του Θωμά Σύψα,
Δικηγόρου
Είναι δύσκολο να αναφερθεί κανείς στον Ηλία Πετρόπουλο (1928-2003) και στο έργο του με ψυχραιμία. Τούτο προκύπτει από τις αναφορές και κριτικές στο έργο του συγγραφέα τόσο από τους φίλους, όσο και από τους εχθρούς του και πηγάζει από το ίδιο το φλογερό ταμπεραμέντο του συγγραφέα και από το πάθος – ή την εμπάθεια κατ’ άλλους – στη γραφή του, είτε όταν αυτός καταπιανόταν με ζητήματα εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, είτε όταν ασχολούνταν επισταμένως με άγνωστα (και περιφρονημένα) θέματα λαογραφικού περιεχομένου εν γένει.
Η καταγραφή από τον συγγραφέα – ποιητή, αγνώστων πτυχών του «Ελληνικού είναι», που ανάγονται ακόμα και σήμερα, σε δύσπεπτες από την ακαδημαϊκή και καλλιτεχνική τάξη, καταβολές της παράδοσής μας, ως προς την εθνολογική ή και κοινωνική τους υπόσταση, τον έφερε αντιμέτωπο με τους, κατά τον συγγραφέα, «κεχαριτωμένους συγγραφείς» και εν τέλει με την Ελληνική Δικαιοσύνη.
Εν προκειμένω, επί σειρά ετών, ήδη από την Γερμανική Κατοχή, ο συγγραφέας ασχολήθηκε στα πλαίσια έρευνάς του της νεοελληνικής λαϊκής παράδοσης, με οτιδήποτε είχε σχέση με τον Ελληνικό υπόκοσμο του «κυανού περιλαιμίου» και κατ’ επέκταση με τις πολιτισμικές καταβολές του, τα είδη του και την εγκληματική πρακτική, καθώς και την σωφρονιστική πολιτική του καιρού του, χωρίς να λείπουν η κριτική και οι θέσεις του επί της θεματολογίας του.
Πράγματι, η επαφή του με τον χώρο του υποκόσμου, τόσο σε επίπεδο εξωτερικής παρατήρησης, αλλά κυρίως λόγω των επανειλημμένων καταδικαστικών αποφάσεων εναντίον του και ως εκ τούτου φυλακίσεών του, για κατηγορίες, οι οποίες αρύονταν τη νομιμότητά τους από τη νομοθετική δυσκαμψία της εποχής αλλά και κυμαίνονταν πάντοτε στη λεπτή γραμμή μεταξύ θιγομένων θεσμών και ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης, έδωσε το έναυσμα και τη δύναμη στον συγγραφέα να φωτίσει, αν όχι τις πολιτισμικές ή κοινωνικές ρίζες εγκληματικών – μεταξύ άλλων – φαινομένων, τουλάχιστον τις εγκληματικές πρακτικές αλλά βέβαια και την αντεγκληματική και σωφρονιστική πολιτική της εποχής του στην πράξη.
Η αγάπη του για το – υπό διωγμόν τότε – ρεμπέτικο τραγούδι και την εν γένει λαϊκή παράδοση, τον οδήγησε στην έκδοση από τον συγγραφέα των «Ρεμπέτικων» επί χούντας (1968), ιδίοις εξόδοις και χωρίς τη σφραγίδα της λογοκρισίας, η οποία κόστισε στον συγγραφέα «μια πεντάμηνη φυλάκιση και ένα ωραίο διαζύγιο. Η φυλακή και το διαζύγιο, όμως, [όπως έλεγε ο ίδιος] μου χάρισαν την ελευθερία μου»!
Πολυγραφότατος (ογδόντα βιβλία και πάνω από χίλια άρθρα), με το προνόμιο της οξυδέρκειας που του απένειμε η πείσμων μη ένταξή του σε κομματικούς, καλλιτεχνικούς, ακαδημαϊκούς ή άλλους περιχαρακωμένους χώρους, προσέφερε εκών – άκων στην «ανορθόδοξη» έρευνα της Εγκληματολογίας το βιβλίο – ντοκουμέντο «Το Εγχειρίδιο του Καλού Κλέφτη» (1979), για το οποίο επίσης καταδικάσθηκε σε πολύμηνη φυλάκιση την οποία και εξέτισε, ανατρέποντας για μια ακόμη φορά το κακό που του έγινε, με την περαιτέρω επιτόπια έρευνά του στις Ελληνικές φυλακές και την μετέπειτα συγγραφή και έκδοση πολυάριθμων βιβλίων με συναφή θέματα λαϊκής παράδοσης, διαμέσου της υπό (?) κουλτούρας του υποκόσμου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο βιβλίο, μυκτηρίζοντας ωστόσο τις επίσημες τότε εγκληματολογικές μελέτες, ότι «η φυλακή δεν γίνεται κατανοητή παρά μόνο διά της φυλακίσεως», δηλώνει δε ότι «οικτίρει τους συγγραφείς που δεν έπεσαν στη φυλακή».
Κατηγορήθηκε για εμπάθεια, έπαρση, επανάληψη, μονομανία και «έλλειψη νομιμοποίησης» να γράφει για λαογραφικά ή άλλα ειδικότερα επιστημονικά θέματα, χωρίς να διαθέτει τυπικά ακαδημαϊκά προσόντα.
Πλήν όμως, είναι ήδη αναμφισβήτητο από Έλληνες αλλά και διεθνείς μελετητές της Ελληνικής λαογραφίας, ότι χωρίς την διερευνητική ματιά του Πετρόπουλου, θα έμεναν για πάντα θαμμένα ή αλλοιωμένα καίρια μικρο-δεδομένα της εγκληματολογίας αλλά και της εν γένει λαϊκής παράδοσής μας, τα οποία ήταν ο πρώτος ή κατά περίπτωση και ο μόνος που πρόλαβε να περισώσει.
Αθήνα, 28-10-2007
Εργογραφία
• Μικρά κείμενα 1949-1979
• Ρεμπέτικα τραγούδια (1979)
• Της φυλακής (1980)
• Θεσσαλονίκη: Η πυρκαγιά του ’17 (1980)
• Ρεμπετολογία (1990)
• Τα μικρά ρεμπέτικα (1990)
• Πτώματα, πτώματα, πτώματα... (1990)
• Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι (1990)
• Ο μύσταξ (1990)
• Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη (1990)
• Το άγιο χασισάκι (1991)
• Ψειρολογία (1991)
• Το μπουρδέλο (1991)
• Topor – τέσσερις εποχές (1991)
• Η μυθολογία του Βερολίνου (1991)
• Ποιήματα 1968-1974 & 1982-1991 (1993)
• Ποτέ και τίποτα (1993)
• Η εθνική φασουλάδα και η ομελέτα (1993)
• Η φουστανέλα (1993)
• Καλιαρντά (1993)
• Τα σίδερα – Η λάσπη – Τα μπαστούνια (1994)
• Το ταντούρι και το μαγκάλι (1994)
• Κυρίως αυτό (κολάζ) (1994)
• Η ονοματοθεσία οδών και πλατειών (1995)
• Καρέκλες και σκαμνιά (1995)
• Υπόκοσμος και καραγκιόζης (1996)
• Το παράθυρο στην Ελλάδα (άλμπουμ) (1996)
• Άρθρα στην Ελευθεροτυπία (1996)
• Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (1998)
• Τέσσερις ζωγράφοι (1999)
• Η ιστορία της καπότας (1999)
• Περίπτερα, αυτοκίνητα, κλουβιά
• Η τραγιάσκα (2000)
• Καπανταήδες και μαχαιροβγάλτες (2001)
• Παροιμίες του υποκόσμου (2002)
• Ο Κουραδοκόφτης (2002)
• Αρετίνου, ακόλαστα σονέτα
• Ιωάννου Αποκάλυψις
• Τσόκλης Παλιά Σαλονίκη
• Ελληνικές σιδεριές
• Ελύτης Μόραλης Τσαρούχης
• Δώδεκα τραγουδάκια από την Παλατινή Ανθολογία
• Επιστολαί προς μνηστήν (με τον Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο)
• Ελλάδος Κοιμητήρια (2006)
