Με αφορμή το σχέδιο νόμου «Βελτιώσεις της ποινικής νομοθεσίας για τους ανήλικους δράστες και ίδρυση νομικού προσώπου για την πρόληψη και αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της τέλεσης αξιοποίνων  πράξεων από ανηλίκους» και τη δημόσια διαβούλευση που ακολούθησε, η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων της Αθήνας επανήλθε στην κατάθεση των προβληματισμών των επιμελητών ανηλίκων για την πολιτική μεταχείρισης των ανηλίκων παραβατών και έθεσε υπόψη του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κάποιες κρίσιμες παρατηρήσεις.

 

Οι επιμελητές ανηλίκων αξιολογούν ως πολύ θετικές τις βελτιώσεις που επιχειρούνται στο πεδίο του ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου. Επιπρόσθετα, και μεταξύ άλλων, επισημαίνουν τα εξής:

 

• Η σωφρονιστική πραγματικότητα θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από τον νομοθέτη και να αποκλεισθεί η πιθανότητα άτομα κάτω των 16 ετών να εγκλείονται στα ειδικά καταστήματα κράτησης, το δε ανώτατο όριο επιβολής του περιορισμού να μην υπερβαίνει τα δέκα έτη, ενώ να παρέχεται η δυνατότητα στο δικαστήριο να αναστέλλει με όρους ή να μετατρέπει σε χρηματική την ποινή του περιορισμού.

 

• Είναι απολύτως αναγκαίο το δικαστήριο να δύναται να επιβάλλει αναμορφωτικά και θεραπευτικά μέτρα και στην ηλικιακή ομάδα 18-21 ετών καθώς: α)το μεταβατικό στάδιο προς την ενηλικίωση φαίνεται να έχει επιμηκυνθεί και άρα πρέπει να κρίνεται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ποια είναι η αναγκαία και σκόπιμη ποινική μεταχείριση του κατηγορούμενου, β) η εκδίκαση μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας αποτελεί δυσμενή συνέπεια της καθυστέρησης στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης και τούτο δεν πρέπει να αποβαίνει εις βάρος των ανηλίκων κατηγορουμένων, ενώ τέλος γ) παραμένει αδιευκρίνιστη, υπό το νέο νομοθετικό καθεστώς, η ποινική μεταχείριση κατηγορουμένων που εκδικάζονται μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους για πράξη πλημμεληματικού χαρακτήρα.

 

• Κρίνεται πολύ σημαντικό για τον διορισμό δικαστών ανηλίκων αλλά και για τον διορισμό εισαγγελέων ανηλίκων να απαιτούνται ως αναγκαία προϋπόθεση τυπικά και ουσιαστικά προσόντα σύμφωνα και με την αρχή της εξειδικευμένης μεταχείρισης του ανηλίκου.

 

 

 

• Εκτιμάται ως αναγκαίο κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο των δικαστηρίων ανηλίκων να παρίσταται επιμελητής ανηλίκων, προκειμένου να παρέχονται στο δικαστήριο διευκρινήσεις αναφορικά με τη διενέργεια της κοινωνικής έρευνας, η δε έλλειψη της τελευταίας να αποτελεί ρητά σημαντικό αίτιο αναβολής της δίκης. Γενικότερα η έκθεση κοινωνικής έρευνας να λαμβάνεται υπόψη σε όποια διαδικασία αφορά σε ανήλικο παραβάτη του νόμου.

 

• Θα ήταν σκόπιμο να εξαιρεθεί από τους περιοριστικούς όρους η περίπτωση της τοποθέτησης του ανηλίκου σε ίδρυμα αγωγής, αφού ο περιοριστικός όρος τίθεται προκειμένου να εξασφαλισθεί η παρουσία του κατηγορούμενου στο ακροατήριο χωρίς να του στερηθεί προηγουμένως η ελευθερία του.

 

• Θα πρέπει κατά σαφή τρόπο η αρμοδιότητα των ΕΠΑ να επικεντρωθεί στο πεδίο της πρόληψης της θυματοποίησης των ανηλίκων και της τέλεσης αξιοποίνων πράξεων από ανηλίκους (πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη) σε αντιδιαστολή με την αρμοδιότητα των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων που αναπτύσσεται αποκλειστικά στο αμιγές πεδίο της ποινικής δικαιοσύνης (σε αναφορά με το Δικαστήριο και την Εισαγγελία Ανηλίκων).

 

• Είναι σκόπιμο το υπό ίδρυση νομικό πρόσωπο να αναπτύξει τη δράση του στον εκπαιδευτικό και ερευνητικό τομέα, προωθώντας καινοτόμα σχέδια δράσης και υποστηρίζοντας τις υπάρχουσες δομές και υπηρεσίες του δημοσίου τομέα στην υλοποίησή τους.

 

• Είναι απαραίτητο να εξασφαλισθεί η δυνατότητα παράστασης του ανηλίκου με συνήγορο σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας, ιδιαίτερα δε όταν τούτη αφορά σε πράξη κακουργηματικού χαρακτήρα οπότε το δικαίωμα αυτό θα πρέπει να επεκτείνεται στο στάδιο της ανάκρισης και της προανάκρισης.

 

• Η δυνατότητα συνεκδίκασης ανηλίκου με ενήλικο κατηγορούμενο θα πρέπει ρητά να περιορισθεί  στα πλημμελήματα αρμοδιότητας μονομελούς πλημμελειοδικείου.

 

• Τέλος, τα ζητήματα του ποινικού μητρώου με έμφαση στις διατάξεις που αφορούν σε ανηλίκους θα πρέπει να επανεξετασθούν συνολικά για την αποφυγή του στιγματισμού τους και την προώθηση της κοινωνικής και εργασιακής τους ένταξης.