European Crime Prevention Network (Ε.U.C.P.N.) ,
Αθήνα 24-25 Μαρτίου & 1-2 Μαΐου 2014
της Φωτεινής Μηλιώνη, Διευθύντριας Επανόδου ΝΠΙΔ
και της Αντωνίας Καστρινάκη, Κοινωνικής Ανθρωπολόγου, Υπ. Διδ.
Στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Πρόληψη του Εγκλήματος (EUCPN) πραγματοποίησε στο Ζάππειο Μέγαρο της Αθήνας δύο διημερίδες (24 -25 /3, 1 -2 /52014) με την επιστημονική επίβλεψη και το συντονισμό των καθηγητών Εγκληματολογίας κκ Ι. Φαρσεδάκη και Ν. Κουράκη, οι οποίοι εκπροσωπούν τη χώρα μας στο Δίκτυο. Στην ατζέντα για τα Εγκληματολογικά ζητήματα ορίστηκαν και συζητήθηκαν δύο άκρως σημαντικοί θεματικοί άξονες. Ο πρώτος θεματικός άξονας αφορούσε το θέμα της «ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ» και ο δεύτερος την «ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ». Οι συναντήσεις αυτές περιλάμβαναν βασικές θεωρητικές συζητήσεις, παρουσιάσεις ερευνητικών δεδομένων, ενημέρωση των συνέδρων από τους καθ’ ύλην αρμόδιους κρατικούς φορείς, καθώς επίσης και ομάδες εργασίας στα θέματα της παράνομης μετανάστευσης, της διαφθοράς και της αντιμετώπισης των δύο αυτών φαινομένων.
Οι συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν από μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Πρόληψη της Εγκληματικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU Crime Prevention Network-EUCPN). Το Δίκτυο της Ε.Ε. για την Πρόληψη του Εγκλήματος (EUCPN) ιδρύθηκε τον Μάιο του 2001 με Απόφαση του Συμβουλίου της Ε.Ε. προκειμένου να προωθήσει δραστηριότητες πρόληψης του εγκλήματος στα Κράτη Μέλη της Ε.Ε. και να παράσχει ένα μέσο για την ανταλλαγή καλών πρακτικών που αφορούν την πρόληψη του εγκλήματος. Οι κύριοι στόχοι του EUCPN είναι να αναγνωρίζει καλές πρακτικές σχετικές με την πρόληψη του εγκλήματος και να ανταλλάσσει γνώση και εμπειρία μεταξύ των χωρών – μελών του, να συλλέγει και να αξιολογεί πληροφορίες για δραστηριότητες αναφορικά με την πρόληψη του εγκλήματος, να ανταλλάσσει ιδέες , να αναπτύσσει επαφές και να διευκολύνει τη συνεργασία ανάμεσα στα Κράτη Μέλη, να συνεισφέρει στην ανάπτυξη τοπικών και εθνικών στρατηγικών για την πρόληψη του εγκλήματος και να προωθεί δραστηριότητες πρόληψης του εγκλήματος, οργανώνοντας συναντήσεις, σεμινάρια και συνέδρια.
Το 2014, έτος της Ελληνικής Προεδρίας, χαρακτηρίστηκε «Έτος της Μεσογείου» (Year of the Mediterranean), καθώς η Μεσόγειος ως πέρασμα έχει γίνει ο πόλος που υποδέχεται μαζικό κύμα ευάλωτων ομάδων (οικονομικούς μετανάστες, μετανάστες πληττόμενους από πολέμους και από την φτώχεια). Για το λόγο αυτό οι αρμόδιες αρχές των Ευρωπαϊκών Χωρών συσπειρώθηκαν σε ένα κοινό μέτωπο προκειμένου να συζητήσουν και να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της μετανάστευσης, του ελέγχου των συνόρων και της κινητικότητας.
Η παράνομη μετανάστευση ως σύγχρονο και καίριο φαινόμενο σχετίζεται άκρως με θέματα εγκληματικότητας. Αποτελεί για τους κυβερνώντες ένα νέο θέμα προς συζήτηση εδώ και πολλά χρόνια και απασχολεί ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, αφού επηρεάζει όλες τις χώρες δημιουργώντας σωρευτικά μια πλειάδα οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων.
Ειδικά για την Ελλάδα το φαινόμενο της παράνομης μετανάστευσης έχει προκαλέσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των αρχών της χώρας μας τα τελευταία χρόνια, λόγω της γεωγραφικής μας θέσης καθώς αποτελείται από θαλάσσια και ηπειρωτικά σύνορα που εντείνουν και βοηθούν τις εξάρσεις του φαινομένου.
Επίσης θα πρέπει να συνεκτιμηθεί και η ρατσιστική βία που κυριαρχεί στη χώρα μας , δεδομένης της νέας οικονομικής κατάστασης που επικρατεί στο εσωτερικό της χώρας αλλά και της οικονομικής κρίσης που μαστίζει την Ελλάδα. Τα δεδομένα άλλαξαν. Οι νόμιμοι οικονομικοί μετανάστες έχασαν την εργασία τους και οι ίδιοι προκειμένου να επιβιώσουν έπεσαν στο άλλο άκρο: την παραοικονομία.
Σημαντικό ζήτημα αποτελεί η αύξηση της παράνομης μετανάστευσης από όλα τα σύνορα της χώρας, χερσαία και θαλάσσια. Την πλειονότητα και τα πρωτεία των μεταναστών κατέχουν οι προερχόμενοι από Αλβανία, Βουλγαρία. Ακολουθούν οι προερχόμενοι από τη Ρουμανία και τη Γεωργία. Στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90 πραγματοποιήθηκε μία ραγδαία κοινωνική αναδιάρθρωση με αποτέλεσμα, χωρίς υπερβολή, η χώρα μας να αποτελεί χώρα υποδοχής (reception country) με πολύ σημαντικό αριθμό μεταναστών.
Τελευταία, όμως, δεχόμαστε μετανάστες από διάφορες περιοχές από περιοχές εκτός της Ευρώπης κυρίως από την Αφρική και την Ασία. Για αυτό το λόγο, το νομικό πλαίσιο για τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης που έχει καθοριστεί από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2003 έθεσε τους βασικούς πυλώνες της ολοκλήρωσης του σχεδίου. Οι στόχοι περιορίζονται στους: α) ολοκληρωμένη αγορά εργασίας, β) εκπαίδευση και απλοποίηση της Ελληνικής Γλώσσας, γ) διαμονή και αστικοποίηση, δ) κοινωνικές Υπηρεσίες και φαρμακευτική κάλυψη, ε) κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, στ) σεβασμός στην διαφορετικότητα.
Μάλιστα το φαινόμενο αυτό μετά την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη Συρία και τη Λιβύη γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικό για τη χώρα μας. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (3/8/2014) οι συλλήψεις στον Έβρο και τα νησιά τον Ιούλιο του 2014 αυξήθηκαν κατά 170%. Ειδικότερα τον Ιούλιο συνελήφθησαν 4.175 άτομα που εισήλθαν στη χώρα από τη θάλασσα από την Τουρκία, όταν τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι είχαν εισέλθει 1538. Η αύξηση δηλαδή ανέρχεται στο 171,46% και δυστυχώς η τάση είναι συνεχώς αυξανόμενη. Η χώρα μας για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής ενίσχυσε τα σύνορά της, ενεργοποίησε το Κέντρο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Συνόρων και Μετανάστευσης , αξιοποιεί τη FRONTEX. Όμως το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται και ενόσω η κρίση σοβεί θα διογκώνεται.
Εξάλλου ο σχεδιασμός της υποστήριξης των μεταναστών που βρίσκονται στη χώρα μας φαίνεται να μην ανταποκρίνεται στην κρισιμότητα του προβλήματος. Παρά τις όποιες προσπάθειες των αρμοδίων και το φιλότιμο των τοπικών κοινωνιών η υποστήριξη είναι ελλιπής. Οι μετανάστες είναι εγκλωβισμένοι στη χώρα μας καθώς μόνον το 7-8% δικαιούνται ασύλου.
Σε αυτό το πλαίσιο η συζήτηση για την παράνομη μετανάστευση είναι πάντα επίκαιρη για τη χώρα μας. Γι αυτό η ελληνική πλευρά στη συνάντηση του Δικτύου έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στα μέτρα της παράνομης μετανάστευσης, την επανεισδοχή των μεταναστών, την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, την παράνομη διακίνηση των ανθρώπων καθώς και τον έλεγχο των συνόρων. Η αλληλεγγύη των κρατών μελών του δικτύου και η κοινή γραμμή αντιμετώπισης των παράνομων εισροών είναι ο βασικός στόχος και το κλειδί της επιτυχίας μεταξύ όλων των χωρών που συμμετέχουν στο δίκτυο καθώς και οι βασικοί άξονες για τα μέτρα που πρόκειται να ληφθούν.
Μάλιστα κατά τη συνάντηση του Ευρωπαϊκού Δικτύου οργανώθηκε «word café» με θέμα την «Παράνομη Μετανάστευση». Σε αυτό αναλύθηκε το φαινόμενο της παράνομης μετανάστευσης και συζητήθηκαν τα επιμέρους προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες. Κοινός τόπος ήταν το γεγονός ότι το φαινόμενο της παράνομης μετανάστευσης πλέον έχει γίνει πρόβλημα τόσο για τις χώρες του νότου, για τις οποίες πάντα ήταν όσο και για τις χώρες του βορρά.
Πιο συγκεκριμένα, οι εκπρόσωποι των χωρών μίλησαν για τις αλλαγές που συμβαίνουν, πώς το φαινόμενο επηρεάζει τις εμπλεκόμενες χώρες και εντείνει κοινωνικές τάσεις και διαμάχες, τα πολυάριθμα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που δημιουργεί και φυσικά τις τάσεις ασφάλειας και ανασφάλειας στους πολίτες καθώς και το νομικό πλαίσιο που σχετίζεται με την παράνομη μετανάστευση.
Την ενότητα που αφορούσε την «Παράνομη Μετανάστευση» συντόνιζε η Δρ. Νομικής Φ. Μηλιώνη με την υποστήριξη της υποψήφιας διδάκτορα κας Α. Καστρινάκη και του Αστυνόμου κου Γ. Κοτσιφάκη. Σε αυτήν την ενότητα οι εκπρόσωποι των χωρών που συμμετείχαν παρουσίασαν την δική τους οπτική για το πολυσυζητημένο φαινόμενο.
Ειδικότερα, η Κύπρος ανέφερε ότι η παράνομη μετανάστευση δημιουργεί πολλά προβλήματα στις κατεχόμενες περιοχές, όπου και υποστηρίζονται οι παράνομοι μετανάστες.
Η Τουρκία έχει έναν ρόλο κλειδί σε αυτή την ιστορία γιατί βοηθάει στη συντήρηση όλης αυτής της κατάστασης όχι μόνο σε αυτήν αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, αφού αποτελεί το τουρκικό έδαφος αποτελεί πρόσφορο πέρασμα για τους μετανάστες.
Η περίπτωση της Ρουμανίας είναι χαρακτηριστική όπως είπε η εκπρόσωπός της. Για τη Ρουμανία η παράνομη μετανάστευση αποτελεί ένα κυρίως εθνικό πρόβλημα το οποίο εντείνει ο παράγοντας φτώχεια, που δεσπόζει στις Βαλκανικές χώρες περισσότερο από τις άλλες χώρες και αποτελεί την κύρια είναι η γενεσιουργό αιτία. Η Ρουμανία δίνει ιδιαίτερη σημασία στα θέματα της πρόληψης ενώ καταβάλλει προσπάθεια ώστε να διαδοθεί αυτή η αναγκαιότητα και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Βέβαια, το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι όχι τόσο η παράνομη μετανάστευση αυτή καθ΄ αυτή αλλά η παράνομη εργασία.
Η Βουλγαρία αντιμετωπίζει αυτό το χρονικό διάστημα μεγάλο πρόβλημα με τους παράνομους μετανάστες. Ανάγοντας το πρόβλημα της μετανάστευσης σε αριθμούς, αυτή την χρονική στιγμή η Βουλγαρία έχει 10.000 μετανάστες από 1.000 που είχε να αντιμετωπίσει τα προηγούμενα έτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η γείτονα χώρα προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα έχει εστιάσει την προσοχή της στα ειδικά μέτρα αντιμετώπισης καθώς οι παράνομοι μετανάστες προέρχονται από χώρες της Νότιας Αφρικής, Συρία κ.α. Γι αυτό, βασίζονται στην αλληλεγγύη και τη συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για την Φιλανδία η παράνομη μετανάστευση δεν αποτελεί ένα σπουδαίο και καίριο πρόβλημα. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην παράνομη εργασία από άτομα που προέρχονται από χώρες όπως την Πολωνία, Δυτική Ευρώπη αλλά και από αθίγγανους.
Οι δύο εκπρόσωποι της Ελλάδος, η καθ. Χ. Ζαραφωνίτου και η Δρ. κα Ι. Τσίγκανου συσχέτισαν άμεσα το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης με πολύ σημαντικά κοινωνικά προβλήματα, τα οποία έχουν άμεση σχέση με τα μέτρα της αστυνόμευσης για τον έλεγχο του εγκλήματος αλλά και με τις εκάστοτε πολιτικές αποφάσεις που κάθε φορά είναι αναγκαίο να ληφθούν. Επιπλέον, οι ίδιες εκπρόσωποι επεσήμαναν ότι υπάρχει ένα μεγάλο κενό στην πληροφόρηση των μεταναστών σε σχέση με τα δικαιώματά τους καθώς επίσης και ιδιαίτερη δυσκολία και προβληματισμός σχετικά με τα νομιμοποιητικά έγγραφα των παράνομων μεταναστών, τα οποία και δυσκολεύουν επίσης την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία και οι έρευνες από τις 24 Ευρωπαϊκές Χώρες στην Τσεχία έδειξαν ότι ιδιαίτερο βάρος πέφτει κάθε χρόνο στην εμπορία των ανθρώπων για παράνομη εργασία.
Η εκπρόσωπος της Σλοβακίας αρχικά παρατήρησε ότι η γεωγραφική θέση της χώρας αυτής είναι τέτοια, ώστε θεωρείται πέρασμα για την παράνομη μετανάστευση. Στη Σλοβακία ασχολούνται ιδιαίτερα με την πρόληψη του εγκλήματος και έχουν επεξεργαστεί για το 2014 μία έκθεση σχετική με το θέμα. Η παράνομη μετανάστευση έχει αυξηθεί και κυρίως οι μετανάστες προέρχονται από χώρες όπως Αφγανιστάν κ.α. Οι προσπάθειες εντοπίζονται στην προώθηση εκείνων των μέτρων που είναι αναγκαία ώστε να περιορίσουν την παράνομη είσοδο, όπως είναι η εφαρμογή ενός νέου ηλεκτρονικού συστήματος που αφορά τις σχετικές άδειες.
Η Ισπανία έχει σημαντικά προβλήματα με την παράνομη μετανάστευση εξαιτίας των ανοικτών συνόρων της προς την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Η συνεργασία των Ευρωπαϊκών Χωρών είναι απαραίτητη, καθώς και η οριοθέτηση και η ταξινόμηση των παράνομων μεταναστών από χώρες της Αφρικής.
Για την Δανία η παράνομη μετανάστευση δεν είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Ο εκπρόσωπος της Δανίας που συμμετείχε στη συνάντηση επεσήμανε ότι αυτό που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η παράνομη εργασία και η εκμετάλλευση.
Η Λιθουανία έχει επίσης παρόμοια προβλήματα με τις υπόλοιπες χώρες και ειδικότερα ζητήματα που σχετίζονται με τα σύνορα και συγκεκριμένα τον έλεγχο των συνόρων.
Τέλος, η Ιταλία μοιράζεται τις ίδιες ανησυχίες με τις άλλες χώρες.
