των Παναγιωτοπούλου Σοφίας
φοιτήτριας Νομικής Σχολής Αθηνών
Πανεζή Αργυρής
φοιτήτριας Νομικής Σχολής Αθηνών
Παππά Αρτεμισίας
φοιτήτριας Νομικής Σχολής Αθηνών
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών διοργάνωσε την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2007 εκδήλωση με θέμα «Αλλοδαποί και Ανθρώπινα Δικαιώματα» στην αίθουσα τελετών του στο κτίριο της οδού Ακαδημίας 60· σκοπός να ευαισθητοποιηθεί και να ενημερωθεί το κοινό περί του θέματος, σε μια εποχή όπου χιλιάδες μετανάστες βρίσκονται και εργάζονται στην Ελλάδα.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν με τις ενδιαφέρουσες εισηγήσεις τους η Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής Α.Π.Θ κα. Ζωή Παπασιώπη-Πασιά, ο Καθηγητής του τμήματος Νομικής του Ε.Κ.Π.Α. κ. Σπυρίδων Βρέλλης, ο ε.τ. Αντιπρόεδρος του Α.Π. κ. Πέτρος Κακκαλής και ο Ομότιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Ιωάννης Βούλγαρης.
Την εκδήλωση άνοιξε με έναν σύντομο χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του Δ.Σ.Α. κ. Δημήτρης Παξινός.
Η Καθηγήτρια κ. Ζωή Παπασιώπη-Πασιά αναφέρθηκε προπάντων στην γενικότερη αντιμετώπιση που δέχονται οι αλλοδαποί και στο γεγονός ότι συχνά πέφτουν θύματα διακρίσεων λόγω ακόμη και των ίδιων των διαδικασιών που πρέπει να ακολουθηθούν για την νομιμοποίηση τους. Επεκτάθηκε έπειτα στην έννοια και σημασία των ομογενών, την σύνδεσή τους με το ελληνικό έθνος, στα ιδιαίτερα προβλήματά τους και στην αναγκαιότητα να αναγνωριστεί πλέον η ελληνικότητά τους. Ο γενικότερος προβληματισμός που διατυπώθηκε ήταν για το εάν τελικά θα ήταν αποτελεσματικότερο για την ίδια την ελληνική κοινωνία τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας να ήταν πιο ελαστικά.
Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος ήταν η περιγραφή του φαινομένου «BABY TOURIST», που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις κυρίως στις Η.Π.Α. Έγκυες γυναίκες κυρίως από την Λατινική Αμερική καταφεύγουν παράνομα στην χώρα, προκειμένου να γεννήσουν το παιδί τους εκεί και να αποκτήσει με αυτόν το τρόπο την Αμερικάνικη υπηκοότητα (καθότι ισχύει το λεγόμενον jus solis), με απώτερο στόχο την μετανάστευση όλης της οικογένειας και την δυνατότητα νομιμοποίησής της.
Το θέμα που ανέλυσε ο Καθηγητής κ. Σπύρος Βρέλλης είχε να κάνει με την απέλαση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, με έμφαση στους περιορισμούς που θέτει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).
Σύμφωνα με τον Καθηγητή τα κράτη έχουν μεν δικαίωμα να ελέγχουν την είσοδο των αλλοδαπών στο έδαφός τους, τη διαμονή και την απέλασή τους, όμως η διακριτική εξουσία τους για το αν θα προβούν ή όχι σε απέλαση πρέπει να ασκείται κατά τρόπο που να μην θίγει τα προστατευόμενα από την ΕΣΔΑ δικαιώματα του ανθρώπου. Τα προβλήματα μπορούν να προκύψουν κατ’ αρχάς εν όψει των συνθηκών της απέλασης: παραβίαση διαδικαστικών εγγυήσεων - συνθήκες προετοιμασίας της απέλασης. Έπειτα τονίστηκαν οι κίνδυνοι που απειλούνται για τον αλλοδαπό από την εκτέλεση της απόφασης της απέλασης. Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ, πολλές φορές οι συνθήκες υπό τις οποίες λαμβάνει χώρα η απέλαση αλλοδαπού συνιστά παραβίαση του άρθρου 3 ΕΣΔΑ, αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι που επιτρέπουν την κρίση ότι το περί ου πρόκειται πρόσωπο κινδυνεύει να υποστεί στο κράτος στο οποίο θα αποσταλεί απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση. Ο κ. Καθηγητής έδωσε πολλά παραδείγματα από την νομολογία του δικαστηρίου του Στρασβούργου, σε συνδυασμό με τα κρίσιμα ανά περίπτωση άρθρα της ΕΣΔΑ που κατέστησαν παραστατική και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την παρουσίασή του. Τέλος, έκλεισε με το θέμα της προσβολής του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 8 ΕΣΔΑ) και τα προβλήματα που ανακύπτουν όταν παραδείγματος χάριν με την απέλαση απομακρύνεται ο αλλοδαπός από την οικογένειά του.
Ο ε.τ. Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου κ. Πέτρος Κακκαλής, με θέμα εισηγήσεως τη δικαστική προστασία των δικαιωμάτων του αλλοδαπού, επικεντρώθηκε στην προστασία που παρέχει το Σύνταγμά μας. Ανέλυσε ένα ένα τα άρθρα του Συντάγματος που μας ενδιαφέρουν στο θέμα μας (κυρίως άρθρα 2 – αξία του ανθρώπου, 5 – δικαίωμα στην προσωπικότητα, 4 – ισότητα, 106 κ.λπ.). Η αναφορές και αναλύσεις του επικεντρώθηκαν στην ερμηνεία των άρθρων αυτών και στον έλεγχο του φορέα των δικαιωμάτων που προβλέπει κάθε άρθρο (ενδιαφέρει η διάκριση σε φορείς τους Έλληνες από την μια πλευρά και φορέα τον καθένα από την άλλη).
Τελευταίος εισηγητής της επιστημονικής αυτής εκδήλωσης ήταν ο Καθηγητής κ. Ιωάννης Βούλγαρης ο οποίος έθιξε το ζήτημα της προσωπικής και οικογενειακής κατάστασης του αλλοδαπού σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Εισαγωγικά, προέβη σε μια γενική αναφορά στο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης και ειδικότερα στη μετανάστευση ως μία βασική πτυχή αυτού. Σε συνάρτηση με αυτά έκανε μια μικρή μνεία για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διεθνές επίπεδο και στη συνέχεια παρέθεσε τις δύο σημαντικότερες κοινωνικές και δικαιικές παραμέτρους που πρέπει πάντοτε να λαμβάνονται υπόψιν: την έντονη προστασία της προσωπικότητας του ατόμου και την ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των ατόμων, ιδίως με την προστασία της οικογένειας εν ευρεία έννοια. Οι θέσεις του αυτές αποτέλεσαν και τα δύο κυρίαρχα σκέλη της εισήγησης.
Στο πρώτο μέρος έγινε ειδικότερη αναφορά στην νομική προστασία της προσωπικότητας του ατόμου και ιδίως του αλλοδαπού. Η ειδική αυτή αναφορά περιελάμβανε τα σχετικά με την ταυτότητα του αλλοδαπού, τα πολιτισμικά του χαρακτηριστικά, και τέλος τα νομικά αποτελέσματα της προσωπικότητας του κυρίως στο χώρο του ιδιωτικού δικαίου (π.χ. δικαιοπρακτική ικανότητα), αλλά και του δημοσίου δικαίου (π.χ. συμμετοχή του αλλοδαπού στα κοινά) και γενικά οι διαπολιτισμικές διαφορές νομικού χαρακτήρα που προκύπτουν και οι επιπτώσεις που έχουν αυτές στην κατάσταση του αλλοδαπού.
Στο δεύτερο μέρος ο Καθηγητής σχολίασε διεξοδικά την αλληλεγγύη μεταξύ των φυσικών προσώπων με την δημιουργία οικογένειας αλλά και ενώσεων φυσικών προσώπων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ο εισηγητής έδωσε μεγάλη έμφαση στον θεσμό της οικογένειας στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και ειδικότερα στην προστασία της οικογένειας του αλλοδαπού (προϋποθέσεις και συνθήκες κάτω από τις οποίες ένας αλλοδαπός μπορεί να κάνει οικογένεια, πως αυτή προστατεύεται στην ξένη για αυτόν χώρα, καθώς και ο καθορισμός των ορίων στην προστασία και ενίσχυση της αλλοδαπής οικογένειας σε εθνικό επίπεδο και ιδιαίτερα σε σχέση με την εθνική οικονομία).
Η εισήγηση αυτή έκλεισε από τον ομιλώντα με μια συνοπτική αποτίμηση και εκτίμηση των ρυθμίσεων της ελληνικής έννομης τάξης σε σύγκριση και με την διεθνή νομική πραγματικότητα.
Η συζήτηση κρίνεται αρκετά επιτυχημένη καθότι το θέμα είναι αδιαμφισβήτητα σημαντικό και επίκαιρο θέμα και οι ενδιαφέρουσες εισηγήσεις είχαν μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό. Το βασικό συμπέρασμα το οποίο προκύπτει από την παρακολούθηση της εν λόγω εκδήλωσης είναι ίσως η παραδοχή ότι το σημείο που αποτελεί κινητήριο δύναμη για την βελτίωση της κατάστασης είναι η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών στα πλαίσια της εγχώριας και διεθνούς Κοινωνίας για την ενίσχυση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων της προσωπικότητας και της οικογένειας. Πρόκειται για μια κοινωνιολογική κατ’ αρχας παρατήρηση που όμως αν περάσει και στη λογική του νόμου (σε ρυθμίσεις και νομολογία) θα μπορούσε να αλλάξει την υπάρχουσα κατάσταση προς το καλύτερο, σε νομικό μα ιδίως και σε πραγματικό επίπεδο.
