, αυτή παραμένει τουλάχιστον στα ίδια επίπεδα, η οποία μάλιστα στις νεαρές ηλικίες είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού η προβολή ταινιών με τέτοιο τρόπο είναι μέρος της καθημερινής ψυχαγωγίας τους. Ίσως βέβαια και σε κάποιες περιπτώσει να αυξάνεται όταν ο νεαρός χρήστης στα πλαίσια του κομφορμισμού δεν πρέπει να χάσει το τάδε ή το δείνα επεισόδιο μιας δημοφιλούς σειράς.

Ακόμα, τα κοινωνικά δίκτυα θα λέγαμε ότι ενισχύουν τη στάση και τα επιχειρήματα ουδετεροποίησης του χρήστη εξαιτίας της ευκολίας της προσβασιμότητας αλλά και της δημοσιότητας του όλου τρόπου λειτουργίας αυτού του μοντέλου προβολής ταινιών. Τόσο ο παλαιότερος χρήστης σε ότι αφορά την παράνομη διανομή υλικού πνευματικής ιδιοκτησίας όσο και ο νεότερος χρήστης σαν μέλος της κοινωνίας, γνωρίζουν ότι το έγκλημα γίνεται “εν κρυπτώ”. Ο παλαιότερος, για παράδειγμα, και πιο έμπειρος χρήστης γνωρίζει ότι για να έχεις πρόσβαση σε τέτοιο υλικό θα πρέπει να έχεις κάποια λογισμικά εγκατεστημένα, να μπεις σε κάποια κλειστά forum ή ιστοσελίδες των οποίων μάλιστα η φιλοξενία γίνεται σε τρίτες χώρες. Επίσης, γνωρίζει και εξ’ εμπειρίας αλλά και από τα ΜΜΕ ότι το παράνομο ψηφιακό υλικό που φιλοξενείται στο διαδίκτυο, είτε αφαιρείται αμέσως από τους ίδιους τους παρόχους των ψηφιακών υπηρεσιών είτε έπειτα από την έκδοση δικαστικών αποφάσεων.

Ωστόσο, στο μοντέλο της περίπτωσης μας τίποτα από τα παραπάνω δε συμβαίνει, αφού οι σελίδες που φιλοξενούν τους συνδέσμους για την πρόσβαση στο ψηφιακό υλικό είναι ανοιχτοί και προσβάσιμοι για όλους και μάλιστα ζητούν από τους χρήστες να κάνουν “like” ή να κοινοποιήσουν την ιστοσελίδα τους και σε τρίτους.

Πηγαίνοντας τώρα στη θεωρία της κοινωνικής μάθησης, η συναναστροφή με τις κοινωνικές ομάδες που τελούν παρόμοιες πράξεις είναι πιο εύκολη, πιο ισχυρή και πιο εντατική αλλά και πιο τυχαία. Σε ότι αφορά, δηλαδή, τα forum τα οποία θα μπορούσαν και αυτά να αποτελέσουν μια κοινωνική ομάδα, χρειαζόταν κάποια προσπάθεια και κάποιες ενέργειες όχι τόσο τυχαίες. Στην περίπτωση όμως του Facebook, με την εξαιρετικά μεγάλη διευκόλυνση τόσο της διαπροσωπικής όσο και της μαζικής επικοινωνίας, η ένταξη, ή τουλάχιστον η πρώτη επαφή με μια ομάδα απέχει απλώς ένα like ή ένα αίτημα φιλίας. Ακόμα, η τεχνική γνώση, μαθαίνεται εξαιρετικά εύκολα. Μια τεχνική γνώση που αποτελείται από ελάχιστες διαδικασίες και με φράσεις σε γλώσσα που κατανοεί ο μέσος χρήστης όπως “κάνε like”, “κάνε κλικ” κτλ.

Βλέπουμε τελικά, ότι με το μοντέλο της κατευθείαν προβολής ταινιών διευκολύνεται εμφανώς η διαδικασία κατεβάσματος και προβολής ταινιών που υπόκεινται σε πνευματικά δικαιώματα. Από την άλλη πλευρά, παρατηρούμε επίσης ότι η μεγάλη δημοσιότητα που παρέχεται μέσω των κοινωνικών δικτύων και ιδιαίτερα του Facebook, είναι ικανή να μεταβάλλει τις ηθικές αξίες των χρηστών του, δίνοντας διαφορετικούς χαρακτηρισμούς σε μια συγκεκριμένη πράξη.

Το παγκόσμιο εγχείρημα (που έγινε και στην Ελλάδα) που ήθελε να ταυτίσει το παράνομο κατέβασμα με την κλοπή δεν ευόδωσε σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης^[17]_. Αντίθετα, η συμμετοχή του Facebook στη διαδικασία της πειρατείας συντελεί στο ακριβώς ανάποδο. Η αυτού του τύπου κοινωνική αλληλεπίδραση που τελείται μέσω του Facebook μας οδηγεί να θυμηθούμε τη θεωρία της αλληλεπίδρασης ή αλλιώς τη θεωρία του στιγματισμού (Labeling Theory)^[18], ενισχύοντας την άποψη ότι η διαδικτυακή πειρατεία υπάρχει όλο και περισσότερο σαν πρακτική της διαδικτυακής κουλτούρας και άρα δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό ως έγκλημα από τους χρήστες της^[19].

Τέλος, είναι φανερό ότι καμία από τις παραπάνω θεωρίες που αναφέραμε δεν μπορεί να εξηγήσει απόλυτα από μόνη της τη συμπεριφορά των χρηστών σε σχέση με το νέο μοντέλο κατεβάσματος και προβολής ταινιών. Το σίγουρο όμως είναι ότι το νέο μοντέλο μοιράσματος παράνομων ταινιών, σε συνδυασμό με τη δημοσιότητα που προσφέρει το Facebook και τη θετική απόκριση του κοινού, μεταβάλλει κώμα περισσότερο την αντίληψη των χρηστών ότι η πράξη τους δεν μπορεί να αποτελέσει ούτε πραγματικό έγκλημα, πόσο μάλλον και νομικό.