Το βιβλίο του Murphy είναι μια λεπτομερής και εξαιρετικά καλογραμμένη βιογραφία του Antonin Scalia, δικαστή του αμερικανικού Ανωτάτου Δικαστηρίου. Μέσα από τις σελίδες του αναδεικνύεται η ιστορία του Supreme Court τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά και σημαντικές πτυχές μισού αιώνα αμερικανικής ιστορίας. Ωστόσο, το βιβλίο αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον λόγω της προσωπικότητας του βιογραφούμενου.
Ποιός ήταν, όμως, ο δικαστής Scalia, ο οποίος, κατά τον εύστοχο υπότιτλο του βιβλίου, συχνά ήταν “ένα μονομελές δικαστήριο;”, υπό την έννοια ότι δεν δίσταζε να διαφωνεί με όλους τους άλλους δικαστές, παραμένοντας ενίοτε στην μειοψηφία της μίας ψήφου; Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: “ Anyway, that's my view. And it happens to be correct.”
O Scalia, πρώτος Ιταλοαμερικανός δικαστής, υπηρέτησε στο Ανώτατο Δικαστήριο επί 30 έτη, από τον διορισμό του το 1986 με πρόταση του Προέδρου Reagan μέχρι τον θάνατό του το 2016. (Αξιοσημείωτο είναι ότι ο πρόεδρος Reagan πρότεινε και την πρώτη γυναίκα δικαστή, την Sandra Day O' Connor, ενώ ο επίσης ρεπουμπλικανός Πρόεδρος Bush (πατέρας) πρότεινε τον πρώτο μαύρο δικαστή, τον Clarence Thomas). Ανήκε στην συντηρητική πτέρυγα του δικαστηρίου, ο πιο πιστός οπαδός της ιστορικής-υποκειμενικής ερμηνείας του αμερικανικού Συντάγματος και φανατικός πολέμιος του δικαστικού ακτιβισμού, που υπεστήριζαν τα φιλελεύθερα μέλη του δικαστηρίου. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα διάλεξής του : “ Η θα χρησιμοποιήσουμε το αρχικό νόημα του κειμένου, την αρχική ερμηνεία του κειμένου, ή αλλιώς θα πρέπει να πούμε στους δικαστές. Ω, σοφοί μας δικαστές ! Πήγατε στη Νομική του Χάρβαρντ ή του Στάνφορντ. Θα πρέπει να είστε ειδικοί για όλα τα ηθικά ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία. Αποφασίστε εσείς για εμάς, οι πέντε από τους εννιά. Αποφασίστε εσείς για όλη την χώρα αν πρέπει να υπάρχει ή να μην υπάρχει άμβλωση, αν πρέπει ή δεν πρέπει να υπάρχει θανατική ποινή..... Ρωτάτε αυτούς τους δικαστές. Πιστεύετε ότι υπάρχει δικαίωμα στην αυτοκτονία; Η αντίδρασή μου είναι: “Γιατί ρωτάτε εμένα; Αν ο λαός με είχε εκλέξει, θα ψήφιζα υπέρ ή κατά ενός νόμου που επιτρέπει ή απαγορεύει. Δεν με έχουν εκλέξει. Είμαι απλώς ένας δικηγόρος”. Σε άλλη ομιλία του τονίζει: “ Ο νόμος κυβερνά και όχι ο σκοπός του νομοθέτη.... Το κείμενο είναι ο νόμος και το κείμενο πρέπει να τηρούμε.”
Είναι δύσκολο να απαριθμήσει κανείς τα ενδιαφέροντα, παράδοξα και εντυπωσιακά στοιχεία, που συνδέονται με το πρόσωπο του Scalia. Λίγοι θα φαντάζονταν ότι ο πιο συντηρητικός δικαστής της μεταπολεμικής ιστορίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που χρησιμοποιούσε συχνά την πιο επιθετική και σκληρή γλώσσα έναντι των συναδέλφων του με τους οποίους διαφωνούσε και δεν έκρυψε ή λείανε ποτέ τις προσωπικές του πεποιθήσεις, πέτυχε να εγκριθεί ο διορισμός του από την Γερουσία ομόφωνα !! Επίσης, λίγοι θα περίμεναν ότι διατηρούσε την πιο στενή προσωπική σχέση με την δικαστή Ruth Ginsburg, με την οποία διαφωνούσε ριζικά και που ήταν ίσως το πιο σκληρό μέλος της φιλελεύθερης πτέρυγας του δικαστηρίου.
Ο Scalia, αφού αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Harvard, εργάσθηκε για έξι χρόνια ως δικηγόρος και στην συνέχεια διορίσθηκε καθηγητής στη Νομική σχολή της Virginia. Αργότερα, στην δεκαετία του '70 επί ρεπουμπλικανικών κυβερνήσεων (Nixon και Ford) υπηρέτησε σε κυβερνητικές θέσεις, φτάνοντας μέχρι το αξίωμα του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα. Τα χρόνια της κυβέρνησης των Δημοκρατικών, επανήλθε στον ακαδημαϊκό χώρο, αυτή την φορά ως καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Με την επάνοδο των Ρεπουμπλικανών στην εξουσία, διορίζεται από τον πρόεδρο Reagan αρχικά εφέτης και στην συνέχεια δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, θέση που διατήρησε μέχρι τον θάνατό του.
Η στενή σχέση πολιτικής εξουσίας και ανώτατου δικαστή ξενίζει ίσως τον μέσο Έλληνα νομικό, αλλά ο Scalia δεν αποτελούσε κάποια εξαίρεση, αφού και άλλοι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου είχαν αντίστοιχη πορεία σε κρατικές ή κυβερνητικές θέσεις, αρκετοί δεν είχαν προηγούμενη δικαστηριακή εμπειρία, ενώ μέχρι το 1941 διορίζονταν δικαστές και άνθρωποι χωρίς πτυχίο Νομικής (τελευταία περίπτωση ο δικαστής Robert Jackson, που είχε φοιτήσει σε νομική σχολή μόνο για ένα χρόνο!). Άλλωστε, και στον ευρωπαϊκό χώρο (π.χ. στο γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο) ανώτατοι δικαστές διορίζονται, με πρόταση κομμάτων και αναλογίες κομματικής δύναμης, αρκετοί καθηγητές ή νομομαθείς χωρίς προηγούμενη σχέση με το δικαστικό σώμα ή, σπανιότερα, ακόμη και ενεργοί πολιτικοί!
Οι θέσεις του Scalia ήταν σαφείς: όχι σε αντικειμενικές, διασταλτικές ερμηνείες, όχι σε ειδική (θετική) αντιμετώπιση των μειοψηφιών, ναι στην αναγνώριση ευρέος φάσματος δράσης στην εκτελεστική εξουσία, το οποίο δεν θα πρέπει να ελέγχεται δικαστικά.
Ειδικότερα, στο πεδίο του ποινικού δικαίου, ο Scalia υποστήριζε την συνταγματικότητα της θανατικής ποινής, ακόμη και για ανήλικους δράστες, ή για άτομα μειωμένου καταλογισμού. Ήταν αντίθετος ακόμη και με την περίφημη απόφαση Miranda, σύμφωνα με την οποία καμία ομολογία συλληφθέντος δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο δικαστήριο, αν αυτός δεν είχε ενημερωθεί για τα δικαιώματά του και προσπάθησε σε μεταγενέστερη απόφαση να την ανατρέψει παραμένοντας σε μειοψηφία (7-2) και επιμένοντας ότι το δικαστήριο “δεν θα πρέπει να διστάσει να διορθώσει τα λάθη του”.
Ταυτόχρονα, πάντως, δεν δίστασε να πάρει θέση υπέρ των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων, όταν αυτό επέβαλε η ερμηνευτική μέθοδος που ακολουθούσε (ιστορική-γραμματική ερμηνεία). Χαρακτηριστικά, ήταν αντίθετος σε κάθε διάταξη που επέτρεπε την εξέταση μάρτυρα χωρίς άμεση επαφή με τον κατηγορούμενο (μέσω κυκλώματος τηλεόρασης ή με ανάγνωση της κατάθεσης), απαιτούσε κάθε στοιχείο που ανήκει στην ειδική υπόσταση του εγκλήματος να έχει κριθεί από τους ενόρκους χωρίς δυνατότητα του δικαστή να επεμβαίνει επιβαρυντικά στην επιμέτρηση της ποινής, θεώρησε αντισυνταγματική την κατ' οίκον έρευνα με θερμική κάμερα χωρίς προηγούμενο ένταλμα ερεύνης, καθώς και την τοποθέτηση συσκευής εντοπισμού σε αυτοκίνητο υπόπτου χωρίς δικαστικό ένταλμα, ενώ τάχθηκε κατά του αξιοποίνου της καύσης θρησκευτικών συμβόλων (του Σταυρού) αν και ο ίδιος πιστός καθολικός, λόγω προσβολής του συνταγματικού δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης.
Θα ήταν αδύνατο εδώ να επιχειρήσουμε να αναδείξουμε την πολύπλευρη προσωπικότητα του Scalia, που υπερβαίνει τις απλουστευτικές σχηματοποιήσεις και τόσο εύστοχα αναδεικνύει το βιβλίο του Murphy, το οποίο διαθέτει πλούσιες παραπομπές στη νομολογία του δικαστηρίου και παρουσιάζει με ζωντάνια τον Scalia, τους άλλους δικαστές και τον τρόπο λειτουργίας του δικαστηρίου.
Ο Scalia, όπως και αν αξιολογεί κανείς τις ειδικότερες θέσεις του και την προσωπικότητά του συνολικά, δεν υπήρξε ούτε απλός, ούτε εύκολος άνθρωπος, ό,τι και αν σημαίνουν αυτοί οι χαρακτηρισμοί.
Δεν υπήρξε απλός και εύκολος, ούτε με τον θάνατό του, που επήλθε τον τελευταίο χρόνο της θητείας του προέδρου Obama. Καθώς ήταν το κρίσιμο πέμπτο μέλος της συντηρητικής πλειοψηφίας του δικαστηρίου, η αντικατάστασή του υπήρξε θέμα έντονης πολιτικής διαμάχης. Η δημοκρατική κυβέρνηση επεχείρησε να καλύψει το κενό με υποψήφιο δικής της επιλογής, τον πολύ έμπειρο και μετριοπαθή δικαστή Merrick Garland. Η ελεγχόμενη όμως από τους ρεπουμπλικανούς Γερουσία, με το επιχείρημα ότι έχει ήδη αρχίσει η προεκλογική περίοδος, θεώρησε ότι το ζήτημα θα έπρεπε να κριθεί μετά τις εκλογές.
Παρά τις αντίθετες προβλέψεις των δημοσκόπων, ο επόμενος Πρόεδρος ήταν ο ρεπουμπλικανός Trump, ο οποίος πρότεινε τον συντηρητικό δικαστή Gorsuch ως διάδοχο του Scalia. Μετά από έντονη αντιπαράθεση , η υποψηφιότητα Gorsuch εγκρίθηκε από την Γερουσία με ψήφους 54-45, εξασφαλίζοντας έναν διάδοχο εξίσου συντηρητικό, αλλά χωρίς το εντυπωσιακό 98-0, που είχε αποσπάσει ο Scalia. Μάλλον, ο Scalia θα χαμογελούσε.
