Ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump κατά τη διάρκεια μιας απογευματινής ομιλίας τη Δευτέρα 19 Μαρτίου 2018 στο New Hampsire, μιας πολιτείας που επλήγη σοβαρά από την λεγόμενη «κρίση των οπιοειδών», ζήτησε την τιμωρία των εμπόρων ναρκωτικών διά της θανατικής ποινής στο πλαίσιο ενός νέου σχεδίου για την καταπολέμηση της επιδημίας εθισμού στα οπιοειδή.

Ο Trump είπε στο  πλήθος που τον επευφημούσε στο Manchester του New Hampsire: «Αν δεν πάρουμε σκληρά μέτρα κατά των ναρκωτικών, χάνουμε το χρόνο μας. Και αυτή η σκληρότητα περιλαμβάνει τη θανατική ποινή». Το New Hampsire έχει πληγεί έντονα από τα οπιοειδή, τα οποία έχουν συμβάλει τα τελευταία χρόνια στην αύξηση των θανάτων από υπερβολική δόση. Περίπου 2.4 εκατομμύρια Αμερικανοί εκτιμάται ότι έχουν εθιστεί σε ναρκωτικές ουσίες, ενώ καθημερινά 116 θάνατοι στη χώρα σχετίζονται με υπερβολική δόση οπιοειδών. Στην κατηγορία των οπιοειδών ναρκωτικών εμπίπτει μια ευρεία γκάμα ουσιών, όπως τα αναλγητικά που έχουν ενισχυθεί με την ουσία «φαιντανύλη» –ένα συνθετικό οπιοειδές– τα οποία  πολλές φορές χορηγούνται με ιατρική συνταγή για την καταπολέμηση του πόνου σε διάφορες παθήσεις, καθώς και η ηρωίνη.

Το σχέδιο του Λευκού Οίκου προτρέπει το Κογκρέσο να καταστήσει πολύ πιο αυστηρή τη νομοθεσία στο επίπεδο της  επιβολή ποινών, προβλέπει δε την επιβολή υποχρεωτικών ελαχίστων ποινών για χαμηλότερα επίπεδα ορισμένων οπιοειδών, τη μείωση της συνταγογράφησης οπιοειδών κατά το ένα τρίτο τα επόμενα τρία χρόνια, την ανάγκη μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης του κοινού καθώς και αυξημένης πρόσβασης σε προγράμματα θεραπείας και αποκατάστασης. Επιπλέον, το σχέδιο προβλέπει την απελευθέρωση πόρων ύψους έξι δισεκατομμυρίων δολαρίων για τους σκοπούς της πρόληψης και της εκπαίδευσης καθώς και για προγράμματα θεραπείας και απεξάρτησης. Επιπλέον, ο Donald Trump δηλώνει έτοιμος να λάβει νομικά μέτρα και εναντίον των φαρμακευτικών εταιρειών που ευνοούν την υπερσυνταγογράφηση.

Όπως μεταδίδει το CNN, στην εκδήλωση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των οπιοειδών που διοργάνωσε ο Λευκός Οίκος, ο Trump δήλωσε ότι «[ο]ι έμποροι ναρκωτικών κάνουν πραγματικά μεγάλη ζημιά», ενώ πρόσθεσε με νόημα ότι «[ο]ρισμένες χώρες επιβάλλουν μια ποινή πολύ σκληρή, την εσχάτη των ποινών [...] και παρεμπιπτόντως έχουν πολύ λιγότερα προβλήματα με τα ναρκωτικά απ' ό,τι εμείς». «Φωτογραφίζοντας» τον Πρόεδρο των Φιλιππίνων, Rodrigo Duterte –έναν εξαιρετικά αμφιλεγόμενο πολιτικό– για τον οποίο έχει μιλήσει στο παρελθόν με πολύ θετικά σχόλια, ο Trump έκανε λόγο για νέα κλιμάκωση στον «πόλεμο κατά των ναρκωτικών». Ωστόσο, παραγνωρίζει το γεγονός ότι ο Duterte καταγγέλλεται από δεκάδες οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξαιτίας των εκτελέσεων χιλιάδων πολιτών υπό τον μανδύα της καταπολέμησης της εμπορίας ναρκωτικών.

«Χρειαζόμαστε δύναμη απέναντι στους εμπόρους ναρκωτικών», πρόσθεσε ο Trump. «Πρέπει να είμαστε πολύ αυστηροί στις ποινές που επιβάλλονται. Αν σκοτώσεις κάποιον, σε καταδικάζουν σε ισόβια, σε καταδικάζουν στην ποινή του θανάτου. Ένας διακινητής ναρκωτικών [dealer] θα σκοτώσει 2.000, 3.000, 5.000 ανθρώπους στη διάρκεια της ζωής του. Μπορεί να σκοτώσεις χιλιάδες ανθρώπους και να πας φυλακή για 30 μέρες», κατέληξε. «Και μετά αναρωτιέται κανείς γιατί έχουμε πρόβλημα – γι’ αυτό έχουμε πρόβλημα και δεν νομίζω ότι θα έπρεπε να παίζουμε εδώ πέρα», είπε, συμπληρώνοντας ωστόσο το εξής: «Δεν ξέρω αν αυτή η χώρα είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο».

Ο Πρόεδρος Donald Trump είχε προβεί και στο παρελθόν σε δηλώσεις σχετικά με τη θανατική ποινή και τους διακινητές ναρκωτικών. Έχει ζητήσει από καιρό την εφαρμογή της θανατικής ποινής στις Ηνωμένες Πολιτείες, την οποία  χαρακτηρίζει ως ζήτημα «νόμου και τάξης». Το 1990 είχε δηλώσει στο Playboy: «Για να επαναφέρουμε την τάξη στις πόλεις μας χρειαζόμαστε τη θανατική ποινή· παράλληλα πρέπει να δοθεί πίσω η εξουσία στην αστυνομία».  Επίσης, στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ξόδεψε 85.000 δολάρια προκειμένου να συμπεριληφθούν στις τέσσερις καθημερινές εφημερίδες της Νέας Υόρκης ολοσέλιδες «καμπάνιες» υπέρ της εκτέλεσης πέντε μαύρων και λατινοαμερικών εφήβων, οι οποίοι είχαν κατηγορηθεί ότι επιτέθηκαν και βίασαν  μια λευκή γυναίκα που έτρεχε στο Central Park. (Οι έφηβοι, γνωστοί ως «Central Park Five», αργότερα απαλλάχθηκαν. Ο Trump ισχυρίζεται ότι ήταν ένοχοι).

Ο Αμερικανός πρόεδρος ουκ ολίγες φορές έχει εκφράσει την εκτίμηση ότι μία πιο μετριοπαθής προσέγγιση στο επίμαχο ζήτημα της αντιμετώπισης του εμπορίου οπιοειδών ουδέποτε θα αποδώσει. Μάλιστα, ο Trump εκθειάζει την πολιτική χωρών όπως η Σιγκαπούρη και η Κίνα, όπου τα εγκλήματα που σχετίζονται με το εμπόριο ναρκωτικών είναι πολύ λιγότερα λόγω των αυστηρών ποινών που επιβάλλονται εκεί. Ωστόσο, ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος έχει παραδεχθεί –ιδιωτικά– ότι θα ήταν σχεδόν αδύνατο να περάσει στις ΗΠΑ ένας νόμος που να επιβάλει τη θανατική ποινή στους εμπόρους ναρκωτικών. H αμερικανική νομοθεσία προβλέπει σήμερα τη θανατική ποινή σε τέσσερις περιπτώσεις εγκλημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά: φόνος με πυροβόλο όπλο από χρήστη ναρκωτικών, φόνος με πυροβόλο όπλο κατά τη διάρκεια συναλλαγής για ναρκωτικά, φόνος αστυνομικού σε υπόθεση σχετιζόμενη με ναρκωτικά και φόνος με κίνητρο τα ναρκωτικά.

Αυτή η επικέντρωση του Αμερικανού προέδρου στην επιβολή της θανατικής ποινής σε διακινητές ναρκωτικών έχει προκαλέσει προβλήματα σε ορισμένους υποστηρικτές της πολιτικής του για τα ναρκωτικά, καθώς ζητά την επέκταση της ομοσπονδιακής θανατικής ποινής σε μια εποχή που η χρήση της περιορίζεται όλο και περισσότερο στις ΗΠΑ αλλά και σ’ όλον τον κόσμο. Εξάλλου, σύμφωνα με τον Widney Brown, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Πολιτικής Συμμαχίας για την Πολιτική για τα Ναρκωτικά, η επιβολή αυστηρών ποινών «[δ]εν έχει κάνει τίποτα για να σταματήσει την προμήθεια ναρκωτικών» ούτε «έχει μειώσει τη χρήση των ναρκωτικών», αφού και το Ιράν επιβάλλει τη θανατική ποινή για τη χρήση ναρκωτικών, αλλά μαστίζεται από τον εθισμό στα οπιούχα. Γι’ αυτό η Kellyanne Conway, σύμβουλος του D. Trump, απάντησε στα media ότι ο Πρόεδρος επικεντρώνεται αποκλειστικά σε μεγαλέμπορους ναρκωτικών και ειδικά σε αυτούς που κυκλοφορούν την –οπιοειδή ουσία– φαιντανύλη.

Ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών στις ΗΠΑ υπήρξε μία αποτυχία, καθώς τα κύρια μέτρα που ελήφθησαν αφορούσαν το κλείσιμο των κέντρων απεξάρτησης, την αυστηροποίηση των επιβαλλόμενων ποινών για  πώληση και χρήση ναρκωτικών ουσιών, καθώς και διάφορες περικοπές σε κοινωνικά προγράμματα θεραπείας τοξικοεξαρτημένων ατόμων. Συνεπεία τούτων, ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών όχι μόνο δεν βοήθησε στη σύλληψη «εμπόρων ναρκωτικών», αλλά πολλές φορές οδήγησε και στην αύξηση του εμπορίου. Παράλληλα είχε ως συνέπεια τη σημαντική αύξηση των ποσοστών εγκλεισμού στις ΗΠΑ. Η δυσκολία σύλληψης μεγαλέμπορων ναρκωτικών έγκειται στο γεγονός ότι η πλειοψηφία τους λαμβάνει μέτρα ώστε τα δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών να μη σχετίζονται άμεσα με τους ίδιους, οι δε έμποροι που «πιάνονται» είναι συνήθως τα πιο χαμηλά στην ιεραρχία μέλη των καρτέλ, πολλές φορές έχουν και οι ίδιοι εθιστεί στα ναρκωτικά. Το πρόβλημα των ναρκωτικών στις ΗΠΑ τροφοδοτείται και από την ανεξέλεγκτη δράση των φαρμακευτικών εταιρειών και των διανομέων τους που πωλούν χωρίς έλεγχο και συνταγογράφηση οπιοειδή (κυρίως ισχυρά ηρεμιστικά ή αναλγητικά).

Γι’ αυτό στις ΗΠΑ πολλοί θεωρούν ότι το νέο αυτό πακέτο μέτρων του Donald Trump δε θα έχει κανένα αποτέλεσμα όσον αφορά την ανάσχεση της επιδημίας θανάτων από ναρκωτικά. Αρκεί να υπομνησθεί η κριτική που έχει ασκηθεί στις ΗΠΑ κατά της προσφορότητας της θανατικής ποινής να αποτρέψει ακόμη και τη διάπραξη φόνων. Τα ποσοστά διάπραξης φόνων σε πολιτείες όπου επιβάλλεται η θανατική ποινή είναι υψηλότερα από τις πολιτείες στις οποίες η θανατική ποινή δεν επιβάλλεται.

Γ. Γιαννούλης

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sam Hornblower and Ira Rosen. Alex J., Diamond and LaCrai Mitchell, “Ex-DEA agent: Opioid crisis fueled by drug industry and Congress”
https://www.cbsnews.com/news/ex-dea-agent-opioid-crisis-fueled-by-drug-industry-and-congress/
- Άρθρο της Maya Rhodan, March 19, 2018 στο περιοδικό ΤΙΜΕ, “President Trump Is Officially Proposing That We Give Drug Traffickers the Death Penalty”
http://time.com/5205467/donald-trump-death-penalty-drug-traffickers-opioid/
- Άρθρο του Wayne Drash, στο CNN στις 20 Μαρτίου, 2018 με τίτλο "Trump's death penalty plan for drug dealers a 'step backwards', experts say
https://edition.cnn.com/2018/03/19/health/trump-death-penalty-drug-traffickers-reaction/index.html
- Άρθρο του Jeff Farrell 10 March 2018 στην εφημερίδα independent με τίτλο "Trump administration 'examines death penalty for drug dealers' as part of a crackdown on opioids" https://www.independent.co.uk/news/world/americas/donald-trump-administration-death-penalty-drug-dealers-execution-policy-review-a8249221.html
- Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη θανατική ποινή (2015/2879(RSP)
http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+MOTION+B8-2015-1007+0+DOC+XML+V0//EL
- https://www.amnestyusa.org/issues/death-penalty/death-penalty-facts/the-death-penalty-and-deterrence/