• ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2022
  • ΣΤΗΛΕΣ
    • Editorial
    • Συνέντευξη
    • Μελέτες
    • Art & Crime
    • Notitiae Criminalis
    • Έγκλημα & Επιστήμες
    • Εκ των έσω
    • Σχολιασμένη Νομοθεσία
    • Νομολογία ΕΔΔΑ και ΔΕΕ
    • Σχολιασμένη Νομολογία
    • Με άποψη
    • Πορτραίτα
    • Βιβλιοπαρουσίαση
  • ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ
  • ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
  • ΤΕΥΧΗ
    • ΝΕΑΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
    • ΠΑΛΑΙΑΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
The Art of Crime
The Art of Crime
  • ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2022
  • ΣΤΗΛΕΣ
    • Editorial
    • Συνέντευξη
    • Μελέτες
    • Art & Crime
    • Notitiae Criminalis
    • Έγκλημα & Επιστήμες
    • Εκ των έσω
    • Σχολιασμένη Νομοθεσία
    • Νομολογία ΕΔΔΑ και ΔΕΕ
    • Σχολιασμένη Νομολογία
    • Με άποψη
    • Πορτραίτα
    • Βιβλιοπαρουσίαση
  • ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ
  • ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
  • ΤΕΥΧΗ
    • ΝΕΑΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
    • ΠΑΛΑΙΑΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
  • The Art of Crime Mag

Σχολιασμένη Νομοθεσία

Προβλήματα εφαρμογής σχετικά με το έγκλημα
της μη καταβολής δεδουλευμένων -
Παρατηρήσεις στην Α.Π. 774/2019

Δημήτριος Α. Λιούρδης,
Δικηγόρος, Τελειόφοιτος ΠΜΣ Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Νοέμβριος 2019

Print Friendly, PDF & EmailΕκτύπωση

Προβλήματα εφαρμογής σχετικά με το έγκλημα της μη καταβολής δεδουλευμένων - Παρατηρήσεις στην Α.Π. 774/2019

Ι. Η υπ’ αριθμ. 774/2019[i] απόφαση του Ε΄ Τμήματος του Αρείου Πάγου αναίρεσε λόγω έλλειψης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας την υπ’ αριθμ.  3439/2018  απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία ο αναιρεσείων καταδικάστηκε για παραβίαση των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας, ήτοι των ΑΝ 690/1045 και 539/1945, καθώς στην προσβαλλομένη δεν εκτέθηκαν επαρκώς τα πραγματικά περιστατικά τα οποία αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος της παράβασης του άρθρου 1 του ΑΝ 690/1945, για το οποίο καταδικάστηκε ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος.

ΙΙ. Η ως άνω απόφαση του Αρείου Πάγου παρέχει αφορμή για αναφορά σε ορισμένα ζητήματα που σχετίζονται με το αδίκημα της μη καταβολής δεδουλευμένων, το οποίο αποτελεί αντικείμενο ρύθμισης δύο διαφορετικών νομοθετικών κειμένων, του α. 1 ΑΝ 690/1945 και του α. 28 του  Ν 3996/2011.

Ειδικότερα με το α. 1 ΑΝ 690/1945 ρυθμίζεται ποινικά η μη εμπρόθεσμη καταβολή «από τον εργοδότη ή διευθυντή ή επιτετραμμένο ή με οποιονδήποτε τίτλο εκπρόσωπο επιχείρησης» στον απασχολούμενο των οφειλόμενων συνεπεία της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας αποδοχών. Αντικείμενο προστασίας του νόμου αποτελούν, σύμφωνα με την νομολογία[1], οι δεδουλευμένες παροχές, δηλαδή αυτές που απορρέουν από την προηγούμενη παροχή εργασίας με συνέπεια παγίως να γίνεται δεκτό ότι σε αυτές δεν υπάγονται οι αποδοχές που φέρουν αποζημιωτικό χαρακτήρα, όπως, είναι η αποζημίωση για την καταγγελία σύμβασης εργασίας, η αμοιβή για την παράνομη υπερωριακή απασχόληση ή οι αποδοχές λόγω της υπερημερίας του εργοδότη. Περαιτέρω με το α. 28 του Ν 3996/2011 προστατεύεται αντιστοίχως η μη εμπρόθεσμη καταβολή των δεδουλευμένων στον εργαζόμενο από τον εργοδότη με παράλληλη, όμως, διεύρυνση της ποινικής προστασίας του εργαζομένου, καθώς αντικείμενο αυτής δεν είναι μόνο η καταβολή των δεδουλευμένων αλλά κάθε παραβίαση των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας σχετική με τους όρους και τις συνθήκες εργασίας και συγκεκριμένα τα χρονικά όρια αυτής, η αμοιβή, η ασφάλεια και η υγεία των εργαζομένων ή η καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης απόλυσης.

Από τα όσα ανωτέρω αναφέρονται προκύπτει εναργώς ότι μεταξύ των δύο διατάξεων υφίσταται σχέση αλληλοτομής και συνεπώς βρίσκονται σε μια λογική σχέση επικοινωνίας, η δε αντικειμενική υπόσταση του α. 1 ΑΝ 690/1945 επικαλύπτεται πλήρως από την ευρύτερη ρύθμιση του α. 28 του Ν 3996/2011, καθώς η προστασία που παρέχεται κατά τον τελευταίο είναι σαφώς ευρύτερη. Ως εκ τούτου μεταξύ των δύο διατάξεων αυτών υφίσταται σχέση φαινομενικής συρροής.

Ωστόσο στην ως άνω απόφαση το Ακυρωτικό δεν τοποθετήθηκε ως προς το ποια εκ των δύο διατάξεων θεσπίζει αυστηρότερες ποινές για τον κατηγορούμενο ενόψει και της ρήτρας επικουρικότητας που θεσπίζεται με την παράγραφο 2 του α. 2 Ν 3996/2011, σύμφωνα με την οποία «Ειδικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που προβλέπουν βαρύτερη ποινική μεταχείριση εξακολουθούν να ισχύουν». Ενδιαφέρον, μάλιστα, παρουσιάζει το γεγονός ότι από το ιστορικό της υπόθεσης, όπως αυτό αναπτύσσεται στην ως άνω απόφαση, ο κατηγορούμενος φαίνεται να καταδικάστηκε μόνο για παραβίαση του α. 1 ΑΝ 690/1945, η δε συνδυαστική αναφορά των δύο διατάξεων φαίνεται να πραγματοποιήθηκε κατά το πρώτον με πρωτοβουλία του ίδιου του Ακυρωτικού. Άλλωστε στην δικαστηριακή πρακτική είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο το κλητήριο θέσπισμα, με το οποίο παραπέμπεται ο κατηγορούμενος στο ακροατήριο για την μη καταβολή δεδουλευμένων, να μνημονεύει είτε την μια εκ των δύο επίμαχων διατάξεων είτε και τις δύο συνδυαστικά.

Κατόπιν τούτου, τίθενται τα εξής ερωτήματα: ποια εκ των δύο διατάξεων θεσπίζει βαρύτερη ποινική μεταχείριση για τον κατηγορούμενο και με ποιον τρόπο θα πρέπει να προσεγγίσει κανείς την απάντηση. Θα επιχειρήσουμε να εντοπίσουμε την εφαρμοστέα διάταξη είτε μέσω της συλλογιστικής πορείας που ακολουθείται στην περίπτωση της αναζήτησης του επιεικέστερου νόμου κατά το α. 2 ΠΚ, δηλαδή με την in concreto σύγκριση των δύο διατάξεων, είτε θα ακολουθήσουμε άλλη οδό κατά την οποία η προκρινόμενη λύση θα περιλαμβάνει μια in abstracto συσχέτιση των δύο διατάξεων. Ορθότερο, φρονώ, είναι να προτιμηθεί η λύση της αφηρημένης σύγκρισης των επίμαχων διατάξεων δεδομένου ότι η κρίσιμη στάθμιση πρέπει να προηγείται της αξιολόγησης των ειδικών χαρακτηριστικών της εκάστοτε κρινόμενης υπόθεσης, έτσι ώστε να εξάγεται ένας ασφαλής και αντικειμενικός κανόνας για την σχέση μεταξύ πρωτεύοντος και επικουρικού κανόνα.[2] Βάσει των προαναφερθέντων οδηγός μας στην αναζήτηση της βαρύτερης ποινής πρέπει να αποτελέσει η διαβάθμιση των ποινών που ακολουθεί ο ποινικός κώδικας.

Μετά από αυτή την επισήμανση επιστρέφουμε στο βασικό ερώτημά μας: ποια διάταξη συνιστά την βαρύτερη ποινική μεταχείριση για τον κατηγορούμενο; Το α. 1 ΑΝ 690/1945 προβλέπει ποινή φυλάκισης «μέχρι έξι (6) μήνες και χρηματική ποινή, της οποίας το ποσό δεν μπορεί να ορίζεται κάτω του 25% ούτε πάνω του 50% του καθυστερούμενου χρηματικού ποσού, για την εξεύρεση του οποίου οι τυχόν σε είδος οφειλόμενες αποδοχές πρέπει να αποτιμώνται, με τη σχετική απόφαση, σε χρήμα» ενώ το α. 28 του Ν 3996/2011 προβλέπει ότι ο υπαίτιος «τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών ή με χρηματική ποινή τουλάχιστον εννιακοσίων (900) ευρώ ή και με τις δύο αυτές ποινές». Από την ανάγνωση των διατάξεων παρατηρούμε ότι το α. 1 ΑΝ 690/1945 προβλέπει ανώτατο όριο φυλάκισης έξι (6) μηνών ενώ το α. 28 Ν 3996/2011 ελάχιστο όριο φυλάκισης έξι (6) μηνών και ανώτατο όριο τα πέντε (5) έτη. Όσον αφορά τις προβλεπόμενες χρηματικές ποινές[3] στα δύο νομοθετήματα, βαρύτερη πρέπει να θεωρηθεί εκείνη του α. 28 Ν 3996/2011 υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι δεχόμαστε ότι, ενόψει του από 1.07.2019 ισχύοντος ποινικού κώδικα, το α. 57 ΠΚ δεν βρίσκει εφαρμογή στους ειδικούς ποινικούς νόμους ως προς τα ανώτατα χρηματικά όρια[4]. Σε κάθε περίπτωση, και ανεξάρτητα από το ποια χρηματική ποινή είναι βαρύτερη ή αν οι ποινές προβλέπονται σωρευτικώς ή διαζευκτικώς, δυνάμει της διαβάθμισης των ποινών που ακολουθεί ο ποινικός κώδικας, αλλά και της δευτερεύουσας σημασίας της χρηματικής ποινής, η δυσμενέστερη μεταχείριση θα κριθεί στην προκειμένη από το ποιος εκ των δύο νόμων προβλέπει μεγαλύτερη της στερητικής της ελευθερίας ποινή[5].

Επί τη βάσει των ανωτέρω παραδοχών προκύπτει ότι το α. 28 Ν 3996/2011 προβλέπει σαφώς δυσμενέστερη ποινική μεταχείριση για τον κατηγορούμενο, αφού επιφυλάσσει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι (6) μηνών, δηλαδή maximum ποινής μέχρι και 5 έτη, και επομένως διεκδικεί αποκλειστική εφαρμογή[6]. Το δε α. 1 ΑΝ 690/1945 πρέπει, δυνάμει της προβλεπόμενης σε αυτό ρήτρας επικουρικότητας, να θεωρείται καταργημένο και για τον λόγο αυτό η αναφορά του στα κατηγορητήρια θα πρέπει να αποφεύγεται.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Σιδέρης, Το νομοθετικό πλαίσιο της ποινικής προστασίας του μισθού, Δ.Ε.Ν., τόμος 73/2019, τεύχος 1719, σελ. 1091
[2] Έτσι και Παύλου, Οι αρχές της φαινομενικής συρροής, Π. Ν. Σάκκουλας, 2003, σελ. 67 επ.
[3] Για έναν πιο αναλυτικό προβληματισμό ως προς τις χρηματικές ποινές των δύο νομοθετημάτων βλ. Σάμιος, Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι, Α.Ν. 690/1945, Π. Ν. Σάκκουλας, 2016, σελ. 33 επ.
[4] Η απουσία μεταβατικών διατάξεων που να ρυθμίζουν τα των χρηματικών ποινών στους ειδικούς ποινικούς νόμους έχει δημιουργήσει αρκετά ζητήματα, ένα εκ των οποίων αφορά την κατάργηση του ανώτατου χρηματικού ορίου που οριζόταν στο α. 57 του προγενέστερου ΠΚ.
[5] Σταμάτης, Γενικαί Αρχαί της φαινομένης συρροής εγκλημάτων και ιδίως της κατ’ ιδέαν, 1972, σελ. 137
[6] Contra Σιδέρης, Η ποινική προστασία του μισθού, Νομική βιβλιοθήκη, 2018, σελ. 37 όπου υποστηρίζει ότι «και τα δύο νομοθετήματα διεκδικούν αποκλειστική εφαρμογή, ώστε να μπορεί το δικαστήριο να επιβάλλει τη στερητική της ελευθερίας ποινή από το ένα και τη χρηματική ποινή από το άλλο».

[i] Το πλήρες κείμενο της απόφασης στην διεύθυνση www.areiospagos.gr

Facebook Twitter Google+ LinkedIn
Next article Το πρόβλημα της διάγνωσης της συναίνεσης στο έγκλημα του βιασμού: Το χρονικό της ισπανικής υπόθεσης “La manada”.
Previous article Ποινική ευθύνη νομικών προσώπων;

Σχετικά άρθρα

Γυναικοκτονία και κράτος δικαίου
Νοέμβριος 2022

Γυναικοκτονία και κράτος δικαίου

Δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων <br/>(φερομένων ως) δραστών σεξουαλικών αδικημάτων: <br/>Μια εγκληματολογική και ποινολογική ανάγνωση
Νοέμβριος 2022

Δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων
(φερομένων ως) δραστών σεξουαλικών αδικημάτων:
Μια εγκληματολογική και ποινολογική ανάγνωση

Το ποινικοδικονομικό ενδιαφέρον των ερευνών <br/>της Επιτροπής Ανταγωνισμού
Νοέμβριος 2022

Το ποινικοδικονομικό ενδιαφέρον των ερευνών
της Επιτροπής Ανταγωνισμού

Η διεύρυνση των δικαιωμάτων των ανηλίκων <br/>υπόπτων ή κατηγορουμένων στο πλαίσιο <br/>ποινικών διαδικασιών, μετά τον Ν 4689/2020
Νοέμβριος 2021

Η διεύρυνση των δικαιωμάτων των ανηλίκων
υπόπτων ή κατηγορουμένων στο πλαίσιο
ποινικών διαδικασιών, μετά τον Ν 4689/2020

Η δικαστική συνεργασία Ευρωπαϊκής Ένωσης <br/>και Ηνωμένου Βασιλείου σε ποινικές <br/>υποθέσεις μετά το Brexit*
Μαΐος 2021

Η δικαστική συνεργασία Ευρωπαϊκής Ένωσης
και Ηνωμένου Βασιλείου σε ποινικές
υποθέσεις μετά το Brexit*

Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας <br/>και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης <br/>της γενετήσιας ζωής  (άρ. 336-353) – <br/>Ισχύον καθεστώς και επικείμενες αλλαγές
Μαΐος 2021

Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας
και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης
της γενετήσιας ζωής (άρ. 336-353) –
Ισχύον καθεστώς και επικείμενες αλλαγές

Οι πρόσφατες τροποποιήσεις στα άρθρα <br/>33 επ. ΚΠΔ σχετικά με τους εισαγγελείς <br/>ειδικών καθηκόντων
Νοέμβριος 2020

Οι πρόσφατες τροποποιήσεις στα άρθρα
33 επ. ΚΠΔ σχετικά με τους εισαγγελείς
ειδικών καθηκόντων

Το πεδίο εφαρμογής της παρακώλυσης συναγωνισμού <br>κατ’άρθρο 395 παρ.1 ΠΚ
Νοέμβριος 2020

Το πεδίο εφαρμογής της παρακώλυσης συναγωνισμού
κατ’άρθρο 395 παρ.1 ΠΚ

Η Οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 σχετικά με <br/>την καταπολέμηση της απάτης εις βάρος <br/>των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης <br/>και η ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο
Μαΐος 2020

Η Οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 σχετικά με
την καταπολέμηση της απάτης εις βάρος
των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης
και η ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο

Οι πρόσφατες νομοθετικές τροποποιήσεις <br/>για το έγκλημα της απιστίας <br/>κατά των τραπεζικών ιδρυμάτων
Μαΐος 2020

Οι πρόσφατες νομοθετικές τροποποιήσεις
για το έγκλημα της απιστίας
κατά των τραπεζικών ιδρυμάτων

Η ποινική αξιολόγηση της συμμετοχής <br/>σε αυτοσχέδιους αγώνες ταχύτητας
Νοέμβριος 2019

Η ποινική αξιολόγηση της συμμετοχής
σε αυτοσχέδιους αγώνες ταχύτητας

Η δικανική εξέταση ανηλίκων<br/>σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης:<br/>Νεότερα νομοθετικά δεδομένα
Νοέμβριος 2019

Η δικανική εξέταση ανηλίκων
σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης:
Νεότερα νομοθετικά δεδομένα

Αναδρομική ισχύς του ηπιότερου νόμου <br/>και μερικότερες εφαρμογές στα θέματα <br/>της ποινής
Νοέμβριος 2019

Αναδρομική ισχύς του ηπιότερου νόμου
και μερικότερες εφαρμογές στα θέματα
της ποινής

Νεότερες εξελίξεις στην ποινική προστασία <br/>των επιχειρηματικών απορρήτων στο δίκαιο <br/>του ανταγωνισμού
Νοέμβριος 2019

Νεότερες εξελίξεις στην ποινική προστασία
των επιχειρηματικών απορρήτων στο δίκαιο
του ανταγωνισμού

Οι Νέες Ποινικές Διατάξεις για τη Νομιμοποίηση <br/>Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες
Μαΐος 2019

Οι Νέες Ποινικές Διατάξεις για τη Νομιμοποίηση
Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες

Νewsletter

  • Interview of Prof. Dr. Dr. h.c. Kai Ambos,
    Judge Kosovo Specialist Chambers
    by Assist. Prof. Vasileios Petropoulos
    and Dr. Ioannis Morozinis
  • Germany along with Greece are perhaps the last “bastions” of a strict personal theory of guilt in the E.U. [...]

  • Νοέμβριος 2022 | Συνέντευξη
  • Επισκόπηση των σημαντικότερων ποινικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
    των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το διάστημα από Σεπτέμβριο 2021 έως Σεπτέμβριο 2022
  • Επιμέλεια: Εμμανουήλ Αποστολάκης, Δημήτριος Βούλγαρης, Νικόλαος Γανιάρης, Άννα Οικονόμου, Δημήτριος Τσιλίκης, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος
  • Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ), Στρασβούργο Στην παρούσα στήλη παρατίθενται εν περιλήψει επιλεγμένες αποφάσεις ποινικού […]

  • Νοέμβριος 2022 | Νομολογία ΕΔΔΑ και ΔΕΕ
  • William Kentridge:
    Η τέχνη ενάντια στο έγκλημα της βίας
  • της Ελισάβετ Πλέσσα
  • Ξεκινώντας την προσπάθεια να σκιαγραφήσω με αδρές γραμμές τον William Kentridge, προτού [...]

  • Νοέμβριος 2022 | Art & Crime
  • Στη μνήμη και των δύο.
    Ο Νικόλαος Κ. Ανδρουλάκης γράφει
    για τον Γεώργιο-Αλέξανδρο Μαγκάκη
  • Εισαγωγικό Σημείωμα: Το κείμενο που ακολουθεί είναι προϊόν της σύνθεσης δύο αδημοσίευτων κειμένων του Νικολάου […]

  • Νοέμβριος 2022 | Μελέτες
  • Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας και της περιουσίας.
    Η διεύρυνση του καταλόγου των κατ’ έγκληση διωκομένων εγκλημάτων.
    Πρακτικές λύσεις και θεωρητικά θεμέλια.*
  • του Δημητρίου Κιούπη
  • Έχουν παρέλθει πάνω από τρία χρόνια από την ψήφιση του Ποινικού Κώδικα και μπορεί κανείς να σημειώσει [...]

  • Νοέμβριος 2022 | Μελέτες
  • Γυναικοκτονία και κράτος δικαίου
  • του Μανώλη Μελισσάρη
  • Με την πρόσφατη σημαντική αύξηση στις αναφορές φόνων γυναικών από ερωτικούς συντρόφους τους, από άλλα άτομα [...]

  • Νοέμβριος 2022 | Σχολιασμένη Νομοθεσία
  • «Ίσως δεν έχουμε και τόσες φυλακές»:*
    Οι (πρόχειροι) σχεδιασμοί μιας (επεκτατικής) σωφρονιστικής πολιτικής
  • του Νικολάου Κ. Κουλούρη
  • Χρειαζόμαστε, άραγε, νέες φυλακές; Συναινούμε ή εγείρονται ενστάσεις για την ανέγερσή τους; [...]

© The Art of Crime 2006-2023. All rights reserved.
Produced by The Art of Crime