Από μετάφραση αποσπασμάτων από το άρθρο “The correlates of crime and deviance: Additional evidence” των Olena Antonaccio, Charles R. Tittle, Ekaterina Botchkovar και Maria Kranidioti¹ δημοσιευμένο στο περιοδικό Journal of Research in Crime and Delinquency, 2010, τόμος 47, αριθμός 3, σελ. 297-328. Το άρθρο πραγματεύεται, μεταξύ άλλων, και τη σχέση του εγκλήματος και της αποκλίνουσας συμπεριφοράς με το κοινωνικοοικονομικο επίπεδο -όπου επικεντρώνονται και τα αποσπάσματα του παρόντος κειμένου-, ενόψει νέων διαπολιτισμικων ερευνητικών δεδομένων. Στις υποσημειώσεις περιλαμβάνονται διευκρινίσεις και σχόλια της μεταφράστριας.

 

 

[…] Δειγματοληψία: Τα στοιχεία [της παρούσας διερεύνησης] προέρχονται από τυχαία (random) δείγματα κοινωνικές έρευνας σε νοικοκυριά (household survey) σε κατοίκους τριών πόλεων: της Αθήνας (Ελλάδα), του Niizni Novgorod (Ρωσία), και του Lviv (Ουκρανία). Ως ερευνητικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε ένα ερωτηματολόγιο με κλειστές ερωτήσεις), μεταφρασμένο στη γλώσσα της κάθε χώρας⁴. Η συλλογή των στοιχείων πραγματοποιήθηκε σε κάθε χώρα το Φθινόπωρο του 2006 από επαγγελματικούς οργανισμούς που διεξάγουν τέτοιες έρευνες, με διαπροσωπικές συνεντεύξεις όπου επελέγησαν τυχαία 400 άτομα στην Ελλάδα, 500 στη Ρωσία και 500 στην Ουκρανία. Για να ενισχύσουμε την προαπαιτούμενη εμπιστευτικότητα (ανωνυμία), τα ερωτήματα που αφορούσαν την αυτομολόγούμενη ανάρμοστη συμπεριφορά, δόθηκαν στους ερωτώμενους σε ξεχωριστό έντυπο, το οποίο συμπλήρωσαν μακριά από τον ερευνητή, και τοποθέτησαν σε φάκελο που σφράγισαν οι ίδιοι.

 

Απ’ ό,τι γνωρίζουμε, οι έρευνες αυτές είναι οι πρώτες που πραγματοποιήθηκαν σε κάθε μια από αυτές τις χώρες, με τυχαία δειγματοληψία, όπου ενήλικοι όλων των ηλικιών ρωτήθηκαν για την προγενέστερη και την προβαλλόμενη στο μέλλον παραβατική τους συμπεριφορά. Επιπλέον, επειδή η συλλογή των στοιχείων έγινε ταυτοχρόνως και από τις τρεις χώρες, τα στοιχεία αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα ώστε να εκτιμήσει κανείς τη διαπολιτισμική ικανότητα γενίκευσης των διακυμάνσεων της ανάρμοστης συμπεριφοράς, οι οποίες, όπως πιστεύεται, χαρακτηρίζουν τους ανθρώπους των συνηθέστερα διερευνώμενων χωρών. Εντούτοις, αφής στιγμής οι κοινωνικές έρευνες σε νοικοκυριά είναι πιο σπάνιες σε αυτές τις χώρες, είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε την αντιπροσωπευτικότητα των δειγμάτων. Οι αριθμοί δείχνουν ότι τα στοιχεία από τις πιο πρόσφατες διεθνείς απογραφές για τις χώρες αυτές, αναφορικά με το φύλο, την ηλικία και την οικογενειακή κατάσταση των ατόμων είναι συμβατά με τις [δικές μας] έρευνες⁵. Επιπλέον, τα δεδομένα μας για την αυτομολογούμενη εγκληματική συμπεριφορά φαίνεται ότι επαληθεύουν τις τάσεις που διαπιστώνονται στα ποσοστά το εγκλήματος από άλλες πηγές, αφής στιγμής τα ποσοστά των Ελλήνων ερωτωμένων, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις τους στις ερωτήσεις αυτομολογούμενης εγκληματικής συμπεριφοράς, είναι μικρότερα για όλα τα είδη αδικημάτων⁶ […].

 

[…] Μέτρα εγκλήματος/ αποκλίνουσας συμπεριφοράς: Επειδή, τόσο οι αυτομολογούμενες απαντήσεις για την προγενέστερη εγκληματική/ αποκλίνουσα συμπεριφορά, όσο και οι αυτοπροβολές/ εκτιμήσεις από τον ερωτώμενο για τις πιθανότητες να εκδηλώσει ο ίδιος τέτοια συμπεριφορά στο μέλλον, χαίρουν κάποιου βαθμού αξιοπιστίας, και έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως για τη διαπίστωση εμπειρικών κανονικοτήτων του εγκλήματος και της αποκλίνουσας συμπεριφοράς, σε διεξοδικά διερευνημένα [δυτικά] έθνη (Akers, Massey, Clarke, και Lauer 1983΄ Cantor και Lynch 2000΄ Green 1989΄ Hay 2001΄ Hindelang, Hirschi και Weis 1981΄ Murray και Erickson 1987΄ Petersilia 1978΄ Pogarsky 2004΄ Thornberry και Krohn 2000), διεξάγουμε την ανάλυσή μας, χρησιμοποιώντας και τα δύο είδη μέτρων. Επειδή, όμως, τα πρότυπα των αποτελεσμάτων είναι κατά βάση τα ίδια και με τα δύο μέτρα, παρουσιάζουμε μόνο τα αποτελέσματα της αυτομολογούμενης προγενέστερης συμπεριφοράς (τα αποτελέσματα από τις προβολές μελλοντικής εγκληματικής /αποκλίνουσας συμπεριφοράς μπορούν να ζητηθούν από τους συγγραφείς [της παρούσας μελέτης]).

 

Οι ερωτήσεις για το έγκλημα και την αποκλίνουσα συμπεριφορά επικεντρώνονται σε επτά πράξεις, και περιλαμβάνουν τρία θέματα για τη βία, τρία για την κλοπή και ένα για την απάτη. Οι ερωτώμενοι ανέφεραν τη συχνότητα με την οποία διέπραξαν τα εν λόγω αδικήματα κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών⁷ […] .

 

[…] Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (ΚΟΚ.): Παρά το γεγονός ότι οι ερευνητές διαφωνούν αναφορικά με την καλύτερη μέθοδο εργαλειοποίησης του ΚΟΚ., τα πλέον δημοφιλή μέτρα επικεντρώνονται στο μορφωτικό επίπεδο, το επαγγελματικό γόητρο και το εισόδημα, είτε εξατομικευμένα, είτε σε συνδυασμό. Εντούτοις, οι συμβατικοί ενδείκτες του ΚΟΚ. που χρησιμοποιούνται συνήθως στις δυτικές μελέτες, αποκτούν διαφορετικό νόημα αλλού. Για παράδειγμα, εξαιτίας ειδικών οικονομικών και πολιτικών συνθηκών που επικρατούν στη σύγχρονη Ρωσία και την Ουκρανία, είναι πολύ πιο συνηθισμένο, απ΄ ό, τι στις δυτικές κοινωνίες,  άνθρωποι με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης και με επάγγελμα από εκείνα που θεωρούνται στη Δύση υψηλού γοήτρου, να έχουν χαμηλότερο εισόδημα από εκείνους με λιγότερη μόρφωση και με χαμηλότερου επιπέδου επάγγελμα. Επιπλέον, εξαιτίας μιας εκτεταμένης γκρίζας ζώνης οικονομίας, και «μαύρης εργασίας», το ίδιο το εισόδημα δεν σημαίνει απαραίτητα το ίδιο πράγμα που σημαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυτικού τύπου κοινωνίες. Επομένως, χρησιμοποιούμε μια άμεση καταναλωτική προσέγγιση, όπου  προσπαθούμε να εκτιμήσουμε την σχετική πρόσβαση των ατόμων σε διάφορα αγαθά και υπηρεσίες μέσω έξι θεμάτων (items) προς διερεύνηση [..]⁸.

[…] Τα δια –πολιτισμικά δεδομένα της παρούσας έρευνας ενισχύουν την άποψη  εκείνων που υποστηρίζουν ότι η σχέση ΚΟΚ. και εγκλήματος είναι προβληματική. Από τις δώδεκα σχετικές συναρτήσεις της έρευνάς μας, μόνο μια είναι αρνητική και στατιστικά σημαντική (εκείνη για τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας στην Ελλάδα). Τρεις  από τις συσχετίσεις  είναι στατιστικά ασήμαντες (όλες στο ελληνικό δείγμα), ενώ 8 από τις 12 (όλες οι συσχετίσεις στη Ρωσία και την Ουκρανία) είναι θετικές κα σημαντικές (βλ. πίνακα, στο κείμενο). Επομένως, στις δύο χώρες όπου σχηματίζεται ένα διακριτό πρότυπο διακύμανσης των μεταβλητών - Ρωσία και Ουκρανία – όσο υψηλότερη είναι η οικονομική άνεση των ερωτηθέντων, τόσο μεγαλύτερη η τάση προς το έγκλημα και την αποκλίνουσα συμπεριφορά. Επιπλέον, οι  συντελεστές πολυδιακύμανσης που αφορούν την πρόγνωση των μέτρων εγκλήματος/ αποκλίνουσας συμπεριφοράς από το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, δείχνουν μόνο 3 από τους 12 συντελεστές να είναι στατιστικά σημαντικοί. Δύο από αυτούς τους τρεις σημαντικούς συντελεστές, είναι θετικοί. Επομένως, αυτά τα αποτελέσματα ενισχύουν την ερμηνεία ότι η σχέση ΚΟΚ και εγκλήματος/αποκλίνουσας συμπεριφοράς δεν είναι αξιόπιστη […].

[…] Η ανάλυση για το ΚΟΚ. θέτει υπό αμφισβήτηση την ευρέως διαδεδομένη ιδέα ότι το ΚΟΚ. και το έγκλημα/ αποκλίνουσα συμπεριφορά συνδέονται γενικώς, ή απαραίτητα αρνητικά μεταξύ τους. Η δι –μεταβλητή ανάλυση δείχνει ότι στις δύο από τις τρεις χώρες το ΚΟΚ και η εγκληματική/ αποκλίνουσα συμπεριφορά σχετίζονται εν γένει θετικά, ενώ η ανάλυση πολυδιακύμανσης δείχνει ότι οι δύο αυτές μεταβλητές απλώς δεν συνδέονται καθόλου. Εντούτοις, το κατά πόσον αυτά τα αποτελέσματα αντιστρατεύονται την προγενέστερη μελέτη για το έγκλημα και το ΚΟΚ., εξαρτάται από τον τρόπο ερμηνείας των δεδομένων. Αν κάποιος πιστεύει ότι δεν εμφανίζεται μια σταθερή αρνητική σχέση ανάμεσα στο ΚΟΚ. και το έγκλημα (πράγμα που Καθηγητές όπως ο Braithwaite και ο Ellis πιστεύουν ότι συμβαίνει), τότε τα δεδομένα δείχνουν έλλειψη συνέπειας προς την προγενέστερη μελέτη του ζητήματος. Από την άλλη πλευρά, αν τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί αντιμετωπισθούν ως ενδεικτικά μιας προβληματικής σχέσης ανάμεσα στο ΚΟΚ. και το έγκλημα/ αποκλίνουσα συμπεριφορά (όπως πιστεύουν οι Tittle και Wright και οι συνεργάτες τους) τότε τα δεδομένα της παρούσας έρευνας είναι συνεπή προς την προγενέστερη διερεύνηση.
 
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, όμως, ότι στην Ελλάδα, που αποτελεί την πλέον δυτικοποιημένη χώρα από τις τρεις, δεν διαπιστώνεται συσχέτιση ανάμεσα στο ΚΟΚ και την εγκληματική συμπεριφορά, ενώ στη Ρωσία και την Ουκρανία, που είναι λιγότερο δυτικοποιημένες, διαπιστώνονται σταθερές δι-μεταβλητές θετικές σχέσεις, ανάμεσα στο ΚΟΚ και τις εξαρτημένες μεταβλητές. Παρά το γεγονός ότι μια θετική σχέση είναι θεωρητικά προβλέψιμη (βλ. Tittle 1983, 2004), σπάνια τεκμηριώνεται. Σ’ αυτή την περίπτωση, η τεκμηρίωσή της αποκαλύπτει ισχυρές πιθανές πολιτισμικές επιδράσεις στις συσχετίσεις του εγκλήματος. Σύμφωνα με τη θεωρία του Merton (1968) οι ισχυρά ανομικές συνθήκες που επικρατούν στις δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες ενδέχεται να εμπνέουν τη χρήση εγκληματικών μέσων σε μεγαλύτερη έκταση απ’ ό, τι αυτό συμβαίνει στις πιο σταθερές δυτικές κοινωνίες. Εντούτοις, και αντίθετα από κάποιες ερμηνείες των ιδεών του Merton, υπό τις συνθήκες αυτές, τα άτομα του υψηλού, και όχι του χαμηλού ΚΟΚ. είναι εκείνα που εμφανίζουν μεγαλύτερη επιρρέπεια στο έγκλημα και την αποκλίνουσα συμπεριφορά. Ίσως αυτή η φαινομενική ανωμαλία να οφείλεται σε ασθενικούς ηθικούς περιορισμούς, μεγαλύτερη έκθεση σε εγκληματικές ευκαιρίες, ή άλλες συνθήκες που επιδρούν σε υψηλού ΚΟΚ. άτομα, που χαρακτηρίζουν μόνο τη Ρωσία και την Ουκρανία. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, τα αποτελέσματά μας διασταυρώνονται με άλλα δεδομένα που δείχνουν ότι η διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα, στη Ρωσία και την Ουκρανία, αφθονούν και συνδέονται κυρίως με την κατάχρηση εξουσίας από άτομα υψηλού κοινωνικού επιπέδου (Gilinskiy 2006΄ Kalman 2002΄ Transparency International 2006΄ Williams και Picarelli 2002). 
  
Στην ανάλυση πολύδιακύμανσης όλες σχεδόν οι σημαντικές θετικές δι-μεταβλητές συσχετίσεις ανάμεσα στο ΚΟΚ. και το έγκλημα εξαφανίζονται. Ενδεχομένως, στη Ρωσία και την Ουκρανία, εκείνοι που έχουν εγκαταλείψει τη θρησκευτική πίστη ή έχουν περισσότερες συναναστροφές με παραβατικά άτομα, έχουν και περισσότερες πιθανότητες να φθάσουν σε υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, ή. ενδεχομένως, τα αποτελέσματα δείχνουν, εφόσον ελέγξει κανείς για τις μεταβλητές «θρησκευτικότητα» και «συνανστροφή με παραβατικά άτομα», ότι το (υψηλό) ΚΟΚ. έχει μια έμμεση θετική επίδραση στην εγκληματική προδιάθεση. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η σχέση ανάμεσα στο ΚΟΚ. και το έγκλημα, υπό το φως αυτών των δεδομένων, και ενόψει των διαφορετικών πολιτισμικών πλαισίων,  εμφανίζεται ασυνεπής και σχηματίζει αναξιόπιστο πρότυπο κανονικότητας[…].

 

[…] Μολονότι η έρευνά μας διευρύνει τον ορίζοντα της προγενέστερης θεωρητικής και ερευνητικής εργασίας για τις συσχετίσεις του εγκλήματος και της αποκλίνουσας συμπεριφοράς, τα ευρήματ και η ερμηνεία τους πρέπει να αντιμετωπίζονται υπό το πρίσμα πιθανών μεθοδολογικών ζητημάτων. Πρώτον, τα δεδομένα μπορεί να είναι ύποτα εξαιτίας του φόβου ενοχοποίησης των ερωτηθέντων, και αυτου του τύπου οι έρευνες, άλλωστε, επικεντρώνονται σε ήσσονος σημασίας και σοβαρότητας ποινικά αδικήματα και μορφές αποκλίνουσας συμπεριφοράς. Ενώ θα ήταν χρήσιμο να συμπληρώσουμε τα στοιχεία με εκείνα της επίσημης αστυνομικής στατιστικής, δεν υπάρχουν τα ανάλογα στοιχεία στις στατιστικές αυτές για ορισμένες από τις συσχετίσεις του εγκλήματος. Επιπλέον, τα ίδια τα επίσημα στοιχεία εμπεριέχουν πολλά σφάλματα και αναξιοπιστία (Mosher, Miethe και Phillips 2002), ενώ οι διεθνείς εγκληματολογικές στατιστικές ενδεχομένως παρουσιάζουν ακόμη σοβαρότερα προβλήματα (Howard, Newman, and Pridemore 2000; Newman 1999)..[…].

 

Τέλος, τα ευρήματα μπορεί να αποτελούν απλά τεχνουργήματα των μετρήσεών μας, αφής στιγμής υπάρχει περιορισμένη συμφωνία αναφορικά με τη μέτρηση κάποιων μεταβλητών , ιδιαίτερα δε του ΚΟΚ. Η κλίμακά μας αναφέρετι μόνο στην αγοραστική δύναμη του ατόμου, η οποία επικεντρώνεται μόνο στο εισόδημα και την οικονομική ευμάρεια. Ορισμένοι μπορεί να αντιτάξουν το επιχείρημα ότι αν το μέτρο μας είχε περιλάβει και άλλα στοιχεία, όπως το γόητρο, την εξουσία, ή και τη δεινή οικονομική κατάσταση του ατόμου, πιθανώς να είχαμε βρεί την εικαζόμενη αρνητική σχέση ΚΟΚ και εγκλήματος. Μολονότι τα δεδομένα μας δεν περιλαμβάνουν ενδείκτες για το γόητρο ή την εξουσία, πειραματιστήκαμε με ένα μέτρο σοβαρού οικονομικού μειονεκτήματος (χρησιμοποιήσαμε τις θεματικές μόνο των απαραίτητων για την επιβίωση ειδών, όπως είναι τα τρόφιμα, τα ρούχα και η ιατρική περίθαλψη). Δεν βρήκαμε, εντούτοις, διαφορετικά αποτελέσματα.[…].